नेपाली कविता को बिशाल संग्रह
चन्द्र गुरुङ – आमा
सुनाउँछिन् तल्लोघरे काइँली बज्यै
यसरी टकटक्याउँदै विगत
कि-
बिहेपछि बासित यो घर आइपुग्दा
निकै लजाएकी थिइन् रे
मेरी आमाको अनुहार !
भन्छिन् काइँली बज्यै-
त्यसपछि
आमाको आगमनपछि
हरक्षण
मुस्कुराउँथे Continue reading “Chandra Gurung – Aama”
चन्द्र गुरुङ – मैले बाँचेको शहर-१
यो शहरको शरीरैभरि
च्याउसरी उम्रेका कंक्रीट बील्डिङ्गहरू
सबका सब
-तन्काउँदै जीवन थाकेका ढाडहरू
-उचाल्दै शान झुकेका टाउकाहरू
-फुलाउँदै स्वाभिमान खुम्चिएका छातिहरू
-उघार्दै सपना थुनिएका आँखाहरू
प्रदुषित आकासमा
गुनगुनाउँदै छन् कोरस, आफ्नो खोक्रो उँचाई ।
जीवनको अधबैँसे यौवन नाप्दै
हेरेको छु
-हरियो खेतबारी खाएर मोटाएका घरघडेरीहरू
-कुआँपँधेरो निलेर उभिएका पानीटैँकीहरू
-वल्लोपल्लो डाँडा छेल्दै बसेका घरहरू
-रुखहरूका सौर्न्दर्य मास्दै ठडिएका पर्खालहरू
-असंख्य पाउमुनि थिचिएका सडकहरू
यहाँ, मैले बाँचेको शहरमा ।
भेटेकोछु यहाँ
रोधीँहरू लखेट्दै आइपुगेका सिनेमाघरहरू
चियापसलको ठाउँमा पलाएका फाष्टफुड क्याफेहरू
र
सडकका वारिपारि
-दुइ हातहरूमा चित्ताकर्ष शो-रूम उचाल्दै
-काँधहरूमा रंगीन दोकानहरू बोक्दै
-अनुहारैभरि कृत्रिम मुस्कान कोर्दै
मानिसहरूका ‘टाइमपास’ हूललाई आकषिर्त गर्न
ठेल्ामठेल उभिएका स्योपिंग सेण्टरहरू ।
मैले बाँचेको शहर
यहाँ
-फलानो पार्टीलाई भोट दिए देशमा शान्ति
एउटा चुनावी घोषणा ।
-दुइ किने एक प|mी- नयाँ साबुनको जन्म ।
-गुप्तरोग पनि चवाट्टै पार्ने ‘छाडा’ आयुर्वेदीय औषधी ।
यीयस्ता विज्ञापनका
थरीथरी रंगीन लिपिस्टीकले ओँठ रंग्याएर
उभिएका फेशनदार पर्खालहरू
हाँस्दैछन् स्र्टाईल स्र्टाईलका वेश्या खित्काहरू ।
यहाँ,
भोकाएका झुप्राहरूअघि
तारे होटलहरू -बेहिच्चक)असभ्य थुक्छन् ।
ख्याउटिएका नाङ्गाबुङ्गाहरूलाई र्
इ˜˜˜खा इ˜˜˜खा गर्दै
छोटो पहिरानमा उखरमाउलो समय
हिँड्छ र्याम्पमाथि अत्याधुनिक क्याटवाक
र, यहाँका अग्ला घरहरू
इनामेलको रसायनिक सौर्न्दर्य बसाउँदै
कुममा कुम जोडेर उभिन्छन्
पाल्दै एकआपसमा नमिल्ने सप्तरंगी प्राणीहरू ।
मैले बाँचेको शहर-
चोकचोकमा असंख्य फर्सदिला सालिकहरू
उभेका छन् चुपचाप
नियाल्दै हाम्रा अस्त-व्यस्त जीवनहरू ।
यहाँ,
अल्पत्रे -अलकत्रे) सडकहरूमाथि
देखिन्छन् दुखाई चिच्याउँदै कुद्ने एम्बुलेँसहरू
र,
-यहाँका आकासे पुलहरूमाथि
-यहाँका एकान्त पार्कका कुनातिर
-यहाँका अँध्यारा सडकका छेउछाउमा
भेटिन्छन् भीडका अनुहारमा कारोबार खोज्ने नगरवधूहरू ।
यो…मैले बाँचेको शहर !
न त छोपिएको छ मायाको घुम्टोले
न त बाँधिएको छ मानवताको डोरीले
न त घेरिएको छ मेलमिलापको पर्खालले ।
चारैतिरबाट एक्लिएको…यो…मैले बाँचेको शहर ।
चन्द्र गुरुंग – पहिरो
हिजो राती
पहिरो गएछ मेरो गाउँमा ।
बगाएछ डाँडामाथिको गुम्बा,
बगाएछ खोला किनारको मन्दिर
र बगाएछ गाउँ माँझको मस्जिद पनि ।
तर बिहान सवेरै
चिण्डे लामा गुरुले
स्वार्थको ‘माने’ घुमाई रहेको देखें,
बूढो पण्डित बाजेले
छल-कपटको प्रसाद बाँडी रहेको भेटें
र बोके दारीवाला मौलवीले
जातियताको अग्लो पखर्खाल निर्माण गरेको सुनें ।
सायद,
थुप्रै बेथितीहरुलाई
पहिरोले पनि बगाउन नसक्दो रहेछ ।
हिजो राती
पहिरो गएछ मेरो गाउँमा ।
बगाएछ साना-ठुला घर-गोठहरु,
बगाएछ गरीबका मन धान्ने हरियो खेतबारीहरु
र बगाएछ असंख्य चौपाया-दोपाया जीवनहरु
तर बिहान सवेरै
रामेको आँगनमा
घर बनाउँदा लागेको ऋण उठाउँन
आई पुगेको साहूलाई भेटें,
खेतबारीहरुमा थुप्रै सपनाहरु रोपेका
किसानहरुका आँखामा आँसु र व्यथा देखें
र हर घर-आँगनमा
मात्र मृत्यु पल्टेको सुनें ।
सायद,
थुप्रै बेथितीहरुलाई
पहिरोले पनि बगाउन नसक्दो रहेछ ।
हिजो राती
पहिरो गएछ मेरो गाउँमा ।
बगाएछ गोदामहरुमा
सुति रहेका अन्नका बोराहरु,
बगाएछ खेतहरुमा उभिएका लहलहाउँदो बाली
र बगाएछ थुप्रोई लत्ता-कपडाहरु पनि ।
तर अझै पनि
अशान्त भोकलाई
गाउँलेहरुको पेटमा अल्झेको देख्छु ।
निर्वस्त्र नाङ्गोपनलाई
पीडितहरुका अंगमा टाँस्सिएको भेट्छु ।
सायद,
थुप्रै बेथितीहरुलाई
पहिरोले पनि बगाउन नसक्दो रहेछ ।
चन्द्र गुरुङ – स्याङ्गे मामा
सारा पीरव्यथा
अनेकथरी थकान
छोप्ने कोशिश गर्दै बबुरो ढाका टोपी
थलापरेको छ स्याङ्गेको शिरमाथि ।
पोहोर दशैँमा
पल्टने हवल्दारले कोशेली टक्रयाएको खाकी जाँघे
लाचार स्याङ्गेको Continue reading “Chandra Gurung – Syange Mama”
चन्द्र गुरुङ – नयाँ नेपाल
हिजो आज,
हुलकाहुल हुल मानिसहरु
म र म जस्ता थुप्रैलाई खोज्दै आईपुग्छन्
र माँग्छन् हाम्रो साथ
माँग्छन् हाम्रो हात
कि, अब उनीहरुले
नयाँ नेपालको निर्माण गर्दै छन् रे ।
चन्द्र गुरुंग – राजधानीका बिहान, दिन र सांझहरु
बिहान सबेरै
(यहाँका सडकहरूमा
घामका कलिला पाइलाले नटेक्दै …)
धरहराभन्दा अग्लो महँगी,
अस्पतालभन्दा रोगी सभ्यता
र ‘डम्पिङसाइट’भन्दा बढी गन्हाउने
हाम्रो शासन प्रणालीको खबर बोक्दै
केही ‘न्युजपेपर हकर’हरू
प्रत्येक चोक,
प्रत्येक गल्ली
र प्रत्येक सडकमा ओहोर―दोहोर गर्छन्।
यहाँ,
बिहानी हावाले
बाग―बगैंचाबाट एक पोको सुगन्ध नल्याउँदै
चोक―चोकमा अनशन बसेका फोहोरको डुङ्गुरबाट
प्रत्येक घरको प्रत्येक कोठामा
आइपुग्छ एक हुल अनावश्यक दुर्गन्ध।
प्रत्येक बिहान,
यसरी उदाउँछ राजधानीको घाम।
यहाँ दिनैभरि
सडकहरूमा दगुर्छन् भ्रष्ट नेताका भारी पजेरो,
कर्मचारीहरू ओसार्दै बूढा सरकारी गाडीहरू
र कुद्छन् कुना―कुनाबाट
चेपिँदै―चेपिँदै … गरिब साइकलहरू।
यहाँ चोकहरूमा
उभिएका ‘ट्राफिक पुलिस’ देखेर
तर्सिन्छन् साना―ठूला गाडीहरू
कि, नपुग्ने भयो गन्तव्य निर्धारित समयमा।
ठाउँ―ठाउँमा,
अनुहारैभरि अश्लील ‘फिल्मी पोस्टर’ टाँसेर
उभिएका बाध्य पर्खालहरू भेटिन्छन्
र पार्कहरूका बेंचीमाथि प्रेमी जोडीहरू
लाज―शर्मलाई लोप्पा ख्वाउँदै
ननभेज मासाहारी प्रेममा मिक्स गरेर
खान्छन् सँगै जुग बिताउने ‘ककटेल’ वाचा―कसम।
साथ―साथै देखिन्छन्
बजारैभरि र व्यस्त चोकहरूमा
सस्तो चुरोटको धूवाँसित
आफ्ना रङ्गीन पीरमर्काहरू उडाउँदै गरेका भरियाहरू
र खुल्ला चउरहरूमा भेटिन्छन्
वर्गीकृत विज्ञापनले मुख छोपेर
दिउँसै निदाइरहेका बेरोजगार जीवनहरू।
प्रत्येक दिन,
यसरी हिँड्छ राजधानीको समय।
जब साँझ पर्छ
थकित सडकपेटीमाथि
हिँड्न थाल्दछन् अवैध निशाचरहरू
सापटी माँगेर लाटोकोसेरोसित आँखा।
छिप्पिँदै गरेको रातसित
गाउन थाल्छन् दोहोरी साँझहरू,
नाच्न थाल्छन् सुकुमारी डिस्कोहरू
र नाङ्गिन थाल्छन् अर्धनग्न डान्सबारहरू।
साथै,
भट्टीहरूका कुना―कुनामा
‘घरकी मुर्गी दाल बराबर!’ भन्दै
सल्बलाउन थाल्छन् राता―राता आँखाहरू।
यसप्रकार
केबिन रेस्टुरेन्टका होहल्लामा
र एकान्त पार्कको कुनातिर
यौवनपूर्ण मुस्कानको बल्छीमा
फस्छन् थुप्रै―थुप्रै ग्राहक रातहरू।
प्रत्येक साँझ,
यसरी अस्ताउँछ राजधानीको जीवन।