Durga Prasad Pokhrel – Gainda

दुर्गाप्रसाद पोख्रेल – गैडा

खाग भएर के भो गैडा !
धूर्त शिकारीले लाने भो
जुन जंंगलमा घाँस चरे नि
दुःखले जीवन जाने भो ।

गैंडा भेट्दछ शत्रु मात्रै
इष्टमित्र छैनन् बनमा
आज मार्लान् भोलि मार्लान्
सुख शान्ति छैन मनमा ।

दिन दिनको वन फडानी
डढेलो त्यस्तै फैलिएको
बाहिर लाग्दछ सभ्य जस्तो
मन मान्छेको छ मैलिएको ।

गैडा खोजिरहेछ जीवन
जीवन मास्नेहरुकै बीच
दया धर्म खै मारिरहेछौ
तस्करहरू हो ! बनेर नीच ।

गैडा मारी बनी शिकारी
चोरी जीवन बाँचिरहेछौ
हरे! मानव रुप लिएर
दानव कोही नाचिरहेछौ ।

मानवताको खाग लिलामी
भइरहेछ दिनका दिन
विचरो गैंडा खाग उचाली
मरिरहेछ छिनका छिन ॥

९ अक्टोबर २०१२ वेल्स

Dhooswan Sayami – Dhokha

धुस्वां सायमि – धोखा

तिमी
दिन्छौ धोखा
सदा मलाई

धोखा खानु
मेरो आदत हो
तर मलाई
चोट लाग्दछ
त्यससमय
जब तिमी दिन्छौ
धोखा
गलत ढङ्गबाट
सही बाटो
तिमी जान्दैनौ कहिल्यै ।
बस्यस्तो गर्नुमा तिमी
आफू Continue reading “Dhooswan Sayami – Dhokha”

Bishnu Kumar Basnet – Euta Gaaine

बिष्णु कुमार बस्नेत – एउटा गाइने

एउटा गाइने गाइ हिड्छ देशको गीत,
संगाली हिड्छ सारा देश आफ्नो छातीमा।
उसका छिमेक परदेशमा रमाउँदै गर्दा
उ छिमेककै गाउँमा पुछ्दै हिड्छ आँशुहरु,
बुढ्यौलीका योध्धाहरुका।

उनीहिड्छ शब्दहरुमा

फुकाउँछ परदेशीएकाहरु माझ।
भक्कानिएर आउँछ आफ्नै देश,
चाहरी हिड्छ पाखापखेरा।
डुली हिड्छ गाउँबेसी सुन्दै-सुनाउँदै
सुख-दु:खका गीतहरु।
एउटा गाइने……..

देश दुख्दा छट्पटिन्छ उ,
मल्हम लगाउँदै हिड्छ घाउहरुमा।
मान्छेहरु अन्धकारमा रुमल्लिँदा,
उजेली छर्दैहिड्छ गाउँहरुमा।
एउटा समर यात्री
यो देशको, यो देशको
अखन्डताको लागी
एउटा सच्चा सपूत,
यो देश को
एउटा गाइने…….

एउटा गाइने हिड्छ देशको गीत,
संगाली हिड्छ सारा देश आफ्नो छातीमा।
उसका छिमेक परदेशमा रमाउँदै गर्दा
उ छिमेककै गाउँमा पुछ्दै हिड्छ आँशुहरु,
बुढ्यौलीका योद्धाहरुका
उनीहिड्छ शब्दहरुमा।।
Dedicated To:- Amrit Gurung (Nepathya)

Komal Shrestha Malla – Man Pareki Lai (Nepali Geet)

कोमल श्रेष्ठ मल्ल – मन परेकीलाई

मन परेकीलाई बोलाए मन खेलाएर,
के लाग्छ र नचिन्नेलाई ब्यर्थै बोलाएर
मन बहेको धर धर किन रुक्छ र
बतासले सिरानी कहिले सुक्छ र?

कल्पनाको बारी भरी फुलि राख्छिन् उनी
अंग अंग नसा नसा खेली राख्छिन उनी
न्यानो न्यानो स्पर्समा उनी नभएर
के हुन्छ र मनमा शान्ति मौसम बदलिएर

कल्पनाले श्रृंगारेको मनको महल भित्र
नमेटिने कोरिएछ उनको मिठो चित्र
लाग्दो रैछ नपिएरै प्रियसीको नसा
मिलन बिना हुदोरैछ जिन्दगी नै शिशा
मन बहेको धर धर किन रुक्छ र
बतासले सिरानी कहिले सुक्छ र?

Dhooswan Sayami – Shabda

धुस्वां सायमि – शब्द
(रचना द्वैमासिक)

यी शब्द जो छन्
भगवान् पनि हुन्
शैतान पनि हुन्
तर आज आएर
मानव बनेका छन् यी ।
हेरुँ आज
शब्द मानिस बनेका छन्
र, मानिस पनि शब्द बनेका छन् ।
कुनै समयमा
शब्द आत्मा थियो
आस्था थियो
तर आज
भड्किएको छ शब्द ।
बस, यी दिनहरूमा
शब्द खेलाडी बनेका छन्
किनभने
मानिस यीसँग खेल्दछन् ।
जब सही हुनेछ
आधुनिक कालको मानिस
शब्द
सत्यम्, शिवम्, सुन्दरम् हुनेछन् ।

Ashank Upadhyaya – Samjhauta Ho Ki Jiwan (Nepali Gajal)

आशांक उपाध्याय – गज़ल – सम्झौता हो कि जीवन

सम्झौता हो कि जीवन लेखेर होला कि ?
तमासा हो कि जीवन देखेर होला कि ?

नपुग्ने रैछ रहर संसारै भेटे नि,
प्रहार हो कि जीवन छेकेर होला कि ?

बाध्यता मात्रै आउँदा लाचार हुन्छु म
आधार हो कि जीवन टेकेर होला कि ?

ब्रम्हाण्ड भरि प्रकाश छर्दैछ रवी यो
अँध्यारो हो कि जीवन मेटेर होला कि ?

बेदना बन्दै सागर भरिन्छ मुटुमा
आनन्द हो कि जीवन भेटेर होला कि ?



Sarita Tiwari – Anta Bodh Buddhaka Aankhaa Haru

सरिता तिवारी – अन्त:बोध बुद्धका आँखाहरु

निर्निमेष
अनन्त चेतनाका आँखाहरुले
बुद्ध
मलाई टिठलाग्दो गरि हेरिरहेछ

यो बाटो हुदै जाँदा
यो बाटो हुँदै आउँदा
जीवन यात्राका सन्धि-बिग्रहहरुमा
घुम्ती बिसौनीहरुमा
मेरो अन्त: बोधभित्र
कदाचित
बुद्ध मुसुक्क नहाँसेको होइन ,
तर

बिचारका बहसहरु गरेर नथाक्ने मान्छे,
झन्डाका भाषान्बाजिहरुले नअघाउने मान्छे
भर्खरै
नृशंस किसिमले मारिएकोएउटा भर्भराउँदो बिहानको
सनाखत गरेर
फर्कदै छु हतार हतार

यतिबेला
अनन्त चेतनाका आँखाहरुले
बुद्ध
मलाई टिठलाग्दो गरि हेरिरहेछ

२०५६-०१-१०

Nanda Lal Acharya – Sadak

नन्दलाल आचार्य – सडक

लमतन्न छ निधाएको भने होइन
थिच्न पाएँ भन्दैमा नथिच
कसैको केही खाएको छैन
मात्र दिएको छ
तर मैले मात्र गुमाएको छु
मात्र परिचय हीन भा’को छु
मित्रहरू यस्तो किन हुन्छ ?
म मात्र किन सबैको निशाना बन्दो छु ?
उदयपुर नेपालमा नै छ
तपेश्वरी नेपालमा नै छ
काठमाण्डू पनि नेपालमा नै छ
तर पनि फरक फरक छ
काठमाण्डू र उदयपुर
म यता पनि छु उता पनि छु
र पनि म भने दुबैबाट थिचिन्छु !

Sarita Tiwari – Satyagraha : Ghaite Bhugol Ko Simana Bhari

सरिता तिवारी – सत्याग्रह: घाइते भूगोलको सिमनाभारी

लालीगुराँसका
सजल आँखाहरुबाट
शीत बग्दै छ कि आँशु?

बीभत्स
युद्ध असन्तुलनमा
रगतपिच्छे
मेरा आस्थाका क्षितिजहरु
सिमनानेरै
सत्याग्रह गरिरहेछन


कसले Continue reading “Sarita Tiwari – Satyagraha : Ghaite Bhugol Ko Simana Bhari”

Baidyanath Upadhyaya – Bidambana

वैद्यनाथ उपाध्याय – विडम्बना

दिन रात खुल्ने यी दृश्यपटहरूमा
आफ्नोपनको कहीं
केही आभाष सम्म पनि छैन।

च्वास्स च्वास्स दुखीरहेछ
कहीं भित्र भित्रै
उखेलिंदैं गरेका
आफ्ना जराहरू।

आकांक्षाका उर्लंदो
विकराल भेलहरूमाझ
मेरा थोपा थोपा इच्छाहरू
मिसएर कता बगे कता!

खै अब यो बासनाको
उर्लंदो भेललाई
अँजुलीभरी थापेर
यो मेरै चाहना हो भनेर
म कसरी भनुँ ?

मेरै जीवनका उकाली- ओरालीहरूलाई
एकाकार गरेर
भेल बगिरहेछ छताछुल्ल चारैतिर
मैले बाँचेको यो कस्को समय हो?
अगाडी खुल्दैछ भयानक दृश्यहरू
आफूसंग आफ्नै परिचयको
कुनै निसान सम्म पनि छैन
छातीका धडकनहरूलाई साक्षी राखेर
म अझै बाँचेको छु भनेर
कसरी भनुँ?

Dil Sahani – Desh Kasko Hatma Chha

दिल साहनी – देश कसको हातमा छ

आज भोलि
म सोच्न थालेको छु
गहिरिएर
देश कसको हातमा छ ?

जुठेको हातमा देश छ भनुँ
मुग्लान पसेको मान्छे
चिठी पत्र लेख्दैन
मर्दो जीउँदो थाहा छैन

हर्केको हातमा देश छ भनुँ
अर्कैको बन्दुक बोकेको छ
अर्कैको सीमा सुरक्षा गर्न
जीवन आफ्नो होमेको छ

पुतलीको हातमा देश छ भनुँ
बम्बईमा बेचिएकी विचरी
उड्ने पखेटा चुँडिएका छन्
सपनाका मुना भाँचिएका छन्

हलोको हातमा देश भनुँ
जोत्दै गरेको जमीन उसको आफ्नो होइन
ज्यामीको हातमा देश छ भनुँ
ओत बसुँ भने
एउटा टाउको लुकाउने छाप्रो छैन उसको
विद्यार्थीको हातमा देश छ भनुँ
ऊ आफैं घेराउमा छ

पत्रकारको हातमा देश छैन
उसको बोलीलाई गोलीले घाइते पारेको छ

कविको हातमा देश छैन
उसको कविताको फुलबारीमा
भावनाको फुल स्वतन्त्र फुल्न पाउँदैन

कलाकारको हातमा देश छैन
उसका डुडला काटिएका छन्
गायकको हातमा देश छैन
उसको गलामा अकुंश लाइएको छ
बुद्धिजीवीको हातमा देश छैन
उसको स्वर दबिएको छ

जन नेताको हातमा देश छैन
ऊ आफैं निर्वासित छ
प्रतिबन्धित छ
बन्दी छ

नागरिकता किन्ने बेच्नेको हातमा पनि देश छैन
उसको निम्ति नागरिकता
फल्दो फुल्दो व्यापार बाहेक अरु केही होइन
त्यसको हातमा पनि जरुर देश छैन

जसको धन पैसा विदेशी बैंकको खातामा जम्मा भएको छ
त्यसको हातमा पनि देश जरुर छैन
जसको मूल जरा विदेशको माटोमा गाडिएको छ
जो देशको हो
उसको हातमा देश छैन
जो देशको होइन
उसको हातमा देश छ
आजभोलि
म सोच्न थालेको छु
गहिरिएर
देश कसको हातमा छ ?

Yuddha Prasad Mishra – Buddijibi Haru Sanga

युद्धप्रसाद मिश्र – बुद्धिजीवीहरूसँग

संगिन रोपी गर्भवतीको
पेटभित्रको बालक मारी
कसरी सक्छौ भुल्न, दिएको
हात्तीद्वारा बस्ती उजाडी

पीडाको चित्कार नसुन्ने
बहिरा छौ कि हे विद्वतवर्ग
तुच्छ स्वार्थतिर Continue reading “Yuddha Prasad Mishra – Buddijibi Haru Sanga”

Prakar Antar – Bisangat

प्रकार अन्तर – विसंगत
(Sent to Sanjaal Corps via Email)

विसंगत सपनाहरुको संभोग
म के संगत !
बोझिल पहाडको छाती
चरक्क चिरेर
निस्कन्छन् खोलाहरु
खोलाहरु सँगै
केही पिसाचहरु
केही रहस्यहरु
चुपचाप !
चुपचाप Continue reading “Prakar Antar – Bisangat”

Yagyesh Dhwoj Karki – Timi

यज्ञेशध्वज कार्की – तिमी

तिमी दिया हौ कि सोचेको थिएँ
अथाह अन्धकारमा सुन्दर बिन्दु,

तर महाग्नी रहेछौ
कोइला नि नबक्सने खरानी बनाइदिने!

तिम्रो आगमन जीवनको शिखर थियो,
यात्रा खोंच र खाल्डाहरु,
नाङ्गो Continue reading “Yagyesh Dhwoj Karki – Timi”

Nimesh Nikhil – Tyo Bato Hijo Ra Aja

निमेष निखिल – त्यो बाटो: हिजो र आज

अग्लो पहाडबाट ओर्लने एउटा बाटो
तिमीतिर आउने गथ्र्यो
स्वागतमा बोटहरूलाई
गुराँस थमाएकी हुन्थ्यौ तिमीले हातहरूमा
आत्मीयताको रङ्गरोगन गरेकी हुन्थ्यौ कलिला पातहरूमा
भावुक अपनत्वले ओसिलो बनेको नागवेली बाटो
तिम्रै मनको परिसरजस्तो विशाल हुने गथ्र्यो
ओराली काटेर गाउँ टेक्नेबित्तिकै
स्वागतको मानौँ एउटा सिङ्गो हिमचुली उभिन्थ्यो मअघि
आँगनको डिलमा –
मनभरि बर्र्सौँको प्रतीक्षाको थकान बोकेर
ओठभरि मेरो आगमनको मुस्कान बोकेर
उभिएकी हुन्थ्यौ तिमी
हर्षाश्रु भरिएका आँखाहरू एकाकार हुन्थे
र बुन्न थाल्थ्यौँ हामी सुदूर भविष्यका तानावाना ।

र धेरैपछि
त्यही बाटो हिँड्दैछु आज
उजाडउजाड बाटो
उदासउदास बाटो
नाङ्गिएका रुखहरूको कोलाज छ जताततै
अज्ञात भयको लहर मनभित्र
तिमीलाई भेट्ने बर्र्सौँपछिको उत्कण्ठाभन्दा
अझ डरलाग्दोसँग मडारिएको छ
थाहा छैन आइपुग्छु-आइपुग्दिनँ तिमीसम्म
थाहा छैन भेट हुन्छ-हुँदैन तिमीसँग
कहालीलाग्दा कल्पनाहरू समेटेर मनभरि
भयाक्रान्त आँखाहरू दौडाएर वनभरि
सोचको एउटा सुदूर कुनामा
ओठभरि स्वागतका मुस्कान बोकेर उभिएकी तिमीलाई कल्पेर
म हिँडिरहेछु/हिँडिरहेछु …. ।

Sagar Saud – Tyahan Ujyalo Hundai Chha

सगर साउद – त्यहाँ उज्ज्यालो हुँदैछ ।

अन्धकार रात
भयावह निशा चिरेर
त्यहाँ सूर्योदय हुँदैछ ।

मिर्मिरेको शितल पवन
भररातको त्रासले मृत्यू भएका
जीवनहरु त्यहाँ
पुनः जीवन लिएर
पंछीहरु चिर्विराईरहेछन्
फूलहरु हल्लिदै यता उता
भ्रमरहरु टहलिदै यता उता
किटपतंग आफ्ना
संसारी कर्महरुमा लीन हुँदैछन् ।

तप्तप् खसिरहेका शीतका थोपाहरु
वृक्षबाट धर्तीमा
धर्ती उज्ज्यालो हुँदैछ
धर्ती नादमय हुँदैछ
जीवन पुनः चल्मलाउँदैछ
सूर्योदयका नवीनकिरण पुञ्ज
चराचर जगतमाथि सर्वसमान वर्षदैछन् ।

कालो कालो मोसो जस्तो अन्धकारले
आफनो ओडनीले अठ्याएको
त्यो भूमी
त्यो देह
त्यो जिन्दगी
रात फाटेर
त्यहाँ उज्ज्यालो हुदैछ ।

ढुंगा छोडी भावतर्फको यात्रा
काया छोडी आत्मातर्फको यात्रा
सुख छोडी आनन्दतर्फको यात्रा
शरीर छोडी मनतर्फको यात्रा
ऐस छोडी बैराग्यतर्फको यात्रा
बाहिर छोडी भित्रतर्फको यात्रा
चक्रव्यूह छोडी निकासतर्फको यात्रा
अन्त छोडी अनन्ततर्फको यात्रा ।

विहान हुँदैछ
छोडी अन्धकार स्वभावहरुको कालो धङ्धङी
विहानीको शीतवृष्ट्रिमा
पवित्रस्नान र शीतल पवनको स्पर्शले
थकान, भागदौड, तँछाडमँछाड
तेरोमेरो, नाफाघाटा, रिसराग
ईष्र्या र अहम्लाई
ज्ञानपुञ्ज, शक्तिपुञ्ज, ज्योतिपुञ्ज
सृष्ट्रि नियामक सूर्यदेवका कोटी कोटी
अग्निचरणमा तपर्ण गर्दै
त्यहाँ आफनो खोजतर्फको यात्रा
प्रकाशपुञ्जतर्फको यात्रा
व्यक्त छोडी अव्यक्ततर्फको यात्रा
शान्तीतर्फको यात्रा
अनुशासनतर्फको यात्रा
मानवतातर्फको यात्रा
सृजनातर्फको यात्रा
सभ्यतातर्फको यात्रा ।

त्यहाँ सूर्योदय हुँदैछ ।
त्यहाँ उज्ज्यालो हुँदैछ ।

Tanka Subba – Uhile Ra Ahile

टंक सुब्बा – उहिले र अहिले

उहिले
अहिलेको जस्तो थिएन
अमनचयन थियो
न्याय निशाफ थियो
जीवनको मुल्य थियो
त्यसैले
अघाउन्जेल हाँस्न पाइन्थ्यो
कुनै व्यवधान थिएन
बाचुन्जेल जिवन
बाँच्न पाईन्थ्यो
अहिले
एक्कासी बद्लिएकाछन्
समयका अनुहारहरु
र वेग्लिएका छन्
वर्तमानले वोल्ने भाषाहरु
त्यसरी नै विचारहरु पनि
वाडीएकाछन्
चुडीएका छन्
फुक्लिएकाछन्
फलस्वरुप
मानविय आस्थाहरु भत्किएकाछन्
मानविय विश्वासहरु लच्किएकाछन्
मानविय संवेदनाहरु हराएकाछन्
मात्र स्वार्थ व्युँझिएकोछ
मान्छेहरुमा यसरी मानवत्व लोप भएपछि
यहाँ हिंसा बढेकोछ
यहाँ हत्या बढेकोछ
त्यसैले मान्छेहरुको मन दुख्दैन
किनकी उनीहरुको मुटु ढुङ्गा जस्तै भएकोछ
त्यसकारण मान्छेले मान्छेलाई
हेर्ने दृष्टि र दृष्टिकोण
जङ्गवहादुरको जस्तै वनेकाछन्
अचेल यी आँखाहरुमा
दृष्टिप्रेम छैन
अचेल मान्छेहरुको हृदयमा
भातृत्व प्रेम छैन
आधुनिकताको नाममा
विकासको नाममा
मान्छेहरु यान्त्रिक बनेकाछन्
त्यसैले मान्छेले मान्छेहरुको
अस्मिता लुटेकाछन्
आकांक्ष थुतेकाछन्
यसरी मान्छेले मान्छेलाई
निर्मम शिकार वनाएकाछन्
यहाँ दृश्यहरु देख्ने आँखा मात्र छन्
सहयोगका आँखाहरु छैनन्
सद्भावका आँखाहरु छैनन्
त्यसैले ती आँखाको कुनै काम छैन
किनकी आँखा भित्र आँखाहरु छैनन्
अहिले
यसरी परिभाषीत भएकोछ
उहिले त्यस्तो थिएन
जो अहिले भैरहेकोछ
उहिलको र अहिलेको परिस्थिती
यहाँनेर यसरी छुट्टीएकोछ
यहाँनेर यसरी वेग्लिएकोछ
यहाँनेर यसरी निर्जीव वन्दै गएकोछ
अहिले
सुनियोजित ढङ्गले
लुटिनु र भुटिनुको खेल खेलिन्छ
त्यसैले अहिलेसँग
न्याय गाँसीएको छैन
निशाफ जोडिएको छैन
मात्र महत्वकांक्ष छोडिएको छ
मात्र स्वार्थ गोडीएकोछ
जस्ले वर्वरता थपीरहेकोछ
जस्ले क्रुरता निम्त्याईरहेकोछ
अहिले यसरी वौलाहीरहेछ
अहिले यसरी मौलाईरहेछ
तर उहिले
त्यस्तो थिएन
अमनचयन थियो
न्याय निशाफ थियो
जीवनको मुल्य थियो
त्यसैले
अघाउन्जेल हाँस्न पाइन्थ्यो
कुनै व्यवधान थिएन
बाचुन्जेल जिवन
बाँच्न पाईन्थ्यो

Sumitra Kafle – Jindagi Ko Anautho Khel

सुमित्रा काफ्ले – जिन्दगीको अनौठो खेल

सपना सुन्दर जिन्दगीका घुमिरहन्छन् वरिपरि
कर्तव्य र जिम्मेवारीहरू झकझक्याउँछन् सधैँभरि
इच्छा र आशाहरू उब्जन्छन् मनमा सदासदा
सपना र कर्तव्यबीचको जिन्दगीको अनौठो Continue reading “Sumitra Kafle – Jindagi Ko Anautho Khel”

Kamala Risal ‘Jyoti’ – Timi Aayou (Nepali Gajal)

कमला रिसाल ‘ज्योति’ – तिमी आयौ जून पनि मुस्कुराई शान्ति (गजल)
(मधुपर्क असार, २०६७)

तिमी आयौ जून पनि मुस्कुराई शान्ति
निदाएकी मनचरी जुर्मुराई शान्ति ।

कोइलीले गाउन थाले रनवन डुल्दै
स्वागत गर्न न्यानो हावा सिर्सिराई शान्ति ।

हिमपरी हाँस्न थाले दन्तलहर खोली
चन्द्रसूर्य अंकित झण्डा फर्फराई शान्ति ।

लाली छर्दै गुराँस पनि फुल्छ वनैभरि
अचेतमै तिम्रो ‘ज्योति’ बर्बराई शान्ति ।

Komal Shrestha Malla – Ke Lagchha ? (Nepali Muktak)

कोमल श्रेष्ठ – के लाग्छ ? (मुक्तक)

बिजय खोजको सोचहरु
प्रयासमै अस्ताए के लाग्छ ?
पाइलै पिच्छे पथहरू
पहिरोले लडाए के लाग्छ ?