अलिकति हावा लाग्नु हुँदैन
धेरै हल्ला गर्न थाल्छ
आफ्ना वृद्ध पातहरु झारेर
वरपरको भूमि कब्जा गर्न थाल्छ
पातहरु छरेर विस्तारै विस्तारै
आफ्नो भूमि बढाउँदै लान्छ
कुनै मुआब्जाविना
यसरी समयसँगसँगै
उसको क्षेत्र फैलिरहेछ
झ्याङ्गिरहेछ
प्रत्येक साँझ ऊ
सारुङ्गहरुलाई स्वागत गर्दछ
र
बास दिन्छ
तिनै सारुङ्गमार्फत्
हल्ला फैलाउन सफल हुन्छ
त्यही हल्लाले
वरपरका बकैना, आरु र कल्कीका स्वरहरु
दबाउन सफल भइरहेछ
अन्धकार र दुर्गन्धलाई
सहस्र स्वागत गर्छ
त्यसैमा हुर्किन्छ, बढ्छ र झयाङ्गिन्छ
फेरि थप्छ, अन्धकार र दुर्गन्ध
फेरि अलिकति बतास चल्छ
फेरि बेस्सरी हल्ला गर्छ
आफ्नो प्रभुत्व जमाउँछ
र
आफ्ना वृद्ध पातहरु झार्दै
आफ्नो क्षेत्र फैलाउँछ
यो बाँसघारी ।
Tag: Nepali Poems Website
Bimal Nibha – Bakhra
बाख्राको थुन
दूधले भरिएको छ
निहुरिएकी छे माता पृथ्वीतलमा
हावा एउटा लयमा
बहिरहेछ
बाहिर प्रचण्ड गर्मी छ
रुखहरु ट्वाल्ल परेर उभिएका छन्
साना–साना पाठाहरु
झगडा गर्दैछन् दूध पिउन
एकजोडी आँखामा
प्रेम र करुणा टम्म छ
एकाएक हुरी आउँछ
र झर्न थाल्छन् पातहरु
नजिकैको शाखाबाट
उडेर जान्छ एउटा भँगेरो
केही क्षणपश्चात्
झ्यापुल्ले केश
र बाक्लो पन्जा भएको
मानिस आउँछ
र बाल्टीभरि दूध लिएर
जान्छ
(२०५०)
Manoj Bogati – Khaderi
पसीनाहरू दिनभर काम गर्न आउँछन्
माटोसित खेलेर फर्कन्छन्।
पसीना माटोजस्तो गन्हाउँछ
माटो पसीनाजस्तो गन्हाउँछ
त्यो गन्धमा बॉंच्छ
बस्तीको भोक।
भोकहरू गीत गाउँछन्
हो हो माले हो हो -हरूको
स्मारकपत्र हातमा बोकेर।
हरेक शताब्दीले माटो दिएर पालेका भोकहरूले लेखेर पठाएको
सहुलियतहरूका अपीलपत्रको आँगनमा बसेर
आउने भोटकै समीक्षा गर्दैबस्छन्
नीति निर्माता मन्त्रीहरू।
खेत र ग्रामपञ्चायत
सँगै बसेको
ग्रामसंसदबाट
न्यायपालिकाको मृत्युको खबर ढुक्कैले सुनाउँछन् मण्डल बाजे।
पसीनाहरूलाई पनि भोक लाग्छ
भोक लागेको देखाउँदैनन् तिनीहरू।
ठण्डा महीनाको छुट्टी बिताउन आएका
शहरे पढ़न्ते छोराहरूलाई
अनौं थमाएर सामुहिक स्वरमा भन्छन् पसीनाहरू-
“…जोत्नू अब तिमीहरू आफै तिमेरका अक्षरहरू…”
खेतको धानबाली अनि उनीहरूको होमवर्क
दुवैले
टाउकोभरि उठाएका छन्
ऋण र दायित्वको एक थाक नयॉं संस्करण।
सरकार भत्किँदै बनिएको कति भयो
खेत जोत्ने हलो फेरिएन
न फेरियो खेत भिजेको हेर्ने सपना झुण्ड्याएर
आँखामा नै चर्किएको बूढ़ाबाको मोटो चश्मा।
हेर्नू,
यसपालिको भोट पनि खड़ेरीले नै जित्यो।
Krishna Bahadur Chhetri – Afain Lai Samjhindai
अवस्था मेरो सधैँ
प्यासले छट्पटाएको
समयको विचित्र खेल
रातमा तारा नभएको आकाश जस्तो
थाहै नपाई बितेको दिनमा
पानीमा आफ्नै रुप नदेखे जस्तो
को भन्न सक्छ ? मन उडेपछि
संयमले के गर्छ मलाई
झल्याँस्स जब बिउँझन्छु आफैँमा
नाघी पर्खाल बाध्यताको बनाउँदै हिँड्छु स्नेहको आकाश
मानिस भई खुशीले बाँचूँकी भन्दै !
Krishna Prasai – Dashain
साउने झरीलाई भरखर सुकाएर,
शरद्को न्यानो जूनलाई निम्त्याउँदै-
वर्षदिनको थकाई र सुस्केराहरूलाई,
एकै क्षण भएपनि बाहिर ओकलेर
जमरा र दूबोका सगुनहरूसँगै,
विजया र्सवत्र खुलेकी छन् ।
मुटुभरि माया र आँखाभरि झझल्काहरू समेटेर
भएजति स्नेह जन्मथलोलाई खन्याउँदै,
आर्शिवादका सगरमाथा थाम्ने छाती बोकेर
बाहिर पढ्न निस्केका रामप्रसाद हिजै आएका छन् ।
जागिर भर्न गएका जगन्नाथ पनि भित्रिएका छन् ।
लाहुर लड्न पसेका वीरबहादुर पनि फर्केका छन् ।
पहाडको चौतारी हुनसक्छ
भित्री मधेश वा तर्राईको बिसाउनी हुनसक्छ
जताततै रमाइलोका कथा हालिंदैछन्
जतासुकै पिङ्का र्सकाहरु मच्चिंदैछन् ।
अस्तिसम्म भिर्ने गरेका-
डोको र ढाकरका खर्पनहरूलाई-
हिजैदेखि बाहिर बिसाएर
सन्ते र मसिने
धार्नी र बिसौलीका कुरा गर्छन् ।
झुत्रा-झाम्राको हिजोलाई बिर्सिएर,
नयाँ लुगाहरूमा चञ्चल देखिइँदै,
सुन्तली र सानी कान्छी
चिची र पापाका गफहरू हाल्छन् ।
मोहर र सुकाका रेज्कीहरू गन्छन् ।
घर-घरमा निधारहरू रंगाउँदै,
मोड-मोडमा भीडहरू ओसारेर-
मान्यवरका आर्शिरवादहरू खन्याउँदै,
पोहोरजस्तै खुसीहरू उमारेर
मेरो दशैं तिमी आएका छौ ।
प्रत्येक नेपालीका घर-घरमा,
मेरो पर्व तिमी छाएका छौ,
डेढ कोटिका दुःख-सुखमा ।
Nawaraj Subba – Ke Yo Kurukschetra Ho
नवराज सुब्बा – के यो कुरुक्षेत्र हो
जताततै
मुकुन्डामा छेलिएर मान्छे
मान्छेलाई नै तर्साइरहेछन्
आपसमा तीर, पीर सबै बर्साइरहेछ
अनगिन्ती निसानाबाट जोगिँदै
कताकता भागौँ म ?
डसिँदै कहाँकहाँ लखेटिऔँ म ?
चिन्दिनँ खै ! को मान्छे ? को हो !
केवल मुकुन्डै–मुकुन्डा मात्र छन् !
खै ! देखिन्न
मुकुन्डाभित्र कोही
हाँसेको छ कि रिसाएको छ
पढ्नै सकिन्न
मुकुन्डामा छोपिएर कोही
बोल्दैछ कि बर्बराउँदैछ
सबै मुकुन्डोधारीहरू
साना प्वालबाट दुनियाँलाई
नियाल्छन् र प्रहार गर्छन्
लाखे नाचेको भन्दै
दुनियाँ तर्साइरहन्छन् ।
ओहो !
कत्रो छलछाम रहेछ
यो अभिनयमा
कति बेइमानी रहेछ
यो युद्धमा
जसले जति राम्रो
मुकुन्डो भिर्यो
जित उसैको हुँदोरहेछ
जसले मुकुन्डो
जति धेरै लगायो
युद्ध उसैले जित्दोरहेछ ।
अचम्म !
मुकुन्डाका ती साना प्वालबाट
मान्छे चिथोर्न गजब हुँदोरहेछ
मुकुन्डाको आडमा लुकेर
भुक्न अझ मजा आउँदोरहेछ
यसरी आफूखुसी डस्न मात्र हैन
मुकुन्डो लगाएपछि त
नाङ्गिएर मच्चीमच्ची नाच्न पनि मिल्दोरहेछ ।
यसैले होला
मान्छे प्रायः
मुकुन्डो भिर्ने गर्छन्
युद्धको नियम मिच्दै
छेलिँदै प्रहार गर्छन्
सायद
म
अघोषित युद्धमा धकेलिएको छु
बच्नलाई अर्थात् बाँच्नलाई नै
मुकुन्डाबाट लखेटिएको छु ।
Sarubhakta – He Barai
सरुभक्त – हे बरै
म अग्निपर्खाल चढेर
संसदीय चोरबाटासम्म आइपुगेको छु
वायोनिक – यान्त्रिक माछाहरु
रोयल डिस्कोका भिडन्तहरु
आउ, मुखमा सुइरो रोपी हिडौं
सांघातिक आक्रमणहरु सामान्य छन्
वेरुजुमा परेको देशः कथित वन्दहरु खुल्ला छन्
हामी मिशनरीहरुका मिशनहरु
देशमा के–के अफापसिद्ध भएको छ
फापसिद्धहरु ?
हुइयाँ ! हुइयाँ !
हामी ऐतिहासिक डार्विनवादीहरु
राजाको काम कहिलेजाला घामवाट
जनताका काम सवै मेरो मामतर्फ
विवर्तित छौं
अँधियाँ जिन्दगी ः खोई के गर्दैछन् जिव्रो
काटिएका भक्तराजहरु ?
थुक्क नियती ! धेरै भएपछि अग्निपरीक्षापनि
पानीपरीक्षा हुन्छ हौ
संकटग्रस्त इजलासः टाउकाका ताराहरु सस्तै छन्
जाउँ, छापामार तालिमगर्न
खेतमा मुसाहरुको विगविगी छ
‘जिमजाने होइन सोम के हत्याहिंसा पढिरहेको !’
यो कुरा स्वयंसिद्ध छः पृथ्वीमा शोषणको
अन्त्य हुँदैन शोषणको रुपमात्र फेरिन्छ
हे बरै झलकमान !
कस्ले पो सोध्लिन् र खोई को–को
के–के भन्लिन् ? …
Bimal Nibha – Afulai Bechisake Pachhi
एकाएक उसको ब्याङ्क ब्यालेन्स बढ्यो
त्यसपछि उसले हात बेच्यो
र किन्यो एउटा न्यानो पन्जा
खुट्टा बेच्यो
र किन्यो एउटा चम्किलो बुट
निधार बेच्यो
र किन्यो एउटा टीका
छाती बेच्यो
र किन्यो एउटा तक्मा
दृष्टि बेच्यो
र किन्यो एउटा चस्मा
शरीर बेच्यो
र किन्यो एउटा पोशाक
चेतना बेच्यो, गौरव बेच्यो,
विश्वास बेच्यो, आशा बेच्यो,
गति बेच्यो, आत्मा बेच्यो
र किन्यो थुप्रै–थुप्रै चीजबीचहरु
जसको लिस्ट उसले बनाइसकेको छैन
सारा सामानहरु ड्रइङरुममा
सजाइसकेपछि
एकदिन उसले सोच्यो
यी सबै चीजबीजहरु कसका लागि ?
किनभने उसले त आपूmलाई बेचिसकेको छ
(२०४२)
Bikram Subba – Baishakh 1, 2062
बन्दुक पाल्नेका खतरनाक नियत जस्तै
मुलुकमा भर्खरै
चैत मसान्तको अन्तिम प्रहर ढल्यो
भद्दा बुटले चुरा-पोतेको अचार पिस्ने वर्ष ढल्यो
टुहुराका खौरिएका कपालहरूबाट चिप्लेर ढल्यो
एक उजण्ड वर्ष मानिसका रगत-मासुले अजिर्ण ढल्यो
मानिसको गिदी र आँसु मुछेर काट्टो खाँदै ढल्यो
तर ठीक यसै बखत,
एउटा नयाँ वैशाख सहस्र अग्नी पिण्डको
प्रकाण्ड अनुहार लिएर जुलुसमा सामेल भएको देख्दा
दरबारका गमलामा हाँस्दा-हाँस्दै फूलहरू पनि झसङ्ग भए
नयाँ वैशाखसँगै सडकको छातीमा के के चल्ने हो अब
नयाँ वर्ष नढल्दै क-कसको शासन ढल्ने हो अब ।
यसपालीको निरंकुश चैत मर्नै लाग्दा
टोल-टोल र गाउँ-गाउँबाट मानिसका खहरेहरू
जुलुसको सागरमा मिस्सिए
घम्साघम्सी हानाहान र ठोकाठोकको हुलदङ्गामा
बुट-लट्ठी र गोदाई खाँदै
सडकमा बेवस्त्र चैत महिना म-यो
यता घरघरमा रोगी आमाहरूले
ओछ्यानमै थप एक वर्षको चाउरी गालामा टाँगे
ठीक यसै बखत, घामको प्रतिनिधी भएर
तेजस्वी वैशाख आन्दोलनमा सामेल भएको छ
जुलुसमा हिँडदाहिँडदै अनगिन्ति युवा-युवतीहरूको
उमेरमा अग्राठ पसेर सशक्त रुपमा उत्रेकोछ
नयाँ वैशाखसँगै सडकको छातीमा के के चल्ने हो अब
नयाँ वर्ष नढल्दै क-कसको शासन ढल्ने हो अब ।
Laxmi Prasad Devkota – Ma
लक्ष्मी प्रसाद देवकोटा – म
स्वर्ग र भूको सूक्ष्म हुँ स्पन्दन–
दाना तिलको,
यति छु मसिनो ! सक्छ को सम्झन ?
दिल झिल्को ?
अलग सचेतन सागर चेतन
कण जलको !
जति जति गिर्दछु उति उति उठ्दछु !
अन्त न बलको
विश्व बनाउँछु, विश्वधनी छु—
क्षण–झुल्को ।
सृष्टि, स्थिति र प्रलय म भोग्दछु,
प्रतिपलको ।
मेरा नीलिम गहिराइमा
मेरै अनिलको
तपन, जपन र अन्तः स्वपन छन्
ऋजु र कुटिलको ।
सब ती विसर्जन मिल्दछु जलमै,
जल–फुल्को !
जोरिन्छ जतातिर मानवतासँग,
साँध यो दिलको,
अनन्त शक्ति र ज्योति छु उत्तम
युगको अमर झिल्को !
Laxmi Prasad Devkota – Pralaya Bedana
यस दुनियाँमा सुखदुःख दुईको गहिराइमा डुबियो खरुब,
दुःख भो अतिशय सुख भो अतिशय प्रभुले पु¥यायो मनसुव ।
विषको महको चाखी मिठास जगमा बसियो अन्धसरी,
तर प्रभुको क्यै चेत खुलेन अब दुःखीको लौ मसरी ।
जीवात्मा यो त्यतिको पतित भो ब्रह्माण्ड यसको नरकानल,
आफ्ना भूलहरु नागिनीझैं बेरिरहेछन् वक्षस्थल ।
तिनबाट म केही मोचन पाऊँ भन्दै प्रभुजी गर्छु पुकार,
यस्तो पतित धूलिकणी भै पुग्नै सकिन नि प्रभु–पदसार ।
मानवताका भाव हजारौं मैले गाएँ कवितामा,
तर ती सारा विफल भईकन फोस्रो भए सब प्रभु श्यामा ।
होश पुगेन छन्द पुगेन हृदय पुगेन प्रभु पदमा,
अब ता मेरो आशा छैन अगाध गर्तमा छु जगमा ।
मेरो केवल साथ निराशा मेरो केवल छटपट जीवन,
मेरो मनको आकाश समूचा केवल अग्नि–तपन ।
जलको विन्दु यस सिन्धुमा मैले पाइन हाय अभागी ।
किनकि मैले अरुकन जल दी ठण्डा पार्न सकिन सुभागी ।
यस कारण मेरो तनको मनको पनि अणेव्रत ध्वंस हुन लाग्यो,
प्रलयानलले काल–स्वरुप ली विश्व जलाउन अब जाग्यो,
यसमा अब के मसीको अन्त सीमा चरम क्षतिको,
नास्तिकताले अहम्भावको गाइरहेछन् प्रभु ! यतिको ।
प्रलय नीदमा सुतिरहेछु मेरो ब्रह्माण्ड जल्यो,
आउन सक्ने प्रभुको पदमा मेरो आत्मासम्म गल्यो ।
यस कारण यो जगती–तलमा एक अभागी नष्ट भयो,
यसको औषधि केही छैन किनकि स्वयं यो प्रष्ट भयो ,
जाति बान्धव कुल ज्ञातिको निम्ति न मेरो बिन्दु झ¥यो,
सिन्धु दिएथे परमेश्वरले जल सब आगो बनी द¥यो ।
धन्य हे आत्मा ! धन्य हे ईश्वर ! तिम्रो लीला बुझिएन,
तिम्रो पदमा साथ स्मृति ली आह ! कहिल्यै भिजिएन ।
अब यसलाई केही छैन गयो कहाँ यो पुग्यो कहाँ ?
केवल विषको थोपा पिउँदै अझ जल्दैछ बसी यहाँ ।
Abhas – Mero Gaun
[बिहान]
नारीका चुरा बज्न थाल्छन्
थुरमाथि बसेर
धोवीचरो
गीत गाउन थाल्छ
मेरो गाउँ
बिस्तार ब्यूँझन्छ
पँधेरा जान्छ
र पानी ल्याउँछ
रातोमाटो घोलेर पोतेरी ठीक पार्छ
र संघार लिप्न
मेरो गाउँ
हरेक बिहान
घामलाई निम्त्याउने गर्छ
[दिउँसो]
आमा
रछ्यान छेउका भाँडा मस्काउँछिन्
र भाँडासँगै
आफुलाई पनि खियाउँछिन्
बुद्ध
स्कुल जान्छ
र स्तुति पढ्छ
अर्जुन
धनुकाण हैन
कलम भिर्छ
र जागीरमा जान्छ
धुर्बे
कोदालीले चपरी उप्क्याउँछ
र आफैंलाई थिच्न थाल्छ
अम्बिका
घाँस काट्न जान्छे
र औंलो पनि काट्छे
आकाशको घाम
जोवनले धपक्क बल्छ
मेरो गाउँ भने
घर्ती बूढाले पिँढी कुरे झैं
पिँढी कुर्छ
र आफ्नै अतीतमा डुब्छ
[साँझ]
जसरी
कुनै तरुनी छोरी
बेहुली बनेर माइतीसित बिदा हुन्छे
त्यसैगरी
दिनभरिका असंख्य डामहरु छोडेर
घाम
यहाँबाट बिदा हुन्छ
गाईको बाच्छो
थुनमा झुण्डिए जस्तै
बुबुमा झुण्डिएको बालक च्याप्दै
आमा
चुलामा आगो जोर्छिन्
र खुईऽऽय सुस्केरा काढ्छिन्
धुवाँ
धुरीबाट बाहिर निस्कन्छ
र सायद
अँध्यारोसित साउती मार्छ
अँध्यारो
झ्यालबाट चोर पसे झैं
खुसुक्क भित्र पस्छ
र गाउँको घाँटी मचक्क कस्छ
यसरी
अँध्यारोले छापामारेको मेरो गाउँ
टुकी छेउ पढ्न बसेको बालकले झैं
टुकी निभाउनै बिर्सन्छ
र भुसुक्क निदाउँछ ।
Bikram Subba – Shrap
बिक्रम सुब्बा – श्राप
गौँडा-गौँडामा सौन्दर्यहरु ड्युटीमा तैनाथ छन्
क्याप्सुलजस्ता जवानीका ओठ उघारेर
बाबरी फुलजस्ता गुरुङसेनी ङोलोस्योहरू
अन्नपूर्णको दाँत जडेर सप्फा हाँस्दछन्
बाटुलेचौरका सारङ्गीहरूलाई
भोकै परे पनि हिमालको यौवनसँग
दोहोरी गाएर सन्तुष्ट भएपछि मात्र निद्रा लाग्छ
कविहरू, माछापुच्छ्रेको फेदमा फलेको
स्नीग्ध वातावरणको पन्नामा
मुटुको टुप्पाले कविता लेखिरहेछन्
पाहुनालाई जेठाबुढाको भात र फापरको ढिँढोसँग
गोलभेडामा टिम्बुरको छोपजस्तै मुस्कान पस्कन्छ
माइली थकाल्नीको भान्छा घर
तालतालका बडेबडे प्यालामै पसेर
दिउँसै रमरम मातेर वतास
पर्यटकका गर्लफ्रेण्ड सुँघ्दै हिँड्छ
तपश्यामा मग्न पहाडहरूको ध्यान भंग गर्न
वादलले विजुलीसँगै ताण्डव नृत्य थालेपछि
हेर्दाहैर्दै पर्वत सृङखलाहरूमा उभिएका
जून ताराका आँखाबाट
झर्के थालमा सित्तल पञ्चामृत वर्षन्छ
यहाँ, जताततै रोमाण्टिक जोडीहरू
हेराहेर गर्छन्
के के सम्झन्छन् र फिस्स हाँस्छन्
अझ सुन्दर हुने होडबाजिमा
उपत्यकाका हरेक छन्द र अनुप्रासहरु
शालीग्राम जस्तै चिटिक्क चिल्लो भएर पेस हुन्छन्
ओ सौन्दर्यले भरिपूर्ण रसप्लाविता !
ओ पोखरा !!
तिमी देखेर मेरो पीताम्बर वैँस पनि हुरुक्कै भएकोले
म श्राप दिन्छु कि – ‘तिम्रो जवानी कहिल्यै नढलोस्!’
Sarubhakta – Akash Deep
सरुभक्त – आकाशदीप
जीवन अटोप्सी
त्रासद समयका गाथाहरु
प्रत्येक दिन प्रत्येक रात
विग ब्याङ घोषणाहरुको देशमा
बोक्सी घोषित आमाहरु
छोराहरुबाट गु–मुत ख्वाइएका छन्
ब्लेकहोलका आलोक
बिचरी श्रीषाहरु हराए साता गुरुत्वाकर्षणका
साना पृथ्वीहरुझैं
हेर ! एड्सग्रस्त सूर्यहरु सेता÷काला
ड्वार्फहरुमा परिवर्तित हुँदैछन्
हाइपोथर्मिया ःजीवनका गीतहरु
वदिनी पीडा विहिन पुङमाङ कान्छाहरु
सधैं विदेशी पर्वतमहोत्सवहरुमा व्यस्त छन्
कोरा गर ! कोरा गर !
डोल्मा भञ्ज्याङ पार
क्याथल्यावका सम्प्रतिहरुमा ओहोरदोहोर छन्
मौन हत्याराहरु
बबलगम एले
जीवनका प्याङहरुमा कता हराए
हाम्रा स्पाइडरम्यानहरु ?
आजभोलि डाँफेबूढाहरु
सिसायाङमा हिमालहरुतिर वसाईसराईमा छन्
आह ! अल्पाइन शैलीका हातमोलाईहरु
भूगोलको एउटा मृतदेश
सम्बैधानिक व्याख्याहरुमा अलमलिएका छन् मलामीहरु
मेथमेटा–पानी हुँडार
प्रतिगमनका सन्त्रासहरु
खोई कुन क्षेप्यास्त्रवादीलाई सोधुँ
शान्तिको रङ्ग कस्तो हुन्छ ?
क्रायोनिक्स–सामुन्द्रिक ग्वालाहरु
गाँजाखेतीमा व्यस्त छन्
हेर ! लुब्रका जियोकोन्डाहरु सधै
वाङदेलप्रजातिका प्रतीक्षामा छन्
समय ः कफ्र्यू आदेश व्यस्त छ
म छातीमा जमरा उमारेर
कुन सिरेटो स्वप्नभरी आकाशदीप वलिरहेछु ?
Bhupi Sherchan – Hinda Hindai
भूपी शेरचन – हिंड्दा हिंड्दै
हिंड्दा–हिंड्दै केही सम्झेर
बटुवा बाटोमा हाँसेझैं
किसानको हृदय अन्न बनेर
खेतको माटोमा हाँसेझैं
तिमी हाँस्ता यस्तो लाग्छ प्रिय !
तिमी मेरो साटोमा हाँसेझैं ।
Bhupi Sherchan – Basanta
भूपी शेरचन – वसन्त
सारा ढोका र झ्यालहरु लातले खोलेर
डाँकाझै आउँछ हावा कोठाभित्र
र एक छिनमै दराजहरु उघारेर,
कागतपत्रहरु पल्टाई हेरेर
केही नपाउँदा रिसले रन्थनिएर
अरु झ्यालहरुबाट हाम्फालेर भाग्दछ ।
आकाशको आँखा दुखेको छ
ऊसित आँखा जुधाउँदा आफ्नै आँखा पीरो हुन्छ,
ज्वरपीडित सूर्य सकी नसकी हिडिरहेछ आकाशमा
तुवाँलो भुवाको खास्टो ओडेर
झ्यालमा उभिएर एक्लै,
म बाहिर हेरिरहेछु
हेरिरहेछु र सोचिरहेछु–यो कस्तो बसन्त
यो चैतको दिनको कस्तो उराठलाग्दो पहर हो !
यो कस्तो मुर्दा शहर हो !
सडकका दुई किनारमा वसन्तको स्वागतार्थ
हरियो सारी हतार–हतार बेरेर उभिएका झ्याङहरु
अबीरका थाल बोकेका आरुका रुखहरु,
लावाका थाल बोकेका आलुबखडाका रुखहरु
अनि स्कूलका केटाकेटीहरुझैं
सङ्गीन झण्डाहरु हल्लाइरहेका पूmलका सानासाना बोटहरु
म हेरिरहेछु
देखिरहेछु
र सोचिरहेछु
वसन्त यहाँ किन आउँछ विदेशी पाहुनाझैं
यो कस्तो औपचारिकता
किन आउँदैन ऊ त्यसरी
जसरी युवावस्थामा जुँघारेखी आउँछ ?
या हर्षमा मुस्कान
आफंै, अनायास र अनजान,
उफ् यो कस्तो वसन्त हो !
जता हे¥यो उतै देखिन्छ
भित्र ठोस हुन छाडेर
बाहिर बाहिरै मात्र बढेर अग्ला भएका
बाँसका ठानाहरुलाई नुहेर
पश्चात्ताप गरिरहेका आफ्m्नो खोक्रोपनमाथि
आफ्नो हातको बलभन्दा
ग¥हुङ्गो रातो पूmल समाएका
कल्कीका बोटहरुलाई
दुई हात तल झारेर उभिरहेका
यी लत्रेका हातहरुले रातो पूmल समात्ने के दर्कार
के अधिकार
टाढा–टाढासम्म उभिएका छन्
न्यास्रो अनुहार लाएका असङ्ख्य मौन घरहरु
प्रत्येक घरको मुखमा झुुि न्डएको छ विदेशी ताल्चा
भोटे ताल्चा अथवा हिन्दुस्तानी ताल्चा
कुनै घरको मौलिक ओठ छैन
यो कस्तो वसन्त !
खोई मानिसहरुले चोला फेरेको ?
खोई घरहरुले बोक्रा फेरेको
खोई
खोई
खोई
म चिच्याउन चाहन्छु —खोई
तर खोई मेरो आवाज किन निस्कन्न ?
के भयो मेरो आवाजलाई
यो के हो डल्लो गुच्चाजस्तो मेरो घाँटीमा
जो मैले घाँटी खोल्दा मुखमा गई अड्कन्छ
र मुख खोल्दा घाँटी थुन्न पुग्दछ
अनि यस्तो लाग्छ मानांै
अब ममा कुनै उम्लाई छैन
कुनै उत्तेजना छैन
कुनै आवाज छैन
कुनै विस्फोट छैन
मभित्रको मानिस मरिसक्यो
अब त फगत् मेरो रुपमा उभिएको छ
पड्किसकेको सोडाको एक बोतल—
एउटा खाली बोतल !
Krishna Bahadur Chhetri – Sapana Ka Ful Haru
कृष्ण बहादुर छेत्री – सपनाका फूलहरु
१)
मेरा साथीहरु खै मलाई के ठान्छन्
सधैं मसित आठौं आश्चर्य माग्छन्
सधैं मेरो दिमागमा सपनाका फूलहरु रोप्छन्
मलजल र गोडमेल गर्न भनेपछि दायाँ- बायाँ लाग्छन्
२)
पाईलैपिच्छे सपना लिई
एक्लै म कति बाँचूँ !
तिमी साथ देऊ अब त
दुबै मिली खूब नाचूँ !
३)
सपना देख्दा – देख्दै
विपना भईसक्यो बडेमानको रित्तो भारी
अझ किन थप्दैछौ यति धेरै उधारो सपना
यो सुस्त गतिलाई नै ठप्प रोक्ने गरी ?
४)
चराहरु पींजडाभित्र सपना देख्दैनन्
सपना देख्न्न खुल्ला आकाश चाहिन्छ
चराहरु जुन बेला पनि गाउँदैनन्
गाउनलाई धर्तीको संकेत चाहिन्छ
Laxmi Prasad Devkota – Bhoot Lai Jhataaro
क.
प्रकृतिले जब व्यङ्ग्य रेखिन्
चेहरा तिनका बने,
नेपालीको भान लेखिन्,
बान् भो हाम्रो भने ।
ख.
सब गधाले खुशले ऐंके,
भ्यागुताले गाए कें कें,
भो भुजङ्गजाति प्रसन्न,
मातृ–भूका पुष्प रोए !
धन्य तिनको जन्म धन्य !
ग.
(हुन त केवल शुक्र–कीरा ! )
ज्योतिषीले नाम राख्यो
कोहेनूर ! वाह ! विश्वहीरा !
नामजस्तो व्यङ्ग्य के छ ?
मणिधर भन्छन् सर्प जो छ
नेपाली रे देश–धमिरा,
अङ्ग नै मानिन्छ राम ! राम !
सब खटिरा !
घ.
(व्याकरण मिल्दैन, सड्छ)
माफ गर्नोस् !
हँस्सी मात्रै लेखिरैछु,
आँसु झार्नोस् !
पातालपुरीको गद्य भो !
अङ्ग्रेजीको उल्था जस्तो !
हिन्दी वा नेपाली यो !
तैपनि के दालरोटी–
निम्ति कलम नरेटूँ यो ?
ङ.
गधाका बच्चा हुन्छन् पाजी
भ्यागुताका के हुन् काजी ?
खूब पढाउँथे ती गुरु !
(गुणशील गुरुका पुच्छर थिए
लौरो सीङ ?) भो है कथाको
होस् न छिटै पो शुरु !
च.
“ए गधा हो ! ‘फ्रग’ को माने ?
भ्यागुतो ।”
“फ्रगको माने भ्यागुतो ।
फ्रगको माने भ्यागुतो ।”
“के रे ? के रे ? के रे ? के रे ?”
“भ्यागुतो
भ्या ! भ्या–गु–तो ।”
छ.
एकादशीको दिन थियो
पशुपति ल्याएछ कालले
एक दिन निज धम्र्ममा,
मरन्च्याँसे, अक्षता–आशे !
मालिक सम्शेर कोही सम्झे
वेकुण्ठ सुख–टर्ममा
चाकरीका निम्ति आए–
शिवको, अनि शेरको औ खीरको
ज.
धम्र्मराही धर्मराई
भस्मेश्वरका पासमा
चिता सँुघेछन् आफ्नो है,
ढल्को तनको भासमा ।
“हे ठिटा हो ! ”बोल्न थाले,
“भातृभाषा मर्दछिन्,
नेपाली बाँच्दैन कहिल्यै
हिन्दीले राज गर्दछिन् ।”
झ.
मानिस मर्ला भन्ने डर पो !
आत्मा भरी छारो चल्यो,
वेद तत्पर डग्मगाए
गीता जल्यो, गाीता जल्यो ।
ञ.
बोल्न एउटा लाज हो जब
मानिस भैकन साँप स्याँक ! स्याँक !
भ्यागुतो क्याँक ! क्याँक
लगुड हाम्रो भै सजीव
बोल्छ हातमा–
‘टाउको टयाक ! टयाक !’
(माफ गर्नोस् तीतो लागे ! )
सग्लै छन् ती मन्त्र बोलूँ
‘फर्सी फ्याक ! फ्याक ! ’
ट.
बाँसमाथि राख नरिवल
काक झुत्रो एक बनाऊ
तीतेपातीले सजाऊ
स्मारक एउटा महापुरुषको
मलको ढिस्कोमा बनाऊ !
ठ.
मुर्दा बोल्थ्यो नेपालीमा
छक पयौं ।
क्या गह्नायो मुखको गन्ध ।
थुक गयौं ।
ड.
सिलटिम्मुर बरफसाथ
ल्याऊ पहेंला चाँवल,
श्याम भाग्छन् रात भरभर
यस्ता मीठा पागल !
ढ.
हीहीहह ! हीहीहह !
बोल्यो गधा !
छेपाराले मुत्दछन् रे
यस्ता बुज्रुगका चिहानमा
सर्वदा !
ण.
खूब झरीमा एक कुकुर
स्याउँ स्याउँ कीरा
सड्थ्यो लाचार ! नाम सोधेँ,
रै हीरा ।
झन्डै झन्डै मै मरेथें
त्यो गह्नाई
बान्ता आई !
तिम्रो बुद्धि ! गिद्धलोचन !
यस्तै लाग्यो है मलाई !
Lakshmi Mali – Daaju
मेरो आस्था
मेरो दाजु
स्वाभिमानी आँखा
ब्रम्हाण्डजस्तो विशाल छाती
महसूस गर्छु अहिले म
कतिचोटि भुटियो
त्यो निश्चल मन
कतिचोटि भासियो
त्यो अनवरत पाइला
काँधको भारीले कलिलो निधारमा
खप्टिएका नाम्लोका डामहरु
समयको हुरीले पनि मेटाउन सकेन
म अहिले पनि छर्लङ्गै देख्छु
शान्त सौम्य महासागरजस्ता
बुद्धका चार आर्यसत्यहरु बोकेको आँखामा
श्रद्धाले नतमस्तक झुक्छु म
जुन आँखाबाट जीवनमा उज्यालो पाएँ
इमान्दारी र स्वावलम्बनको पाठ सिकें
धेरैचोटि दुखायो
धेरैचोटि सुसायो
त्यो निर्दोष आँखा
तर
कहिल्यै भिजेन
कहिल्यै झुकेन
कहिल्यै विचलित भएन
अतीतहरु साक्षी छन्
अभावले धेरैचोटि सोध्यो
स्वाभिमान भनेको के हो ?
चिचिलाहरुको साँझ बिहानका चाराका लागि
आफ्ना धेरै तरङ्गहरुलाई तिलाञ्जली दिने त्यो आँखा
जुधाउन सक्छौ भने जुधाऊ
चियाउन सक्छौ भने चियाऊ
त्यो विशाल छातीमा ।
Sarubhakta – Pizza
शव्दसमाधिः समाधिस्थ मनका टाइकुनहरु
अक्षरहरुका कोर्रालाएर
अजन्मा डाइनासोरसहरुको गीत गाउँछन्
घोष्ट डिटेक्टरः उपद्रयाहा जीनहरु
के रोहवरमा दीपेन्द्र सिन्ड्रोमहरु जन्माउँछन् ?
राक्षसी क्लोनका नेताहरु
छाडा देवताका विरासत धान्दैछन्
पाइथागोरसहरु ‘म्युजिक अफ द स्पेर’ मा मदमस्त छन्
उदाङ्गो छातीः लोपेजमुद्राहरु
कुन अस्पतालको टेविलमा चलिरहेछ
हेलिवन अप्रेसनहरु ?
पाइलापाइलाका गोमनहरु
नीलकाँडाका प्रेमहरुमा मस्त छन्
भयानक सौर्य विस्फोटन ?
आउ, उल्काहरुको भोगटे टिपौं
उ ! खलास परेको सम्वेदनशीलतामा
मन्त्रीहरु जनताहरुका मित्र्याँस फ्राई गरिखाँदैछन्
गीता हराएको जिन्दगीः बेचिएका चेलीहरुको राष्ट्रविद्रोह
भड्किएको छ
मुक्तकमैयाका राष्ट्रियताहरु जिन्दगीको शीतलहरमा
कठयाङ्ग्रिएको छ
देश मृत्युशैयामा छ सरकारहरु हनिमुनमा ब्यस्त छन्
आह ! ऐतिहासिक गोरुहरुले देशलाई पिज्जा खाए
पहाड जलेको छ, उपत्यका जलेको छ, तराई जलेको छ
अद्यापि कविहरु हिमालका गीत गाइरहेछन्
भ्रष्टाचार गर अनि अख्तियारको हाकिम वन
कुरै खत्तम
रोष्टपरेको जिन्दगीः हामी आपूmलाई खानेहरुको
छनौट गर्न कति स्वतन्त्र छौं ?
च्याङ्ग्रा महोत्सव भेंडाहरुको तजविजमा
लौ लुगाफुकालौं को बढी प्रजातान्त्रिक हुन सक्ने
कन्नैसित् !