मेरो नाम छ साँढे !
वैज्ञानिक पटु शक्तितन्त्रले
मन्त्र गरीकन छाडे !
पशुबल पाँडे !
क्षेत्र क्या फाँडे !
पन्ना पृथिवी उजाडेँ !
“हा ! हा !” गर्दछ तर्सी दुनियाँ,
डुक्री, हाँकी–हपारेँ !
मेरो नाम छ साँढे !
मानिस जाति थिचियोस्, मिचियोस्,
के पर्वा ?
बलको सुराले लाल छ आँखा,
मेरा मगजमा रिसका ज्वलनका
अणु अर्वा !
विस्फोटक छन् ध्वनिहरु ध्वुंसक,
शठ–गर्वा !
जवाफदेही दुनियाँप्रति के !
तृणचर वा !
अङ्गाररङ्गा हूँ ढाडे !
मेरो नाम छ साँढे !
दया भनेको कमजोरी हो,
गर्जी ड्वाँ !
बालक जन्मनसम्मन् तर्सून् !
पृथिवी झ्वाँ !
आगो डकार्दछु ! सभ्यता खार्दछु,
भुट्दछु च्वाँ !
किनकि म साँढे, साँढे नै हुँ !
भाले ह्वाँ !
वरपर हेरन, तर्सन छाडेँ
मेरो नाम छ साँढे !
सभ्यता सब अट्ने उदर यो,
शस्त्र शिङ्गार !
फलाप मशल् औ विश्व निडर यो,
वंव्–हुङ्कार !
तोपहरुको मुहरी मुख यो
ड्वाँ ओडार !
प्रलयकालको हुँ पटु पाँडे !
मेरो नाम छ साँढे !
Tag: Nepali Poems Website
Shyamal – Raat Ko Humla
रातको हुम्ला बास बस्छ
महिनौँदेखि नधोइएको काम्लोभित्र पसेर
आफ्नै सासको तीखो दुर्गन्ध
भालुको पित्तभन्दा तीतो
र त्यसभन्दा तीतो
अजङ्गका पहाडहरूले सगरतिर हेर्नु
भोका अजिङ्गरझैँ लठारिएर
यताबाट चुवा र
उताबाट कर्णालीले
कतैबाट फुत्कन नपाउने गरी
मानिसहरूलाई घेर्नु
हुम्लाको हरेक रात
विषको अन्तिम थोपा पिइरहेको सुकरात ।
प्लेनबाट सिमकोट ओर्लेको
सरकारी जातको भेडालाई
रुघा लाग्छ एकछिनमै
एयरपोर्टको डिलबाट
सानले हेर्छ उ अरू रैथाने भेडाहरूतिर
सी. डी. ओ. अफिसको कौसीमा
जाडोले कामिरहेको राष्ट्रिय ध्वज
कक्रेर निदाउँछ रातभरि
हरेक कर्मचारी जब हुम्ला आइपुग्छन्
आफुलाई सम्झन्छन् कोलम्बस १
उनीहरू खान्छन् प्लेनबाट आइपुगेको रासन
र हुम्लीलाइ खुवाउँछन्
प्लेनबाटै ल्याएको सुशासनको भाषण १
कुनै पनि हुम्लीलाई
जति धेरै बाँच्यो
उति धेरै कष्ट
हुम्लाको हरेक रात
विषको अन्तिम थोपा निलिरहेको सुकरात ।
यस चिसो स्वर्गमा हेर
अति सुन्दर छ
धनसराको घाँघरको लय
कि भयानक अँध्यारोमा पनि
आफ्नै सुर र तालमा लम्किरहन्छ निर्भय
जीवन अनेकौँ निर्णयको जाल हो भने
त्यसको पनि जन्जाल हो
उसले घाँटीमा झुन्ड्याएको कम्पनी माला
हुम्ला आफूले पिएर विषको घैँटो
वा पिउन नपाएर त्यही विष पनि
बक्खुबाट निकालेर दरबार पठाउँछ मृतसञ्जीवनी
हुम्लाको हरेक रात
अन्तिम सासको निष्कासन पर्खिरहेको
अभियुक्त सुकरात ।
केटाकेटीका नाकबाट बगिरहेका
हिमनदीहरूले छेकेको बाटामा उभिएर हेर तिमी
यो बाँकी नेपालसँग नजोडिएको नेपाल हो
नेपाल हो भने
माकुराको धागोले नेपालसँग जोडेको अर्कै नेपाल हो
तैपनि बुझ्दोरहेछ यसले छक्कबहादुरको अङ्ग्रेजी
र हाँसेरै उत्तर दिँदोरहेछ
जीवनले सोधेका प्रश्नहरूको
हुम्लाको रात जब पाखीसँगै तात्तिन थाल्छ
तब यो चिसो सिरेटो पनि आत्तिन थाल्छ
हुम्लाको हरेक रात
आगतका लागि वर्तमान मारिरहेको सुकरात ।
Lakshmi Mali – Aama Haru
पश्चिमतिरको आकाशमा
धुवाँको मुस्लो उठेको रात
उकुस मुकुस्सिएर
रोएका थिए आमाहरु
बारुदको गन्धले चराहरु पनि
निसास्सिएको रात
आफ्ना निर्दोष सन्तानहरु
भोक भोकै जलेको रात
कहालिँदै रोएका थिए आमाहरु
दूधे बच्चाहरु काखी च्याप्दै
थाङ्ना र कोक्रालाई
आगोबाट बचाउन खोज्दै गर्दा
आफ्नै लुगाहरु जल्दै गरेको रात
निसास्सिँदै रोएका थिए आमाहरु
ओतमात्र लाग्न सकिने छाप्राहरु
बल्लबल्ल खुट्टा तन्काउन पुग्ने गुन्द्रीहरु
जबरजस्ती लाज छोप्नसक्ने मजेत्राहरु
दनदन्ती बलेको रात
छाती पिट्दै रोएका थिए आमाहरु
बालबच्चाका लागि
लिटो, ढिंडो, जाउलो र खोले पकाउन सक्ने
सिलेबरका थोत्रा भाँडाहरु
रात–दिन ढिकी–जाँतो गरी
जोगाएका दुई पाथी मकै र चार माना पीठो
त्यही पनि जलाई दिएको रात
आँखाभरि घृणा बोकेर
मुट्ठी कसेर उठेका थिए आमाहरु
(खारा आगलागी काण्डलाई सम्झँदै)
Bimal Nibha – Prem
तिम्रो शासनको
एउटा कम्युनिष्ट हुँ म
यही हो मेरो सम्पूर्ण परिचय
म प्रेम गर्छु
तिम्री सुन्दरी छोरी प्रजातन्त्रलाई
उनको उर्लंदो जवानीमा
मुग्ध छु म
सुगन्ध छरेर
जब निस्किन्छिन् उनी
अर्थात् सुन्दरी प्रजातन्त्र
म हतियार त्याग गरेर
उतैतिर टोलाइरहन्छु
मैले बिर्सेको छु आफ्नो घाउ
के रगत बगिरहेछ अहिलेसम्म
आत्माबाट
रातो–रातो रक्त
तर कुनै गुनासो छैन मसँग
तिम्रो संसद्को विश्रामस्थलमा
पल्टिएको छु म बेहोस
प्रजातन्त्रको यौवनको नशाले
लठ्ठ भएर
मलाई थाहा छ
तिमी मेरो उपस्थितिप्रति
क्रुद्ध छौ
र भयभीत पनि
मलाई सहन गर्न तिमी तयार छैनौ
तर म विवश छु
कहाँ जाऊँ म
छाडेर तिम्री गजबकी कन्या
प्रजातन्त्रलाई
उनको मोहपाशमा बाँधिएको
एउटा प्रेमी हुँ म
कृपया मलाई अस्वीकार नगर
बग्न देऊ मलाई
उनको शीतल एवम् तप्त मुस्कानमा
सुन्दरी प्रजातन्त्रको तीक्ष्ण कटाक्षले
घाइते छ एउटा योद्धा
के युद्ध चलिरहेछ निरन्तर
आजसम्म
तर यसको कुनै अर्थ छैन मेरा लागि
खाएको छैन मैले
मुक्तिको शपथ
तिम्रो शासनको
एउटा कम्युनिष्ट हुँ म
यही हो मेरो सम्पूर्ण परिचय
(२०४९)
Laxmi Prasad Devkota – Shaha Jahan Ko Ichha
क.
यमुनाजलमा बज्दछ मुरली !
जलमा बुलबुल रुन्छन् पिलपिल !
रुन्छन् कलकल !
यो तटको, वन छाया छवियुक्त
यौवन, यौवन !
दिवानिशाको छाया अङ्कित,
वियोगमिलनको क्रीडाभूमि,
वृन्दावन !
यो मिलनको रोइरहेको इतिहास !
याद रुँदाको बास !
पिरली चल्दछ एक अगोचर मुरलीमा
यस स्थलमा रे
प्रेमी प्राणहरुको बतास !
ख.
सरिताको छ सागररोदन !
एक सुनौली सन्ध्या पछाडि,
खोजी, खोजी,
पौडिरहेछन् जलमा क्रन्दन,
जलमा क्रन्दन !
अबोला निशा छ चिहान सरि यो,
कब्र उपरका क्रन्दन सरि
आँसु बिन्दिए स्वर्ग भरि रे,
स्वर्गभरि !
ग.
विश्वका अघिपति रुन्छ यहाँ,
आफ्ना पूmलहरुमा !
आफ्ना मृत्यु र परिवर्तनका
आदिम, स्वनिर्मित नियम रुपका
भूलहरुमा ! भूलहरुमा !
आफैं घोची आफ्नो छाती
शूलहरुमा ! शूलहरुमा !
घ.
तिनी सुतिन् यो लहरीमाथि,
सुन्दरता !
जागृति–शिथिला कोमलता !
बोल्थे मुगाहरु, बोल्नै छोडे !
मोती गुड्दथे, वर्षन छोडे !
जलभर दृग छु, जागा राति !
मस्त निदाइन् नित ती साथी !
ओह ! अकेलापन क्या रुन्छ
आकाशभरि !
चकमन्न पारी !
ओढ्छिन् कफन जब भै विचरी !
ङ.
पुरुषको अतिपरुष छ माग के
अति कोमलमा जग–वनका ?
थकित भए जो शान्ति लिनाका
पार जगत्का वनका ?
लाग्यो थकाइ, तिनी निदाइन् ।
दोष के तिनका ?
“फर्क” भनीकन रुन्छ सदा मन,
तर हा ! वियोगी जनको !
क्रूर माग हो ! कसरी आउन् !
नगलोस् पाउ सुमनको ?
अनन्त शान्ति हो जाती !
दुःख दिंदो छु तर म पुकारी !
राज जस्तो दिनको पनि अझ
आज छ मेरो राति !
च.
सुकुमारीको कुन चिर जीवन ?
उपवनमा वा जनगणना ?
शिखरज्योति झैं सुनधूलीमा चढिरहेकी
झप्प निभिन् ती, क्षणमा !
एक चखेवा रुन्छ असङ्ख्य
ताराहरुको वर्षणमा !
आँखा जस्तो नीलो गगनमा,
गरेर क्षण, क्षण, कणकणमा !
छ.
हात उठाई फैलाईकन, रोई, रुहले
सोध्दछ कोही
“ए सन्नाटाको घोर महावन !
ती लुकेकी खोइ ?”
ज.
अन्तताको सघन महावन
प्यास चहार्दछ ।
जीवनज्योतिको ज्वाला कहाँ गो ?
अपनाएथेँ जो रोजी ?
अन्धो आँखाको यो तिर्खा
गर्छ मशीहा साथ सवालः
“अमिट खोजले सारा ढोका
खोलि हेर्दा, मिल्दछ काहीँ,
दिव्य गुमेको माल ?”
झ.
थिइने दया ती ! निष्ठुरता म !
आफ्नी ढुकुटी भन्ठानेँ !
मसिना, खस्रा, सारा इच्छा
थन्काएथेँ—अब जानेँ !
ज्योतिभन्दा मसिनी थिइन् ती
माटोभन्दा खस्रो म !
अन्दाज सच्चा गर्न सकिन !
प्यारको सेवा हाय ! पुगेन !
लायक कदर रहिन !
ञ.
यस तटमा छु सागरको म
उस तटमा छौ ए मुमताज !
शाहजहाँ यो छटपट गर्दछ,
पदधूलीमा फ्याँकी ताज !
असीम अकेलापन अब रुन्छे,
ती सब दाना, ती सब दाना
जसले बन्यो यो संसार !
आधा जीवन शून्य विलीन छ,
आधा बग्दछ स्मृतिको धार !
ट.
अनन्त भाग्यको अनन्त अभागी
गरीब शाहको ए दिलताज !
याद धनी छन् रुँदा, सडकमा,
अपूर्व सपना मागी आज ।
रङ्कपनमा सचेत बनेको
मेरो, अमरमा के उपहार ?
संसार चढाऊँ ! जीवन चढाऊँ ?
तुच्छ छ त्यो पनि ए सुकुमार !
ठ.
हाम्रा धन सब माटो धुलिन्छन् !
भावपुतली उड्छन्, भुलिन्छन् !
अमर तिमीमा के उपहार ?
नीरवताले छुन्छे हाम्रो
स्पन्दित दिलको चिर गुञ्जार !
क्रन्दन, पुकार !
छायाचित्र यो संसार !
ड.
लाचारीका झुक्का पलकमा जल गुड्दछन् !
इच्छा रङ्गिन्छन्, उड्छन् !
केवल अमर कलाको इङ्गित
नाघ्दछ देश र काल अपार !
मिली सुत्यौ यस जगतिर भन्ने,
मिली उठयौं उस जगतिर भन्ने
भस्म मस्मको विवाह जनाउन,
मूक हृदयको गुञ्जार सुनाउन,
शिल्पन लाउँछु एक अद्भुतको,
साजा एउटा शयनागार ।
यस जमुनाको क्रन्दन–किनार !
ढ.
कालले कहिल्यै यस्तो मीठो
फुल टिपेन !
टिपिएपछि पनि जसको सुगन्ध,
भूमण्डलको स्मृतिमा गुँज्दछ,
गुञ्जिरहला,
सक्झनुलाई धनी बनाई ।
भविष्यले तर सोध्ला निरन्तर,
मेरो आत्मासँगमा निशिभर,
“के चढाइस् आँसुसँगमा
तिनलाई ?”
ण.
धनी खरानी उपर शिल्पको
रानी झुकून् रोई ।
त्यो माटोमा अमर लताका
जराहरुको ज्यान फिजाउँछु ।
प्यारका जलकण तिनका बीउ
आद्र्र दृगले बोई, बोई !
काल विजेता ताजा मरमर
प्रेमले मन्त्रोस्, अपूर्व छिनाहरु
जलले धोई ।
अपूर्व स्मारक कलिलो उठाउँछु,
साथ सुतौंला अनि दोई !
त.
तरलताले छाओस् मरमर,
स्नायुसजीव र कोमल, सुन्दर !
एकै लयका सुरका चोट
सचेत छिनाले काटून् तिनभर,–
मोती झुल्ने लतिका फुल्दा,
रोदन दिलभर !
विहाग रागको आत्मा साकार,
चिर गुञ्जनले रचियोस् आगार,
रोदनको झैं घर !
रुदित बनोटको स्वपना उज्यालो
मरमरमा !
शाश्वत स्मारक वियोग–व्यथाको,
सुन्दरतामा !
युगयुग प्यारका हृदयहरुले
पाऊन् स्पन्दा, प्रेरणा, गुञ्जार !
प्यारको स्वपना, प्यारको भेटी,
मरमर आत्मा मृदुल चढीकन
पघलोस्, विलपी
जमुना–किनार !
थ.
कला अगाडि सम्राट्को होस्
ताज रे झिलझिल उपहास !
मटीहरुमा शिल्पित मन्दिर
टिक्दछ भन्दछ इतिहास !
उपलाङ्कित एक दिव्य काव्य होस् !
अमिधाताज !
जिन्दगी औ मृत्यु जसका
जिल्द हुने छन् खास ।
द.
रुपद्धारा सङ्गीत रुलाऊँ !
साकार बिलौना यस दिलको !
मसृण छिनाले मीड बजाऊँ
रुदित भावको दिलको !
पाषाण बनोस् एक स्वरलहरीझैं
एक वियोगी बुलबुलको !
याद दिने होस् निर्माण पुनीत !
जमुना बन्लिन् मेरो गीत !
ध.
शिल्पित उपलको वेलीवनमा,
यो रुह बुलबुल,
घनले निलेकी शशिकन सम्झी,
बोली रहला युगका यात्री
सामु, दिलको पीडा, खलबल !
न.
मेरा दृगका मोती सीमित !
सारा नजरका मोती मागूँ !
मोती भिखारी भई यस तटमा,
जुगजुगका सब प्यारहरुका
गहिराइका दाना, दाना,
बटुलूँ, राखूँ !
दुनियाँ डाकूँ !
भविष्य ! तेरो उपहार निरन्तर
रोई, मागूँ !
प. व्योमको गुमज प्यारको गुम्मज !
यी पृथिवी हुन् अविरल जलकी
शिल्पकला !
यी लहरा हुन् प्यारका तृष्णा,
सरिताका यी सुन्दर चेली,
वेली, कलिला !
यी कुसुम हुन् विश्वशिल्पी प्राणपवनले
कुँदिई बनेका चट्टान, शिला !
निशदिन बत्ती सामु भला !
सृष्टि हो यो परमेश्वरको
स्थायी स्मारक कोही निम्ति !
असीम ! अगम !
के रुँदैनौ तिमी पनि एकला
निशिमा भन रे ?
शवनम ? शवनम ?
फ.
निद्रित बुलबुल त्य िअघि बोलून्,
मानव दिलका !
स्थान, कालका सीमा नाघून् पङ्खहरुले पलका !
मेरो होइन, प्यारकै होस् यो शयनागार !
मुमताज, होइन, सौन्दर्य
सुतेर सपनून् जमुना–किनार ।
सागरतृष्णा बोलिरहोस्,
रोई दुगुर्दी जलधार ।
ब.
प्यार नै हो धम्र्म महान् !
सुन्दरतम !
सुन्दरतम हो ताज रे ईश्वर !
मार्ग भक्ति हो !
भेटी शवनम !
सुन्दरको नै, आत्मा सुन्दछ,
मसिनो आहट !
शेष सुष्टिबाट छ त्यसको
दिलमा अनौठा बोलावट !
तृष्णा गति हो !
आशा इशारा !
आत्मा आत्मालाई चिनाउँछ
सलिल किनारा, सलिल किनारा !
म उक्लन्छु, ती ओर्लन्छिन् !
इश्ल मिलन हो ! इश्ल मिलन !
याद भजन !
स्मारक, पूजन !
बिन्दु, बिन्दुका माला !
हावभाव हुन् हाम्रा नट !
सब धम्र्मको हो आत्मा प्यार !
वेद, कुरान हो
जलको घट !
भ.
पुतलीको यो बत्ती पछिको
छटपटलाई स्मारक होस् !
जमुनाजल यो सागरसम्मन्
प्रेमकथाको प्रचारक होस् !
अछूत ऊँचाइमा अवलम्बित श्री
सको भाव विचारक होस् !
संसारको यो पत्थरमाथि
एक शाहको जलको अङ्क !
ताजमहल होस् ! जगभर जाती !
आदर्श, विना एक सानु कलङ्क !
सुषमा प्रति यो चिर वन्दन !
साथ सुतौँला युगयुग साथी !
मानव दिलमा विश्वधम्र्मको
दिई निरन्तर स्पन्दन !
पाषाणहरुमा भाषा भरुँला,
चूप सुती निशिदिन !
Shreeshisha Rai – Samarpan
जवानीका प्यासहरुलाई तृप्त पार्न
म भौतारिरहँदा
शहर सँधै मेरो अघि
सर्वाङ्ग नाङ्गिएर उभिन्छे
म उत्तेजित हुन्छु
प्यासहरुलाई लुगाहरुवाट खोलेर
तिनलाई भोग्न थाल्छु
अन्ततः तिनी सन्तुष्ट हुनु अघि नै
स्खलित हुन्छु
शिथिल भएर पाउनेर थुप्रिन्छु
तिनको शरिरभिर
वासनाको ताप उम्लिरहेकै हुन्छ भकभक
म कामेच्छाहरु थेग्न नसकेर
तिनका खुट्टाहरु मुसार्न थाल्छु
२०५७ मंसिर २७, ललितपुर
Shyamal – Dilmaya
मेरो सपना खोसेर राखिएको छ
थिम्पूको अँध्यारो जेलमा
सर, म त्यसै फर्कनेछैनँ भुटान ।
म सम्झन्छु आफू रोएको बाल्यकाल
तर जति म रोएँ
मेरो सात क्लासको किताब
च्यातिएको दिन रोएँ
त्यही दिन म जति रोएँ रोइसकें
जुन दिा पसे पिाहीहरु हाम्रो घरमा
र उफ्रन थाले
मेरी आमाको शरीरमाथि
मसँग अब छैन रुनलाई आँसुको मुहान
सर, अब रुन आउँदैन
म बेस्सरी राइसकें ।
म हाँस्थें पनि कहिलेकाहीं
जब चुट्किला सुनाउँथे हाम्रा बाबा
एक दिन। कुनै एक दिन
मुसा फुत्केर भाग्यो बिरालोको पन्जाबाट
र दुलाको मुखैनेर रुँगेर बस्यो बिरालो !
म बेस्सरी हाँसेकी थिएँ ।
हँसाउन सिपालु थिए देवीलाल सर
त ती बाबा छन् न चुट्किला
न बिरालो छ न देवीलाला सर
हाँस्नुजति हाँसिसके म
अब हास्न आउदैन मलाई
सर मैले त हाँसो त साम्चीमै छाडिसकेँ
सर, यौटा केटो थियो उहीँ
लुकी—लुकी हेथ्र्यो मतिर
नहेरुँ भन्दाभन्दै आनायास
आँखा गइहाल्थे उसतिर
यसैलाई भनिन्छ भने प्रेम
प्रेम पनि छैन मसित
त्यसलाई पनि मारिसके शासकहरुले ।
कन्काईको बगरमा छु म
र सब थोक छाडेर आएकी छु यो ज्यानबाहेक
फेरि किन सोध्नुहुन्छ भुटान जनो—नजाने कुरा ?
मैले मेरो सपना फर्काउनु छ
मैले मेरो आँसु फर्काउनु छ
मैले मेरो हाँसो फर्काउनु छ
मैले मेरो प्रेम फर्काउनु छ
मैले मेरो किताब फर्काउनु छ
थुनेर राखिएको मेरो सर्वस्व फर्काउनु छ
सर, म त्यसै फर्किने छैन भुटान ।
Nawaraj Subba – Baa Ama Ko Sapana
धेरै भयो
गाउँघरका सपना
बन्धकी राखी
उत्साही युवाहरू
सिर्जनाका कलम तिखार्न
सहर पसेका,
खुशी र सुखका दिन लिएर
चाँडै फर्कने भन्दै
बाचा गरी
बाआमासित विदा भएका ।
बाआमा कुरिरहेछन्
खोला सुसाइरहेछ
गाउँ अनिदो छ
खेत बाँझै छ
अभाव र अनिकालले पिरोलिरहेछ
छाना छाउने बा बूढा भए
हिड्ने बाटो कालो झारले ढाक्यो
चिठी लेखिदिने सम्म छैनन् गाउँमा ।
कसैले भनिदिए हुन्थ्यो
कसैले फर्काईदिए हुन्थ्यो
ती छोराहरूलाई
तिम्रा बाचा पर्खने बाआमा
साहुका रिनमा डुबे भनेर
बन्धकी परेका सपना
लिलाम हुन लाग्यो भनेर ।
Laxmi Prasad Devkota – Sarki
कनिका–टीप,
सडल चम्र्ममा राख्छन् सीप,
थामन प्राण,
विष्णुमतीमुनि अनगिन जल गो
करवीर चिताले पुस्तौँ दाबी
समाज, व्यक्ति कुन हो पापी ?
मलको थुप्रो सडक किनार
ज्ञानी गुनीको चल्दछ धार
दृगमा दिल खै ?
मानवता गीत हजार !
धम्र्मपथमा प्रेम–प्रसार
कसकन मूक अपील है ?
वैज्ञानिक एक धम्र्मतन्त्रले
राख्दछ स्थिति यो च्यापी !
समाज, व्यक्ति, कुन हो पापी ?
ए रे मखमल सेज मुलायम !
आधा घण्टा देऊ त टायम,
निम्ता मान,
यो चिथराको, चोक–चराको,
त्यक्त, अजान !
उडुसहरुसँग सोध त केही,
निज मानवताको नापी !
समाज, व्यक्ति कुन हो पापी ?
श्रम बाङ्गो हर, कुप्री निरन्तर,
ढुसी मुखमा, सूज खुट्टी भर ।
दम, खाँसी ।
क्वाक्र्वार्त निशिभर, ढुङ्गा शिरभर,
किरणविना क्वै, उदरप्रति डर,
तम–वासी—
हुनु मानिसकन के हो भन्ने
अनुभव केवल च्यापी
निस्क त मानिस !
मानिस तिमीले मर्नुपथ्र्यो
शिरमा भुङ्ग्रो थापी—
समाज, व्यक्ति कुन हो पापी ?
Laxmi Prasad Devkota – Yug Balak
पिन्चे, लुत्याहा, परेवा–छाती
छाडा,
पुट्ट, सिँगाने, भुस्याहा साथी,
काँढा !
घ्यारघ्यार बिरालोको घाँटी,
जाँडा ।
यही न हाम्रो भविष्य सुई हो !
टाढा !
देवदूतले अभिशापित भुइँ हो,
गाढा,
ईश्वरलाई दुःख दिन दुई छन्,
राँडा ।
चित्र रङ्गीन उज्याला हेर्दछु,
बाल !
स्याउ फलेका, अनार फुटेका
लाल !
कसरी आउला नवीन सुनौला
छाल ?
यस्तो यत्रो देवदूतको
हेला ?
यो लापर्वाही, यो लाचारी,
मेला ?
“आउँदैनौँ” भने ती यसतिर फेरि
जेलाँ ?
सुन्दर झर्ने कसरी असुन्दर
भेला ?
Laxmi Prasad Devkota – Huri Ko Geet
क.
प्रलङ्कर शङ्कर–शिरको धूमिल जटाको उच्छाल,
प्रलयको छ पताका मेरो उडान, पागल उत्ताल,
मुस्कन्छु झलझल भीषण निजी शोभाले प्रसन्न नारी,
सगर सागर सोहोरी सन्कें, भँवरी परेर भारी
उग्रलाई अभिसारी,
ख.
गाउँदछु, पागल वेदना हाँसी, फोहोर हावाको बेताल !
विषमको खाडी जन्मस्थल मेरो, रोएर जन्मेथें हूँ, हूँ,
ध्वंसिनी दूत्तिका विधिको बनें, दर्दको आत्मा के कहूँ,
पखेरु नागलाई कोर्रा दी हाँक्नु विकास–आकाश–पथ,
क्रोधको दिव्य सुषमा मेरो, वेगको आत्मा नै रथ ।
रोएकी सृष्टिकी रु हूँ
नाश र निर्माण चक्रका मेरा बाफका उठ्दछन् धूलि,
नागिनी झिल्का झिल्केर ठुँग्छन् निशाका उरमा, दी शूली ।
चीत्कारी उठ्छ अँध्यारो बाक्लो, प्रलय चाख्दछ एकबार,
अन्त र आदि, शून्य र सृष्टि,
लुका र मारी खेल्दछन्, क्षण–क्षण झल्केर, निभेर संसार
नृसिंह–भ्रुकी खुम्चाझैं वाष्पिल गरादार घनकी घारी ।
जसको नाच तूफान वर्षा, त्यही हो मेरो खेलको बारी ।
ग.
शिखरसिंह गर्जन्छन् तोड्न अँधेरी युगका कारा
दिनको स्वर्णिम शहीदी च्यानमा वर्षन्छन् जल भै तारा
जराको वैरी, बढार्छु बैरी सडल दलको देश ।
सङ्क्रान्ति ज्वर हूँ प्रकृतिको जो बर्बर छु किटेर दाह्रा ।
कन्दरा–नूपुर वनकाली छमछम, भूर्भुवः स्व को ताली,
भँवरी धूलि मिल्केको सारी,
बहुलाही बनी गीत गाउँछु फाँडी सृष्टिको पाकेको बाली,
लङकामा नाचें, भारतमा नाचें, समर–प्राङ्गण मेरो ।
ध्वंसका सारा श्रृगाल गाउँछन् लप्काउँदा लागाको फेरो ।
म नीलकाली, रक्तिम जिह्वा, म चिरभोकी र प्यासी,
म चिरलाञ्छित मानवताको ज्वलनको तुमुल राशि,
भीषण सुन्दरी शिवका उरमा अधीर पद छन् चञ्चल ।
विधिको बाणको वेग छ, मेरो नृत्यमा पृथिवी ढलमल !
सागर–शेष–फणालाई ठाडो पारेर गाउँछु घोर
उत्ताल उराल, प्रलय–सुरले, असि ली बिजुली–डोर !
घ.
सत्यलाई गर्छु अभिषेक भूमा, स्वर्गका झारीका जले,
म नारसिंही शक्तिको माऊ युग–निशा हाँक्दछु बलले,
चण्डीझैं जन्जीर चट्याङ्ग भाँची फुहुन्छ सिंहको वाहन,
त्यो पशुराज जो मेरो कोपले कल्पेथ्यो दण्डको साधन ।
म उग्र शिव, म भीम सत्य, भयङ्कर सुन्दरकी देही
कान्तार–सङ्गीत, समर–मन्दिर शक्तिकी अधरकी फेन,
म वायुवादी, खलबल प्राणहरुको भँवरी केही,
कालको बाली–काटनी साकार, ऋतको अन्तको देन ।
ङ.
पल्लव–शिशुको केलिको आली ढुक्कुरको प्यारको न्यानु,
तूफानी छालले मुक्ताको शिल्प, पाठालाई आमाको न्यानु ।
स्वर्गको पटको पखाल्नी केवल, कोयली–वाणीको निर्बन्ध,
धोबिनी केवल धराको, कुसुम–उरको विन्दुको सुगन्ध !
सत्यका युगमा सपनेर सुत्छु, कलिमा बिउँझेर खेली ।
सिकाउँछु केवल चित्रान प्रभात उषालाई जो मेरी चेली ।
चिथरो मेरो पछयौरामा, सन्तुलित सुधांशु–ज्योति,
विषम दारी, बन्धन फारी
निदाउँछु नीरव कन्दराभित्र,
मुस्केर स्वप्न–संसारमा छामी सुनझुल्के प्रभातको नाडी !
Yuddha Prasad Mishra – Bahumat Ko Awaz
हाम्रा यी खेतबारी श्रम सलिल बगी हातले जोतिएका
केवल हामी डटेका सक्रिय कृषका प्यारले पोतिएका
हरबेलामा यसैको वरिपरि घुमने वीर हामी सिपाही
गर्छन् हाम्रा तँ जस्ता अथकित पहरा चोरको त्राही त्राही
हाम्रा हँस्या हथौडा अजर अमरमा वास्तविक तथ्य जागी
शान्ति सुस्थिर लेला त्यस बखतविषे मात्र तैंलाई लागी
के हामी जन्म पाई धरति बीच यहीं गर्न पाइन्न डेरा
हामी छैनौं सुतेका अब निमुख भई दूर जा हे लुटेरा
देखिनस् यो चलेको झुपडी झुपडीमा सन्सनीदार हावा
मर्यादा पार्न हाम्रो पतन अब वृथा गर्नु तैले त दावा
शक्तिसम्पन्न ज्यँदूा विमल चहकिलो सान्स्कृतिक अस्त्रधारी
हाम्रो धावा छ ऐले अरिगणहरूको सर्ब संहारकारी
ऐले हामी तँ देखी असह रगतले उम्दिएका घडा छौं
आफ्नो संरक्षतामा कठिनतम ठूला बज्रभन्दा कडा छौं
तेरो दुष्चारिताको विषय स्थिति सबै तोड्नलाई खडा छांै
जान्दैनस् यत्ति उक्ती पनि बहुमतका विघ्न हामी बडा छौ
Namrata Guragain – Aama
प्रिय आमा
म कसरी फुकाउ मेरा खुशीहरु
म कता मात्र लुकाउ मेरा खुशीहरु
जताबाट हेरे पनि पुर्णता पाउँछु
सधै हासिरँहनु
स्बस्थ जीबनको सधैं गुणगान गाउछु।
मुर्तीकारले आफनो शीप खर्चेर बनाएको मुर्तीझैं
मेरा Continue reading “Namrata Guragain – Aama”
Manoj Bogati – Khaderi Ko Akshar
भिज्न दिनू आँखालाई
आँखा भिज्दा
मन मलिलो हुन्छ।
जहॉं उम्रन्छ
हॉंस्ने आकांक्षा।
तिमीलाई थाहा छ
मनको आगो जब आँखाबाट निस्कन्छ
कसरी जल्छ मर्यादा
कसरी डढ्छ स्वर्ग।
भिज्न दिनू आँखालाई
आँखा भिज्दा नै जीवन भरिलो हुन्छ
जहॉं फुल्छबॉंच्ने भरोसा।
पीड़ाको कुनै आकार हुँदैन
तरै पनि मनको कत्रो पाखा ओगट्छ यसले
पीड़ा फुट्दा त्यही पाखामा पैह्रो जान्छ।
पैह्रो गएको पाखामा
खड़ेरी मात्र उम्रन्छ।
अहो!
आँखामा खड़ेरी लाग्नु कत्रो अनिकाल हुन्छ।
भिज्न दिनू आँखालाई।
Bhupi Sherchan – Ho Chi Minha Lai Chiththii
आशीर्वादजस्तो सिरानीमा उभिएको
माछापुच्छे« हिमालको छायामा उभिएर
म तिमीलाई सलामी दिन्छु
तिमीलाई पनि एउटा नयाँ हिमाल मानेर ।
अहिले तिमीलाई यो चिठी लेख्न बस्दा
मेरो कोठाको मौनता
परिणत भएको छ कुनै बौद्ध विहारको शान्तिमा
जहाँ बालेको धूपबाट निस्केका धूवाँझै
बिस्तारै–बिस्तारै उठेर
मेरो अगाडि उभिइरहेछ
तिम्रो बुढो र पातलो शरीर
एउटा अस्पष्ट तर पवित्र अनुहार बोकेर ।
र मलाई अनायास याद आइरहेछ आफ्नो गाउँको
जहाँ एउटा खोला छ —‘लेते खोला’
तिमीजस्तै शान्त र दुब्लो
तर जब त्यो सानो खोलामा बाढी आउँछ
वरिपरिका ठूल्ठूला चट्टानहरुको पनि पाइला डग्मगाउँछ
र बाढी थामिएपछि
त्यसलाई छेक्न खोजेका घमण्डीे पहराहरुले
आफुलाई भत्केको, भास्सिएको र चोइटिएको पाउँछन्
मेरो ‘लेते खोला’ !
म ढुक्क छु
तिम्रो बाढीले पनि मिल्काउनेछ
ती डलरका कात्रो बोकेर
तिम्रो देशमाथि आइलागेका बर्बरहरुलाई ।
भूगोलको परिधिले मलाई बाँधे तापनि
राष्ट्रहरुको बीचका सीमारेखाहरुले
मलाई तिमीसँग बेग्ल्याए तापनि
यी सबभन्दा माथि जहाँ चेतना छ
यी सबभन्दा सच्चा जहाँ मुटुको ढुकढुकी छ
त्यहाँ म तिमीसँग छु
र युद्धमा परेको छु
तिम्रो प्रत्येक घरको भत्काइमा म बेघर भएको छु
तिम्रो प्रत्येक पुलको टुटाइमा म टुटेको छु
तिम्रो प्रत्येक गोल–गोल मङ्गोल अनुहार भएकी
आइमाइको बेइज्जतीमा
मैले आफ्नी पत्नी र दिदी–बहिनीहरुलाई
बाटोमा निर्वस्त्र देखेको छु
तिम्रो प्रत्येक बौद्ध–विहारको विध्वंसमा
मैले आफ्नो स्वयम्भूको ज्ञानचक्षुमा
आँसु उर्लिएको देखेको छु
तिम्रो हनोइमाथिको बमबर्षाको छिर्का
मैले आफ्नो धराहरामाथि परेको अनुभव गरेको छु
र बमबर्षाका रातहरु
मैले पनि जागरणका ट्रेञ्चहरुमा बिताएको छु
को सक्छ निदाउन खरबारीमा
बरिपरि मुढाहरु दन्किरहेको बेलामा !
यी सबभन्दा बर्ता
यी सबभन्दा माथि
मैले तिम्रो प्रत्येक मृत सिपाहीबाट
बाँच्ने दर्शन सिकेको छु
जीवनको अर्थ बुझेको छु
र तिम्रो सानो देशको ठूलो आत्माबाट
मैले आफ्नो सानो आत्माभित्र
एउटा ठूलो ज्योति सल्केको पाएको छु
हनोइमाथिको बम
शहरमाथि होइन, मान्छेमाथि बम हो,
र मैले तथा मजस्तै
सारा मानिसहरुले ती बमहरुलाई
आफुमाथि पड्केको भन्ठानेका छौं
मेरो कामरेड !
मेरो हिमाल !
मेरो ‘लेते खोला’ !
विश्वास गर
मैले तिम्रो जीतको विश्वास गरेको छु
मानिस मर्छन्
जसरी डढेलोमा रुखहरु डढ्छन्
तर मानवता कहिल्यै मर्दैन
त्यो फेरि पलाउँछ
डढेलोपछि उम्रिने असङ्ख्य च्याउहरुजस्तै ।
आशीर्वादजस्तो सिरानीमा उभिएको
माछापुच्छे«को छायामा उभिएर
प्रतिज्ञाजस्तो वरिपरि दृढ उभिएका पहाडहरुलाई
हातेमालो गरेर
म किरिया हाल्ने सामथ्र्यमा छु
जीत तिम्रो हुनेछ
जीत हाम्रो हुनेछ
अन्तरीक्षमा मर्ने कुकुरको शोकमा
गिर्जाघरमा रुने ढाेंगी मानवता
धरतीमा गरेको हत्याको पछुतोमा
आत्महत्या गर्न बाध्य हुनेछ ।
Laxmi Prasad Devkota – Ek Sundari Chyamini Prati
क.
स्याबास क्या ढकमक फुली !
दिव्य अपवाद !
संगमरमरमा ढली छौ
धन्यवाद !
ख.
वीरताको चरमचुली
यो जनानी !
कुन कविले गायो फुली
यो कहानी
ए कुजात रानी !
ग.
गन्ध, मलले व्योम छुन्न,
नर कुहुन्न
देखियो यो लौ तिमीमा !
मानवकिरणले मार्ग पायो
नाघी तमको
घोर सीमा !
घ.
क्या गिज्यायौ धम्र्म, मन्दिर
अन्ध बार
यस्तो दिव्य व्यङग्य पाएँ
आज मैले,
एक बार !
ङ.
ढुङ्गा फोर्यो फूल–जराले फक्रिन
समाजको यो चट्टान टुक्रँदो पक्रिन !
च.
अछूतता धोयौ गजबसँग,
जुग पखाली !
जातिकी ए तीर्थ ! छुन्छयौ
स्वजन उचाली ।
छ.
ए पुरोहित हो ! न छोओ !
पिउ रे सुस्त !
तिम्रा पाषाण मूर्ति चिरी यी
विभूति मुस्किन्,
व्यङ्ग्य–मस्त !
ज.
मानवआत्माले लडाइँ
यस्तो जितेको देखिनँ
लङ्का औ कुरुक्षेत्र फुस्रे
कस्तो महायुद्ध ! मानवात्मा
यो नराङ्कुर उत्रिन ?
झ.
हाम्रो यो बदली गगनमा
फारी पङ्क
चाँद कमल क्या पीयूष फुल्छयौ
कृत्रिम कलङ्क !
ञ.
छोइदेऊ सारालाई
एकछत्तै !
मोहनी हे ! कीरा झल्लर
शास्त्र पारी
सब बिपत्तै
ट.
तिम्रो सुख हो विजय अद्भुत
एक झलकले कुइरो फार
सुन्दर नै जिउँदो सुधार हो,
विश्व–द्योतक एक जुहार हो,
हृदयस्पर्शी युग–पुकार !
आँखा मिचून् सब,
गन्धे झारका फूल सेखी
झार ! झार !
ठ.
मोहिनी ! लेऊ कुचो एक
सडक बढार,
“मानव जिउँछ ! नाली जित्छ !
यत्ति प्रसार ! ”
Namrata Guragain – Dharan Dekhi Biratnagar Samma
बिहानको चिसो हावासँग कावा खाँदै
दन्तकाली र बुढासुब्बालाई भाक्दै
धरान पाहुनालाई सगुन पस्कने गर्छ
एक्काइसौ शताब्दीको बैभबसंग खेल्दै
आधुनिक भएकोमा गर्व गर्छ
फूल टिप्न भेडेटारसम्म उक्लिदैन
कपालमा गुराँश सिउरिएर
संस्कार जोगाएकोमा गर्व गर्छ ।
खुशी पार्न साह्रै जान्ने छ धरान
इटहरीलाई खुशी पारेर दाल चामल मगाउँछ
धनकुटालाइ खुशी पारेर तरकारी मगाउँछ
न एक चपरी माटो उक्काउँछ न एक आँतर हलो समाउँछ
मसिना चामलमा होस कि कालो दालमा होस
धरान तराइको स्वाद भने जम्मै पाउँछ
सुन्तला मा होस कि कागतीमा
डुकुमा होस कि मुलामा
धरान पाहाडको स्वाद जिब्रोमै झुड्याउँछ ।
इटहरी आधा धरान र आधा विराटनगरसँग रमाउँछ
हलुवा पुरीले मातेको मुख
कहिले कािहं
बासी नै डुकु भेटे पनि
कागती निचोरेर स्वादिलो बनाउँछ
चौरमा बसेर बदमका बोक्रा छोडाउँदै
आउने जानेलाइ हात हल्लाउँछ
चौरस्तामा बसेकोले राजधानीको खबर चाँडै पाउँछ
चित्त नबुझे चोकमै उभिएर जुलुस लाउँछ
बुढिखोलाको बुढयौली पनलाइ आफूमा राखेर
सधै दुध लिन बाल्टी बोकेर दुलारी धाउँछ ।
विराटनगर ठूला ठूला नेतालाई जन्माएकोमा गर्व गर्छ
सिन्को भाच्दैन आफू फूर्तिलो देखाउन
गाउलाइ बोलाएर टुडिखेल भर्छ
दिनभरीको काम खोसेर आमसभा गर्छ
नेता खुशी पार्न
सधै सधै गाउँलाई बिर्सिएर गर्व गर्छ ।
भारु स्वादमै मस्त छ विराटनगर
मिनीबसमा चढेर होस कि टेम्पोमा
रिक्सामा चढेर होस कि साइकलमा
दिनभरी ढाट वारी पारी गर्छ
छिमेकीलाइ खुशी पारेर वजार भर्छ
एकदिन पारी ढाट लागे
उसको दाना पानी हराउँछ
रोजी रोटी खोसिने डरले पनि
हरहमेसा विराटनगर
हलुवा पुरीमा होस कि छोलामा होस
समोशामा होस कि जुलेवीमा होस
जोगवनीलाइ खुशी पारेर
आफु विराट भएको महशुस गर्छ ।
मोरंग, हाल: नेब्रास्का, अमेरिका
Bhupi Sherchan – Pahiro Jane Pahad Muntira
अनिश्चित भविष्यको आशङ्कामय पीडा
खप्न नसकी
‘थेलोडोमाइड’ खाएकी गर्भिणी रात
जन्माउँछिन् लँगडा, लुला, कुच्चिएका बिहानहरु
जब बिउँझन्छु म
छिप्पिन आँटेको जाँडको घैंटोजस्तो
उत्तेजित टाउको उचालेर
अनि हेर्दैछु Continue reading “Bhupi Sherchan – Pahiro Jane Pahad Muntira”
Sarubhakta – Kalo Mrityu Ra Mithakiya Awasad Haru
रातका आँखाहरुः अचानोपीडा ग्रस्त छन्
सिंहहरु कहाँ निर्दयी हुन्छन् ? सिकारलाई
कति चाटीचाटी माया गरीगरी खान्छन्
राष्ट्रिय गिद्धभोजः अडियल प्रजातिका नरवानरहरु
महान क्रान्तिका तुच्छताग्रस्त छन्
शरणार्थी देशका शरणार्थीहरु
धु्रुवीय अरोराका कवितारचना गर्दैछन्
कालोमृत्युः विभीषिकाका युद्धहरु
स्वप्नचित्र वीथीहरु निर्माण गर्छन्
खोई कहाँ हराए तारापद चौधरीहरु ?
प्रत्येक दिन हामी वुद्ध जन्माउँछौ वुद्ध वलि दिन्छौं
अप्सरा आधातः मेगावक् ईश्वरहरु
हाइटेक प्रेम प्रणयग्रस्त छन्
साइवरयुगका नचिकेताहरु
प्रेतवाधा फुकाउँदैछन्
सुदूर सम्वेदनः सातौ इन्द्रिय उपासनाहरु
गोस्टापो संक्रमण व्यस्त छन्
उप्m ! सहीदका मृत्युवरणहरु
आर कि पारका संगणनहरुमा
जिवरिस् भायरस ग्रस्त छन्
ए धनकुवेर दार्शनिकहरु कता लागे
खट्खट् खट्खट् काठका घोडाहरु चढेर ?
उ ! जन्मान्ध यायावरहरु
तेजाब छर्किएका मनहरु हाँस्दैछन्
लोहोरो पाक्यो ? खाने कि पकापक्
आह ! मिथकीय अवसादहरुमा
साङलेकीराहरुको आक्रमण जारी छ
दुर्भाग्यका परिभक्षकहरुः कुन दायर
रीटका निरीहताहरु सुन्दैछन् ?
गजव विश्व, रोटीबाबाहरु मुसालाई रोटी
ख्वाउँछन् मान्छेलाई दोटी ख्वाउँदैनन्
त्रासदी समयः दादा अमिनहरुका
पुरातन प्रजातिहरु
आउ, हामी जन्मजात कमाण्डोहरु
टर्सो टाइगरमा आइस्टाइन गिदीहरु
मांशल पारौं
किलर निमोनियाः ताराहरुको भीडमा
पृथ्वी हराएकी छ
यसर्थ नारावाजी गरौं – कुकुरमन्त्री कोडाहरु
जिन्दावाद !
जिन्दावाद !
जिन्दावाद !
Laxmi Prasad Devkota – Kamjori
क.
कमजोरी हुन् दुःखकी बहिनी,
श्रमकी छोरी !
दिनभर, दिनभर मन्थन गर्दै मानव स्नायु
फींज सोहोरी,
विधिले रचे रे कमजोरी !
इन्द्रधनुषको रङ्ग क्यै जोरी !
साँवली छन्, छैनन् गोरी !
तैपनि छन् फेनील हुरी Continue reading “Laxmi Prasad Devkota – Kamjori”