Tag: Nepali Poems Website

Bhupi Sherchan – Galat Lagchha Malai Mero Desh Ko Itihash

जब म
यी भोकमा डुबेका चोकहरुमा
यी वैलाएका कलीजस्ता गल्लीहरुमा
हेर्छु एक-दुइ दिन बसेर बास
तब मलाई गलत लाग्छ
मेरो देशको इतिहास

यो बाटोमा बीचमा माटो खनेर
बसेका देवताहरु
यो बुझेर पनि लाटो बनेर
बसेका देवताहरु
यो बुझेर पनि लाटो बनेर
बसेका मानिसहरु
यी भूकम्पपीडित मन्दिर
र
ढल्केका गजूरहरु
यी सालिक बनेर दोबाटोमा
उभिएका हजूरहरु
जब देख्छु म यी सबलाई
सधै त्यहीं सधै उस्तै र
सधै एकनास
तब मलाई गलत लाग्छ
मेरो हुरीको इतिहास
जब म
असङ्ख्य सीताहरुलाई सधै
बाटो-दोबाटोमा,
गल्ली-गल्लीमा,
देश-विदेशमा,
यूक्लिप्टसका रुखझै नङ्ग्याइएको देख्छु
अनि जब देख्छु असङ्ख्य भीमसेन थापाहरुलाई
निस्पन्द, निश्चल, शिथिल, चुपचाप उभिएका
आफ्नो आत्माको गीत मारेर
कल्कीका बोटझै
दुबै हात तल झारेर
तब मलाई गरुँ-गरुँ झै लाग्छ
आफ्नो रगतको उपहास

जब म
यी भोकमा डुबेका चोकहरुमा
यी वैलाएका कलीजस्ता गल्लीहरुमा
हेर्छु क-दुइ दिन बसेर
तब मलाई गलत लाग्छ
मेरो देशको इतिहास
सुन्छु अमरसिंह काँगडासम्म बढेको कुरा
सुन्छु तेन्जिङले सगरमाथा चढेको कुरा
सुन्छु बुद्धले धरामा शान्तिको बीउ छरेको कुरा
सुन्छु अर्निकोको कलाले विश्व-मन हरेको कुरा
सुन्छु सधै सुन्छु र केवल सुन्छु
तर मलाइ हुँदैन विश्वास

जब म
यी भोकमा डुबेका चोकहरुमा
यी वैलाएका कलीजस्ता गल्लीहरुमा
हेर्छु एक-दुइ दिन बसेर बास
तब मलाई गलत लाग्छ
मेरो देशको इतिहास
यो मेरो सत्य इतिहास ।

Bimal Nibha – Pithyun

यो मेरो पिठ्यूँ हो
तर केही क्षणपश्चात्
मलाई लाग्छ
यो मेरो होइन
कुनै अर्कैको पिठ्यूँ हो
जो निहुरिएको छ धुलामा एकनासले
आगोको प्रचण्ड रापछेउ खडा छ
भास्सिएको छ हिलोमा सर्वाङ्ग
र खनिरहेछ बाटो
रोपिरहेछ धान
फोरिरहेछ चट्टान
म हेरिरहेछु यहाँबाट
नाङ्गै छ उसको पिठ्यूँ
जहाँबाट ठोक्किएर बेस्सरी
चम्किरहेछ बिजुली
गर्जिरहेछ बादल
र भइरहेछ बर्सात
अथवा यो त्यसको पिठ्यूँ हो
जो हराएको छ इतिहासको गह्वरमा
र थकानले क्लान्त
लामो लामो सास फेरिरहेछ वर्तमानमा
त्यहाँ हेर गहिरिएर
कोरिएका छन् असङ्ख्य आकृतिहरु
जय र पराजयको
समय र सङ्घर्षको
अन्धकार र प्रकाशको
यन्त्रणा र जागृतिको
भोक र साहसको
निराशा र प्रयत्नको
मलाई त्यो मेरै अनुहार भएको
कुनै परिचितको पिठ्यूँजस्तो लाग्छ
जो भविष्यको द्वार खोल्न तम्तयार छ
अथवा यो त्यसको पिठ्यूँ हुनसक्छ
जो आफ्नो आयुको नाङ्लामा
निफनिरहेछ सृष्टिको आरम्भदेखि
दुःख, प्रेम, करुणा,
निद्रा, छाया, अनुभव,
मातृत्व, सहनशक्ति, उष्मा,
स्वप्न, सोच, रङ्ग,
स्मृति, इच्छा, सौन्दर्य,
साहस, उमेद, गति इत्यादि
जहाँबाट जन्मन्छ सभ्यता
र फैलन्छ चारैतिर
समुद्र, पहाड र मैदानमा
एसिया, युरोप र अफ्रिकामा
अथवा जहाँ जहाँ समयको
चपल पाइलाको छाप छ
अथवा यो त्यसको पो पिठ्यूँ हो कि
जो गर्दछ पिठ्यूँकै कारोबार
कमाउँदछ मुनाफा
र पिठ्यूँहीन पार्न खोज्छ समाजलाई
उसको पिठ्यूँ छोपिएको छ मखमलले
सुन–चाँदीको मोलम्बा लगाइएको छ
र जडिएको छ महँगो पत्थरले
जहाँ घाम पर्न सक्दैन
हावा छिर्न सक्दैन
त्यो मेरो पिठ्यूँ होइन
कदापि मेरो पिठ्यूँ होइन
त्यो हाम्रो पिठ्यूँ हुनैसक्दैन
पृथ्वीको भार महसूस गरिरहेछु
म आफ्नो पिठ्यूँमा
(२०५३)

Bikram Subba – Samparka

धेरै भयो शहरमा…
चप्पल जुत्ता पहिरेर मात्र हिँडेको
र पाइतालाको धर्तीसँग सोझो सम्पर्क टुटेको
गाडी चढेर मात्र यात्रा गरेको
र बाटोसँग खुट्टाको सोझो सम्पर्क टुटेको
पाइपबाट आएको पानी खाएको
र धाराको सङलो पानीसँग
प्यासीको सोझो सम्पर्क टुटेको
धेरै भयो शहरमा…

धेरै भयो शहरमा…
प्लाष्टिकको फुलले बैठक कोठा सजाएको
र जिउँदो फुलका धडकनसँग सोझो सम्पर्क टुटेको
नाकमा मास्क ओढेर हिँड्न थालेको
र वतासको जवानीसित प्राणको सोझो सम्पर्क टुटेको
विदेशी गीत घरघरमा घुसेर बज्न थालेको
र मारुनीसँग पुर्सुन्नेको सोझो सम्पर्क छुटेको
गितारको झ्याङझ्याङ झुङझुङमा हल्लिएको
र मादलसँग सोरठी भाकाको सोझो सम्पर्क टुटेको
काठको निर्जिव पुरानो कुर्सिमा ड्युटी बासेको
र जमिनको उर्जासँग मुलाधार चक्रको सोझो सम्पर्क टुटेको
धेरै भयो शहरमा…

धेरै भयो शहरमा…
सेमिनार-सभा र कक्टेलका हिपोक्रेट सभाहरूमा भाग लिएको
र जन्ती-मलामीका लस्करसँग सोझो सम्पर्क छुटेको
फोन र मोबाइलबाट दुनिया संजाल बढाएको
र हितैसी छातीको न्यानो अँगालोसँग सोझो सम्पर्क टुटेको
कम्पयुटर हस्ते डिजिटल विश्वासका ई-मेलहरू पठाएको
र हत्केलाहरूसँग प्रेमपत्रको सोझो सम्पर्क टुटेको
बाबुले छोरालाई र छोराले आमालाई कचहरीमा नंग्याएको
र हृदयहरू जोड्ने रक्तनसाका हार्दिक जुइनाहरू टुटेको
धेरै भयो शहरमा…

धेरै भयो शहरमा…
सिरिफ यायावरझैँ बाँचेको
जुलुसमा सँगै हिँड्ने सहकर्मीसँग पनि
मनका नाराहरू भिन्नाभिन्नै छन्
चिया पसलमा भेटिने छिमेकीको पनि
भित्री मनका तरंगहरू आ-आफ्नै छन्
भट्टीका ग्लास-फ्रेण्डहरूसँग पनि
दोस्तीका कलेजाहरू हात मिलाउँदैनन्
पार्टीमा भेट हुने दाजु-भाइका पनि
हेराहेर गर्ने आँखा पाकेर रातापिरा भएका छन्
मास्टर-बेडको कठघरामा
लोग्ने स्वास्नीको नियमित भेट त हुन्छ
तर ढुकढुकीको इजलासमा प्रितीको वहस चल्दैन
ऊफ ! यी आपसमा मन पटक्कै नमिले पनि
सँगै टाँस्सिएर बसेका घरैघरहरूको बेढंगे शहरमा
न मैत्रीका किटाणु नाशक किरण उदाउँदाछन्
न करुणाका कोपिलाहरू मुस्कुराउँदाछन्
न मुदिताको सुगन्ध वातावरणमा मिसाउँदाछन्
तथापी, धेरै भयो यो खण्डहर-शाहरमा….
यमराजको निरंकुश जुँगा विरुद्ध पनि
विक्रम सुब्बाले कविता लेखिरहेको
धेरै भयो यो शहरमा… धेरै भयो…

Krishna Bahadur Chhetri – Usle Malai Dekhena

देखेको भए उसले मलाई
बिघ्नै सताउनेथ्यो
आँखाले बोलाउनेथ्यो
हृदयले गीत सुनाउनेथ्यो

म अकमक्क पर्नथें
हेर्या-हेर्यै उसलाई
टप्प मिलेका उसका ओँठ दुई
चट्ट खुले झैँ लाग्नेथ्यो मलाई
सल्बलाउँदै; चल्मलाउँदै
गरे झैँ लाग्नेथ्यो केही प्रश्न मलाई

ठीकै भयो
उसले मलाई देखेन
मैदानी खोला झैँ गम्भीर
अनुहारमा अनौठा भाव खेलाउन पाएन
वसन्तका मुना झैँ टुसाउँदै आएका
काला स्याना जुंगाले उसका
झुकेर माटोतिर मलाई नमस्ते गर्न पाएनन्
स्पष्ट झल्केका सुन्दर, गालाको कोठीले पनि
मलाई ‘तिमी नै हौ !’ भनेर हेर्न पाएनन्
देखेको भए
मलाई नै खोज्दै हिंडे झैँ आँखाले
टाढैबाट चिन्नेथ्यो मलाई
सरासर लम्कँदै आउनेथ्यो भेटन् भनेर मलाई
‘किन रिसायौ प्रिय ?’ भन्दै शायद
आँखामा आँखा राखेर एकटकले हेर्नेथ्यो मलाई

Gopal Prasad Rimal – Santwana

तिमी नरोऊ, बस केही बेर पर्ख मात्र
संसार हाँक्दै अघि बढ्ने तिम्रो योद्धा
भरे तिम्रो सानो कोठामा आइपुग्नेछ,
तिम्रै अङालोमा अटाउन आइपुगनेछ,
उसको त्यो धप्प बलेको अनुहार
भरे तिम्रै मधुरो दियालोमा देखिने हुनेछ,
तिमी नरेऊ, बस केही बेर पर्ख मात्र ।
हो, उसले आफूलाई बेग्लैबेग्लै तुल्यायो,
झ्वाट्ट चिन्न नसकिने तुल्यायो,
आफ्नो मायालु हृदयलाई ठोकठाक गरेर साह्रो तुल्यायो,
आफ्नो हलुका लयालु बोलीलाई कडा र गह्रौं तुल्याये;
हो, उसको लठ्ठ परेको स्वप्निल हेराइ तीखो र रुखो भयो,
उसका नरम केश लट्टा परेजस्तै भयो;
ऊ फुस्रोधुस्रो जोगीजस्तै भयो;
किनभने उसले संसारलाइए ठानेभन्दा अर्कै पायो,
उलटपुलट गरिदिनुपर्ने पायो,
ऊ त्यसैले योद्धा भयो, कम्मर कसेर लडिरहेछ !
होइन, ऊ निठुरी भएको होइन,
माया मारेको होइन,
तिमीलाई बिर्सेको होइन,
चाँडै ऊ तिम्रो मायालु काखमा थकाइ मार्न आउनेछ,
तिम्रै अङालोमा अटाउन आइपुग्नेछ,
संसार हाँक्दै आगाडि बढ्ने तिम्रो योद्धा
भरे तिम्रो सानो कोठामा फर्कनेछः
होइन, नआत्तिऔं,
ऊ भेट्टाउन नसकिने गरी पर पुगेको होइन,
आइलाग्नेमाथि जाइलागेको मात्र हो,
ऊ त्यसै पर पुगेको होइन ।
बरु तिमी निन्याउरी नहोऊ, तिमी हँसिली होऊ,
तिमी उज्याली भइदेऊ,
आफ्नो केही वस्ता नभए तापनि
उसलाई तिम्रो पूरा वास्ता छ,
आफू बेखबर लडिरहे तापनि तिम्रो खबर ऊ बराबर लिन्छ,
त्यसैले तिमी चहकिली होऊ,
तिम्रो खबर पाउँदा उसलाई बल र साहस आओस्,
तिमी उसको शक्तिको स्रोत भइदेऊ,
होइन, नआत्तिऔं,
ऊ भेट्टाउन नसकिने गरी पर पुगेको होइन,
लडाइँ खेल्दै पर पुगेको योद्धा
भरे तिम्रै आखमा खेल्न आइपुग्नेछ,
संसार हाँक्दै अघि बढ्ने तिम्रो योद्धा
भरे तिम्रो सानो कोठामा फर्कनेछ ।
उसले मन दरो पा¥यो, तिमी पनि दरी भइदेऊ,
उसले प्राणको निम्ति प्राण दियो त
तिमी कत्ति काम नहोऊ,
भरे “तिम्रो मायामा म पग्लें,
प्रिये, म फर्केँ” भनी तिम्रो आँचलमा
आफ्ने कालो अनुहार लुकाउन आइपुग्यो भने
मर्नु भएन ?
त्यसैले तिमी पनि प्राण गर, भनिदेऊ,
“म हारेको अनुहार हेर्दिनँ,
लडाइाबाट पीठ फर्काउनेको निम्ति
मेरो घरको दैला खुल्दैन,
मेरो अङालोको हार हार्नेको निम्ति होइन,
मेरो जयमाला विजेताको निम्ति हो ।”
भनिदेऊ, नडराऊ,
हाम्रो शिर ठाडो हुन नदिने गरीबीको विरुद्ध,
हामीलाई बोल्नै नदिने गरीबीको विरुद्ध
हामीलाई बाँच्नै नदिने गरीबीको विरुद्ध,
हामीलाई केही थाहै नदिने अज्ञानताको विरुद्ध
कम्मर कसेर लडिरहेछ;
जित उसैको हुन्छ ।
भनिदेऊ,
हो, तिमी उसको शक्ति भयौ,
जित उसको हुन्छ ।
ऊ चाँडै नै फर्कन्छ,
उसको धप्प बलेको अनुहार तिम्रै मधुर दियालोमा देखिने हुनेछ,
लडाइँ खेल्दै पर पुगेको तिम्रो योद्धा
भरे तिम्रै काखमा खेल्न आइपुग्नेछ,
संसार हाँक्दै अघि बढ्ने तिम्रो योद्धा
भरे तिम्रो सानो कोठामा आइपुग्नेछ ।

Laxmi Prasad Devkota – Udbodhan

क.
हामी खिचडीनिम्ति बिकेका
हामी आजका नेपाली,
सामन्तका सब ढुकुटी ढुकेका,
नूर झुकेका
साहित्य–कलाका कोर्काली ।

ख.
टेबिल ताक्छौ जिभ्रो चाटी, युग ढाँटी,
पापीहरुसँग नीति सिकेका, परिपाटी,
चाकरीबिनु जीवन जिएझैं
हुन्न नि साथी !
हुन्न नि साथी !
कसै पछाडि नाच्न नजाने के जाति !

ग.
दर्शन हाम्रो पुच्छरमा छ घुम्रेको,
व्यक्तित्व हाम्रो पोशाकमा छ उम्रेको ।

घ.
कौडी हामी पूजा गर्छौ कडोरकडा,
हाम्रा देउता बुर्जावाला ठूला–बडा !

ङ.
सास फेरी हामी जिउँछौं, हल्ली चामर,
धूप चढाउँछौं छाती ठोकी खोक्रा पामर !

च.
काँचका आँखा, कुक्कुर–कान !
फ्याउरो–जिभ्रो, अजगर–प्रान !
सुँघ्छौं मालिक, महली हावा,
गन्छौं आफू मुर्दा, जावा !

छ.
हामी खोक्रा टीनका मान्छे,
हाम्रो मकैको लुते जुँघा ।
कर्कलाका दुइटा हात,
बोल्छौ “मालिक”, जस्तो शुधा ।

ज.
गोरा खाँद्थे, भोटे खाँद्थे पुरुखा हाम्रा
आकाङ्क्षा सब सिन्की खाँद्छौ,
खाल्डा हाली, हामी झुम्रा ।

झ.
हामी पिउरी, हामी धूपौरा, हामी छाउरा,
हात दोटा नित जोडेका,
हामी खडे छौं, कुक्कुर बबुरा,
पिकिङ बनाउने, सिक्किम उडाउने,
काङ्डा लडाउने नेपालीको
आज लडाइँ, हर्क बढाइँ,
ठूलो ढोका कुर्नु दिनभर थरथर, थरथर,
केवल कमाई, दात भात दौरा !

ञ.
जीवन गङ्गा बाढी आयो डुब ए शूकर !
कम्र्मको छालमा हुत्ती जाओ बन्लाऊ भूसुर ।

ट.
हात यी तिम्रा झुण्डन होइनन्,
माथ यी तिम्रा मुण्डन होइनन् ।

ठ.
मिठास लेऊ घाउको, चोटको,
गर्नु, मर्नु, अचल अठोटको ।

ड.
युगका रणका बाजा बज्छन् ।
मरुले दिन्छ घोर चुनौती,
आज बनाउने धावा ठूलो,
भविष्यको छ आज बपौती,
आत्मा पत्ता लाओ आफ्ना, युगका रुद्र !
अन्धता नै तिम्रो गरीबी, चेत दरिद्र !

ढ.
आफ्नै राजमा, आफै रङ्क, ए नेपाली !
ए पुराना युगका टुनाले कङ्गाली !
बानी–बोक्सी लागेका हे, उफ्रने वीर हो
हामफाल वीर हो !
ऐंठन जाला, जाला सब यो माकुरी–जाली !

ण.
चन्द्रमामा पुग्नु छ तिम्रो
तिम्रो मङ्गल खेती–
अरुनिको ए भाग्यो, भाग्यो !
भेट्टाऊ कराई “ज्योति, ज्योति !”
बलभद्र भो किन जलुको आज ?
बाघका जुँघा तानी सोध ।
पृथ्वीनारायण किन टोह्लाए ?
राष्ट्रका दुश्मन गोदन गोद !
भानु कहाँ छन् ! आँखापछाडि ।
फर्की उफार, फर्की उफार !

त.
मगज भनेको त्यो हो बाकस जसमा चमत्कार,
हृदय भनेको त्यस्तो कान हो
सुन्दछ जसले युगचीत्कार !
शरीर भनेको त्यस्तो साधन,
खिइँदै जसले लक्ष्यको सत्कार !
नेपाली भनेको त्यो हो जसले—
हाँसी हाँसी उत्री उठ्दछ खतरापार,
जसले उठाउँछ विश्व जगाई
आजको युगको विश्वको भार !

Nawaraj Subba – Bidai Ka Haat Sangai

यात्रामा
हिड्दै जाँदा
काटिइसकेका पहाडहरू
एक पल्ट हेरिदिनु
सक्छौ भने
हिँडेका पैतालाका डामहरू
बाटामा छन् भनी संझिदिनु
साथी !
यहाँ यस्तै गोलमाल हुनसक्छ
कतै भीडमा साथी हराउला भन्ने
कतै हतारमा आफै हराइएला भन्ने ।

Shyamal – Bikash Pandit

विकास पण्डित
झोलाभरी राखेर
इकोलोजीका जेनेभा प्रिन्ट ग्रन्थहरू
ओभरहेड प्रोजेक्टरबाट देखाउँछ
गरीबीको चक्र
र राजधानीका रियल स्टेटसँग
खरीद गर्छ
छ आना जग्गा
विकास पण्डित
छात्रवृत्तिको खोजमा आउँछ
मेरो गाउँमा ।
विकास पण्डित
इन्कार गर्छ विकासका समस्त धारणा
लैंगिक असमानताविरुद्घ लड्दै
पुग्छ कमला तामाङको भट्टी पसलमा
र साँझपख
स्तनका स्पर्शहरु लिएर
फर्कन्छ डेरामा ।
विकास पण्डित
आपत्कालीन सौर्य बत्तीको
धमिलो प्रकाशमुनि बसेर
लेख लेख्छ अंग्रेजीमा
राजधानीको कुर्नै कोठामा
राखिएकी छ उसकी
ग्राजुयट स्वास्नी
जसका लागि
विकासे झोला भिरेर
विकास पण्डित पसेको छ
मेरो गाउँमा ।
उसले पठाएको छ मलाई
स्टेशनरी पसलको दलाल कार्यालयमा
र स्कूल गार्मेण्ट्स्को मुन्सीखानामा
कृपावश
म पनि स्वाबलम्बी हुँदैछु
आत्म विकासमा
म बुझ्दछु
उ केही अंक लिएर फर्कनेछ यस गाउँबाट
केही अनौठा स्मृतिहरू लिएर फर्कनेछ
केही चित्रहरू लिएर फर्कनेछ ।
विकास पण्डित
आफ्नो जागीर थाम्न
म्वाईं खान्छ डाइरेक्टरका छोराछोरीलाई
घडेरी खरीद गर्छ दामी ठाउँमा
र लेख लेख्छ गरीबका नाउँमा ।

Bhupi Sherchan – Ek Kavita

‘भोक लाग्यो’ ठिटोप्रति
न गाँसको प्रबन्ध
न बासको प्रबन्ध
तैपनि
बाँचेकै छ
हुर्केकै छ
यो मगन्ते ठिटो
नयाँ सडकको पेटीमा
पेटीजस्तै सधै असङ्ख्य पाउमुनि कुल्चिएर
कसैको वासनाको द्रुतगामी रकेटमा राखेर
यो ठिटो उडाइयो
अनजान र अनिश्चित भविष्यको अन्तरीक्षमा
बिना कुनै स्पेस सूट !
‘अक्सिजन मास्क’
र सुरक्षित सञ्चालनको
तर ऊ
बेवारिसपनाको भारहीन अवस्थाबाट
सकुशल ओर्लियो
नयाँ सडकको पेटीमा
झुत्रो प्यारासुट ओढेर
यो शिशु
जन्मियो यिशुजस्तै
कुमारी आमाको गर्भबाट
र बसेको छ अहिले ऊ
नयाँ सडकको पेटीमा
ल्याम्प–पोष्टको ‘क्रस’ बोकेर ।
पुसको जाडो
रांै ठाडो हुने रात
उदास, उजाड, पूmटपाथ
एक कुनामा सिउरेर
सुतेको छ ऊ झुत्रो बोरा र पुरानो अखबार ओढेर
अखबार ः जसको छातीमा छापिएका छन्
ठूला–ठूला अक्षरमा ‘बालदिवस’ का समाचार
मन्त्रीज्युबाट उद्घाटन,
मिठाई र पुरस्कार वितरण
तथा बाल–बालिकाहरुको प्रगतिको विज्ञापन
सुत बाबा सुत
सुत ज्ञानी सुत
सुत राजा सुत
यसरी नै निश्चित भै सुत
एक दिन यस्तो पनि आउनेछ
जब तिम्रा यी अखबार र झुत्रे बोराका
लुगा पनि
झुण्ड्याइने छन्—म्युजियममा
कालुपाँडेजस्तै
कालुपाँडेको लुगासँग
र त्यस बेला लेख्नेछ इतिहासकारले
‘उहिले–उहिले’ को नेपालमा
दुई थरिका मानिस थिए
एक थरी
जो अखबारमाथि पल्टन्थे
हेडलाइनको सिरानी हालेर
महत्वपूर्ण खबर बनेर,
अर्को थरी
जो त्यो खबरको न्यानो ओढेर
पुस–माघको जाडो काट्थे बेखबर भएर
उहिले–उहिलेको नेपाल
एउटा बासी अखबारजस्तो थियो ।

Bimal Nibha – Mero Kavita Parbaha Gardaina Timro

कुनै पनि बेला
ममाथि राजद्रोहको मुद्दा चल्न सक्छ
काला गँड्यौलाहरु पिछा गरिरहेछन् मेरो
अन्तर्राष्ट्रिय कालाबजारीको
कुहिएको आलु
र प्रधानमन्त्रीको ताजा भाषण
दुवैलाई एकसाथ
टुँडिखेलको खुला चउरमा उभिएर
सयौं लेखक–कलाकारहरुले
अस्वीकार र बहिष्कार गरिदिए
यो इलाकाको भ्रष्ट थानेदार
के सोचिरहेछ
मलाई थाहा छ
ऊ कुनै निर्दोष कविलाई
भूmटो वारदातमा फसाउन चाहन्छ
म जुन झोलुङ्गे पुलबाट
सधैं गुज्रन्छु
त्यो यति जोड–जोडले हल्लन्छ कि
सतर्क हुन्छन्
वरिपरिका श्वेत परिधानधारी
भद्र बकुल्लाहरु
र शङ्काको दृष्टिले हेर्न थाल्छन् मलाई
त्यसबखत म मनमनै गुनगुनाइरहेको हुन्छु
कविताको कुनै पङ्क्ति
असन टोलको नामुद दादा,
शासनका प्रतिष्ठित सल्लाहकारहरु
र काँडाजस्तो रौं भएका
झुसिलकीराहरु
यो वर्षको अन्तिम समयमा
अति दुःखित छन्
किनभने अचेलका युवा कलाकारहरु
शिर ठाडो पारेर हिँड्छन्
र दोब्रिएर नमस्कार पनि गर्दैनन्
हे भगवान् !
के भएको छ सांस्कृतिक क्षेत्रको
नयाँ पुस्तालाई
म चिल्लो कारभन्दा अगावै
पुग्न चाहन्छु गन्तव्यस्थल
भन्नेले भनोस्
असामान्य गतिमा हिँड्छ यो
म भोकलाई चेकझैं क्यास गर्न सक्दिनँ
तसर्थ टन्न भरिएको भकारीलाई
सहज घृणा गर्ने अधिकार छ
मेरो कलमलाई
म पाखण्डी गमलालाई
भरी बजारमा फुटालिदिन्छु
र विषाक्त पूmलहरुलाई
धुजाधुजा पारेर च्यात्छु
ताराहरु नभएको आकाशको
कुनै अर्थ छैन मेरा लागि
फलामको प्वाँख भएका
गिद्धहरु हो !
मेरो कविता अस्वीकार गर्छ
तिमीहरुको नियम, कानुन र शिष्टाचार
शहीदहरुले आफ्नो रगतको
वसियत गरेर गएका छन्
कुनै पनि देशद्रोहीका नाउँमा
एक थोपा पनि छैन
यो कसरी भयो
बर्बर तानाशाहका दलाल,
छद्म बुद्धिजीवीहरु र चाकर मनीषीहरु
आश्चर्यचकित छन्
र भूmटको ढकले तौलन खोज्दैछन्
भाषाको श्वास–प्रश्वास,
छाला र धमनीभित्रको गति
तर यो निश्चित छ
अब दुष्टहरुका साहित्यसभामा
कसैले पनि पठाउने छैन
एउटा पनि शब्द
बिक्रीमा छैन कविता
एकदिन
भयानक हुरी चलिरहेको बखत
म शान्त उभिएको थिएँ
सिंहदरबारअघिको सडकमा
मेरो व्यवहार
अत्यन्त विध्वंसक लागेछ
पृथ्वीनारायण शाहको सालिकलाई
उतिखेरै राजज्योतिषीले
पात्रो पल्टाएर
भविष्यवाणी ग¥यो
छिट्टै मर्नेछ
यो अभागी र बेबकुफ लेखनदास
कुनै भविष्य छैन यसको
कुन लेखक जुलुसमा
कति पटक हिँड्छ
र कस्ता कस्ता नाराहरु
घन्काउँछन् यिनीहरु
यहाँका तमाम शब्दकर्मीहरुले
एकसाथ कराउँदा
कति थर्कन्छ धरहराको गुम्बज
यसको तथ्याङ्क राख्ने
गुप्त फाइलका निर्माताहरु
टिप्पणीमा लेख्छन्
खतरनाक मान्छे हो यो
खाली कागजमा के के लेखिरहन्छ
र कहिलेकाहीं बीच सडकमा उभिएर
भद्दा तरिकाले सोचिरहन्छ
कवि हो यो
सरकारी गुन्डाहरु मलाई हेरेर
एकआपसका स्पष्ट–अस्पष्ट
संकेत साटासाट गर्छन्
र अन्तमा ओठ तेर्सो पारेर
विशेष प्रकारले
मुस्कुराउने गर्छन्
हुनसक्छ सत्ताको प्रिय हत्याराले
मेरो नामको गोली
भरिसकेको छ रिभल्भरको च्याम्बरमा
तर भय छैन मलाई
मेरो कविता परबाह गर्दैन तिम्रो
ओ शवका व्यापारीहरु !
म त्यस्तो व्यक्ति होइनँ
जस्तो तिमीहरुको संविधानमा
वर्णन गरिएको छ
(२०४७)

Laxmi Prasad Devkota – Ahile Ko Kshan

क.
अहिले, अहिले, यही, यही क्षण
ढुकढुक हो
परिवर्तनको मधुर ज्वलनको
जीवन–नामा स्पन्दनको
मुटुका कदमको टुकटुक हो

ख.
तातो रगतको, जिउँदो रगतको, चल्दो रगतको
भकभक हो
विश्वको नाडी व्यक्तिको जीवनभित्र घुसेको
भित्र चलेको टिकटिक हो
यस कलपुर्जाको यो चालू सद्यो अनुभूत
चकचक हो
खण्डित समय गनाउन सानन्द,
सचेतताको स्तरमा चल्दो
एक लङ्गुरको लुगलुग हो !

ग.
पुतली एउटा झल्की, अल्प्यो
पुतली आर्को झल्की, आयो
एक बचेरो आँखा खोल्दछ,
एक बचेरो भरखर निदायो,
कोही मसिनो कुची घिसार्दछ
हेरफेर यो कोही निहार्दछ
गोचर नभको घेरा विकशी
वायुयानले बादल फार्दछ,
एउटा पाउ चट्ट खसाली,
आर्को पाउ चट्ट उचाली
कोही चल्दछ, कोही चाल्दछ
तिनका पदको दीर्घ सडकमा
आहट हो
सूनसानको असीम तटमा
जीवन–छालको चिच्याहट हो
इतिहास कलिको पत्ती, पत्ती
फुस्किरहेको फुकफुक हो ।

घ.
भूत, भविष्यले लगनको गाँठो
मीठो जोर्ने, मीठो तान्ने,
तनतन हो,
भइसकेको, अनि हुनेको
मिलन मधुर, अनि
चुम्बन हो,
चैतन्य परीको स्वपना जागी,
एक अनौठो नाचको लागि
चकचक पयरको छुमछुम हो
बुद्धिको एउटा समसम हो
जिन्दगीको चल्दो पलक हो
पला नटीको उत्तम झलक हो
सृजनाको एक रमरम हो
ज्यानको मधुर गरम हो
समय छालको फेलिन चूली ज्योति चढेको धुगधुग हो
अतीतको यो अन्तिम धुकधुक,
भविष्यको यो यसतिर पुगपुग,
वर्तमान ढुकढुक हो,
अहिले, अहिले, यही, यही क्षण
मिथुन बनेको दुःख सुख हो ।

ङ.
‘अघि’ गाडेको यस गानमा,
‘पछि’ जन्मेको यस तानामा,
अभिनव भाव झुलौना छन्,
विधि विविध खिलौना छन्
शुरुको बिन्दु छ, स्नायुको सकसक,
सञ्चित अनुभवहरुको झकझक !
मुटुले केही सल्लाह दिएको,
गिदीको जरुरी तार भएको,
दृकले लिएको केही नव लख
‘मसल’ ‘छु जिउँदै’ भन्दै उठेको
सगबग, सगबग !
कुनै किरणले झल्किरहेको पर मञ्जिलको छानो हो
सजीवताको तराना हो !
मुस्किरहेको अमृतरश्मिमा मृत्यु कालो कुकुरको यो
अश्रुत एउटा भुकभुक हो !

च.
रहस्यहरुले केही लरबर,
अनिश्चयले केही धरमर,
प्रस्थान दशामा पन्छी भुरभुर,
उडिरहेको हावामा तर,
अडिरहेको, पङ्खमा फरफर,
क्षितिज किनारा आँखा तानी, हेर्दो पर, पर ।
सुँइट्ट ! चलूँ झैं किरण–चलुर यो,
प्रेरणाले मुटुमा कुरकुर !
तीखो बोल्दछ बिजुली–चरी यो,
झल्याक्क उघारी संसार मिरमिर
एक आशाको इङ्गित भर
पङ्ख वेगले उड्दछ हुरहुर !
छोटो सुन्दर !
एक पछिको बच्चा काढी,
एक अघिको गुँडको अन्दर !
तरल पङ्खको चकचक हो !

छ.
यस पलकको उघ्रँदो सुख यो
अर्को झिमिकको थकथक हो ।
अथवा त्यसको धुकधुक हो ।
आर्को पालकमा तारो चुकेको
चुकचुक हो वा,
त्यो भेटेको झकझक हो ।
तर यही हाम्रो ढुकढुक हो ।
चल्दो जिउँदो सानो, मानो
एउटै लप्का हुन् भुक हो,
अनन्त जसमा बल्छ धप्प,
अथवा अन्त छ जसमा धिप्प,
दिव्य प्राणको धकधक हो !
अहिले अहिले, यही, यही क्षण
ढुकढुक हो !
यसको मुटुमा चोखो धड्कन
नवयुग हो ।

Bhupi Sherchan – Mardaichha Hami Ma Hami Bancheko Yug

बाँधका मुहान
अनि खोला नाला र तालका कुराहरुमा
थापेजस्तै माछा समाउने पोडेहरुले डोका र जालहरु
यो युग जसमा बाबुहरुले
भोगपछिको जिम्मेदारीसँग बाँच्न
थाप्तछन्
गर्भाशयतिर लम्केका आफ्नै सम्भावित सन्तान
शुक्रकीटहरुलाई नष्ट गर्ने पासोहरु,
र आमाहरु
आफ्m्नो आनन्दलाई चिन्तामुक्त गर्छन्
गर्भाशयको ढोकामा
आफ्नै सम्भावित छोरा–छोरीको प्रवेशलाई
निषेध गर्ने पालेहरु उभ्याएर
यो युग जसमा
भाग्यवश
संयोगवश
पाए भने कसैले प्रवेश गर्भाशयभित्र
तीमध्ये पनि कैयन् नष्ट गरिन्छन्
आफ्नै आमा–बाबुद्वारा खटाइएका
जिउँदो वा मुर्दा समाउने आदेश पाएका
यमदुतहरूद्वारा
यस युगमा
यस्तो युगमा जन्मेका छौं हामी
जन्मिनुअगावै मृत्युको त्रास बोकेर
हत्याको सुइँको पाएर
आएका छौं हामी यस पृथ्वीमा
आफ्नै निर्माताहरुको इच्छाविरुद्ध
उनीहरुको षड्न्त्रलाई तोडेर
पहिलो पटक
नीलो चहकिलो आकाशमुनि पहिलो पटक
पहिलो
पहिलो
र पहिलो पटक
खोल्यौं पनि त हामीले आँखा यस धरतीमा
पोलिनलाई ठीक भइसकेका
नाजी ग्याँसच्याम्बरका कैदीहरुले मुर्छा पारेर
अन्तिम घडीमा मुक्ति पाएर आँखा खोलेजस्तो
आफुलाई मृत
र आँखाअगाडिको संसारलाई
मृत्युपछिको अर्को लोक भन्ठानेर
त्यसैले हामी बाँचिरहेका छौं
बाँच्नुप्रति चिसो र शङकालु भएर
र हामी हुर्किरहेका छौं त्यस युगमा
जुन युगमा
हामीभित्र
हामी सँग–सँगै
हुर्किरहेको छ एउटा तीब्र अनास्था
स्वयं यस युगप्रति नै
यस युगको अस्तित्वप्रति नै ।

Bimal Nibha – Samaya

रातो लेटरबक्सबाट निस्कनेछ
दुष्टहरुका नाममा
पत्रबम
सलाईमा बन्दी बारुद
एकाएक सल्कनेछ
तीव्र क्रोधाग्निमा
चुरोटको धुवाँसँगसँगै
सोचमा डुब्नेछ
उज्यालो दिनको
गर्विलो शिर
दमकलमा भरिनेछ
पानीको सट्टा
अति ज्वलनशील पदार्थ
पेट्रोल
चुलोको आगोमा तातिनेछ
विस्तारै–विस्तारै
बिहान, मध्यान्ह
र रात्रि
बिजुलीको लट्ठामा झुन्डिनेछ
करोडौं–करोडौं वाटको
सूर्य
र तिम्रो देब्रे नाडीको
रेडियम घडीमा
बज्नेछ
यो देशको सबभन्दा चम्किलो
समय
(२०४२)

Laxmi Prasad Devkota – Manis Birat

क.
सहस्रशीर्ष, सहस्रपाद !
झल्किरहेछ एक विराट् !

ख.
अल्प सहस्र संवत्सरले केवल, जिनतिन,
अल्पोच्चोरित,
उसका इङ्गित
हामी सारा नेपाली हुँ !
हाम्रो देश छ हाल,
एक अनाविष्कृत केवल,
एक अनुच्चारित, कल्पनु
परको, लोक कमाल !
अदृष्ट विशाल ! नेपाल !

ग.
नागहृद्मा वनकणीमा,
मानिस जन्म्यो,
हरियो फूल !
सम्भावनाको क्षितिजद्धारमा,
प्रथम पर्वतको यो किनारमा !
माछो, कछुवा, वराह र वामन,
बन्दै दारमा !
सिंढी चढ्दो, बढ्दो अगाडि,
पूर्ण पछाडि, पुकारमा !

घ.
माटो फूल भो
ओठको लागि !
बास्नी खुल्न !
फूल, चरा भो,
उड्न र बोल्न !
पछि भो पन्छी,
सुन्दरलाई,
पिउन, उछल्न !
मानिस हुन गो !
मुटु विराट्को
छाम्न, छिचोल्न !

ङ.
कोरा मानिस, हिउँको थुप्रो !
खाडी, बाढी !
मानव–पदार्थ सब–माटो, हावा,
अग्नि अनादि !

च.
विकृत मानिस, सर्प, भ्यागुता,
गोही, डाँस !
घूँघा, गधा !
या सिस्नो, बाँस !
मानिस एउटा बनिरहेछ !
‘सोऽहं, सोऽहं !’ भनिरहेछ !

छ.
हामी तारा धूली धुलेका,
मन्दोष्ण कणी,
ताराका हुँ हामी पनाति,
नेबुलाका हामी जनाति,
सूर्यका नाति,
पृथ्वीका छोरा ।
चन्द्रका भाइ, बहिनी पनि !
स्वर गङ्गामा !
पछिको पोषण सार यहाँ छ !
पृथिवीमा !
यहाँ विराट्को एउटै मुटुको
ढुकढुक चल्छ !
कोटी पादले कोही चल्छ ।
कोटी शीर्षले कोही टटोल्छ ।
कोही बोल्छ ।

ज.
बहिनी रेणु ! दाज्यू हिमाल !
हामी उसका जीवकणी हुँ !
एउटै मानिस सबमा दुगुर्छ,
प्रति चेष्टाले उसका, हामी,
एक एकमा एक अनन्त,
अखिल धनी हुँ !

झ.
मिरमिर मानिस माटोमा छ !
तिरमिर मानिस सूर्य किरणमा !
छिरबिर मानिस वनमा त्यहाँ छ !
एउटा मानिस झल्किरहेछ,
सब वस्तुमा, सब जनमा !

ञ.
पूरा, अधूरा
मिरमिर ! किरमिर !
एउटा मुटुको ढुकढुक, ढुकढुक !
एक कल्पना, छिर िबर, छिरबिर !
एक रुधिरको धावन, सिरसिर !

ट.
विश्वहरुको जोड गरीकन,
एउटा विश्व बन्यो !
विश्वहरुका राजा मिलीकन
एउटा राजा बन्यो !

ठ.
एउटा मानिस ढाक्दछ नेपाल !
थल, जल, आकाश !
निल्दछ देश र निल्दछ काल !
बन्छ विशाल !
विश्व जीवनीको गाना गाउँछ !
मीठो ठाँट !
मानिस विराट् !

Bhupi Sherchan – Maani Nabhayeko Jindgani

आउँछन् जब किरण भोरका
झ्यालभित्र ज्वरको रापझैं
उठ्छु चूपचाप ओछ्यानबाट
घाममा सुकाएको गीलो कपडाको बाफझैं
हराउँछु दिन–दिनभरि घरबाहिर
रक्सी पिएर बिर्सेको पापझै
रातको साथमा घर फर्कन्छु
नशा उत्रेपछिको पश्चात्तापझैं
आह ! यसरी बितिरहेछ जीवन
सन्निपातको रोगीको प्रलापझैं ।

Sarubhakta – Shalyakriya

मृत्यु विपठनः एनेस्टेशियाका धुपहरु
खोई मनका सारसहरु कुन सिमसारतिर लागे ?
जति आत्महत्या गरेपनि
मान्छेहरु सिद्धिदैनन्
गिरफ्तार जिन्दगी
आउ, आफैले आपूmलाई सुपुर्दगी गरौं
दिमागका धुर्रा घुमाएर
तन्नमहरु इतिहास ब्यूताउँदैछन्
नालापानीदेखि कालापानीसम्म
गुर्खाज् सिमेट्री याने गोर्खाली चिहान
इतिहास मर्नेहरुले बनाउँछन् वाँच्नेहरुले
के बनाउँछन् ?
आ ! बाउबाजेहरुले वीरता बेचे हामी
श्रम बेच्न जाउँ
न्यूयोर्क र गुन्द्रुकको झोल
खोई हाम्रा अरु सपनाहरु?
तुर्तुरे खोलाहरु रोएका छन्
कि–वोर्ड औंलाहरु चलाएर
ब्लफकलमा अडेको जिन्दगी
ठिन्लेका गाउँहरु हराएका छन्
आह ! विखण्डनको ब्रह्माण्डमा के को
अखण्ड राष्ट्रियता ?
वर्वरयुगीन हामी ः अध्यादेशहरुमा देश चलेको छ
अन्धा एकिर वाइनमेयरहरु हाम्रा सगरमाथा
आरोहण गर्दैछन्
स्वर्णनगरीः वाणासुरका हजार हातहरु
जाउँ लावण्यदेशतिरै
त्यहाँ हाम्रा गुमेका कडीहरु छन्
ए ! टोनी हागनहरु कता लागे ?
आउ, अन्लाइन च्याटिङ गरौं अनि विर्सिदिउँ
एकदिन सूर्यले पृथ्वीलाई निल्नेछ
केही छैन, एउटा खुट्टो काट्नु पर्ने अर्कै खुट्टो काटिएछ
अब अर्को शल्यकृयामा हामी मुटू हैन
आत्मा काट्न सक्नेछौं !

Laxmi Prasad Devkota – Paani

क.

पानीजस्तो के छ जगत्मा ?
पानी !
रानी, सब रसकी !

ख.

आम्लजन औ जलजनकी यी
कस्ती मधुर मिलन !
कस्ती तरल मिलन !
दुई प्रेमीले संसार बसाए
यस जलमा !
दुई बिलाई एक बनेथ्यो
तत्व यसैमा, कोमलमा !
प्यारका आँखा चार, बराबर,
जल बन्छन् ! जल बन्छन्,
दुईटा दिलका दूरालिङ्गन,
भावित सङ्गम,
बाफ उडीकन, बादल बन्छन् !
बादल बन्छन् !
दूरी मिटाउन घर्षन्छन् !
सम्झनाका बिजुली–लहरा
विलसन्छन् क्या
द्रवाभिपुख ती पानीमा !
हृदयले सारा रस नै निचोरी,
बाहिर झिक्दा,
आउँछन् पानी, नानीमा !

ग.

पानी–रानी आइरहिछन्
ज्येठको दिनमा गगनमा !
धुवा भुवामा, धुवा भुवामा,
शानी गतिमा, बगुवामा !
घुम्टो डाली,
माकुर–जाली
पर्दा–नशीन झैं, पर्दा–नशीन झैं, वरुणकुमारी,
सुकुमारी !
रत्नाञ्चला छन् भारी, प्यारी !
वायुप्ङखी चढीरहिछन्, लगाम रोकी
पर्वतवारि !
पाश्र्वमा छ चाँदीपत्ती कुँदिएको क्या
जलझारी !
फटिक महलमा भेट्न उमाकन
बढ्छिन् उत्तरतिर ती, के ? भन !
कोमलताले खुशले चुमिई
वनस्थली क्या मस्की !
पानी आइन् !
कविकी कहानी
पानी, रानी सब रसकी !

घ.

उत्तर लम्क, उत्तर लम्क !
स्वागत गर्छौ नेपाली !
खुस्की मोती–पोल्टो, छम्क,
झर्र झमटमा गानाको धन,
पुलकित तृणमा अफाली !

ङ.

पृथिवी परिथिन् विविध कटौरा
पक्रन, पहिलो वर्षणमा !
देश देशका सिमाना सब,
नीला, लगायौ तिमीले रानी !
प्रथम प्रलयको घर्षणमा !
पर्वतबाट खेल्यौ सुरेली
बेल्यौ बनायौ गर्त, दरी !
पृथ्वीको यो अनेहार बनायौ,
शिल्पिवरी !
समतल, अवतल, उत्तल सुन्दर !
आरोहण औ अवरोहणको
सङ्गीत सरि !
तिम्रा पद, पद, पन्ना उब्ज्यो,
हरियो लाग्यो सुन्दरता !
सभ्यताले मन्दिर पायो,
दुनियाँ बन्यो, भो जग–रमिता !
पहिलो भाषा, शब्दको खानी !
पहिलो चित्र, नभपट भित्र,
पहिलो शिल्प हिमानी !
दृगमा रसायौ पहिलो प्रीति
सलिल तरङ्ग हो पहिला गीति !
नाच्न सिकेथ्यो चराचरले,
तिम्रै तरल पयरले !
पानी ! पानी ! जादूगर्नी !
सभ्यता हो तिम्री छोरी !
तारीफ तिमी छौ दिशि दशकी !
पानी ! रानी सब रसकी !

च.

लहडी नानी !
ए पानी !
वसन–गुलाफी, श्रृङ्गार–सुनौली,
उषालु वेला,
दिव्य गगनमा, क्या स्वर्बाला !
अनुपम, नौली !
करबाल लिएकी बिजुली, चमचम,
वर्षा–समरको भूमि गगनमा,
हाँक्दा वीरा रुपौली !
आँधिकेशर आरुढा तिमी
कालो कराली,
सङ्क्रान्ति–कालकी गजौंली !
बीभत्स–स्वरुपिणीमा
बष्यौंली !
पुस्करिणीमा शान्तरसकी
स्वर प्रतिविम्बी दर्पण निश्चल
साधु उरझै्र झल्कौली !
उत्तुङ्ग शिखरमा वसुन्धरा
तिमी तपस्विनी ज्ञानी !
सेती, फटिक हिमानी !
पार्वतीकी रोगन शानी !
उच्चताकी अमर कहानी !
ध्यानी !
शिवकी प्रिया छौ,
स्वर्णदीपिका भाव–शिखरले पूजा गर्दी
शङ्कपद अभिमानी !
ए पानी !

छ.

बुरबुर चीनी सल्लाघारीहरुमा राति
बुट्टा जाति, बहुभाँति !
सुस्त हवाको चलनीद्धारा
छिर्दै, मधुकर मैदा झाछर्यौ !
एकान्तलाई पाउडर लगाई,
सफेद सिंगाछर्यौ !
पर्वतबाट हाम्फालेर,
समतल सम्झी,
माइती जाने बाटो वेली
नूपुर पछाछर्यौ !
चल्दाचल्दै बाटामा तिमी
पलपल उपल, उपलमा कोमल
चाँदी–बेली सिंगाछर्यौ !
ढुङ्गालाई बोल दिईकन बुलबुल पाछर्यौ !
अथवा, चिसापानी गढीमा,
हिउँका पुतली फुरफुर झाछर्यौ !
अथवा सुन्दरताको स्वपना
रँगिलो धुनमा लच्का माछर्यौ !
अथवा तीतरपङ्खहरुले
व्योम बराबर सुन्दर सिंगाछर्यौ ।
अथवा, एकली वाष्पिल तरणी
नीलो दधिमा विहरी तछर्यौ ।
अथवा, बेरी इन्दुलाई सौन्दर्यक्षुधाले,
मस्त सुधाले,
भूवातनका स्नायु लस्दी,
विस्मृत गति भई क्षणभर बस्दी
अमृतगोला छाती हाली
चकोर भूचर डाहा भछर्यौ
अहिले तहतह चाँगीचाँगी
हाँगा हाँगी
पत्ती कुँदेकी, चमकी चाँदी,
दक्षिणबाट उताछर्यौ !
अस्पष्टताकी मोहनी बन्दा
हेमन्त–कुहर भै क्या झछर्यौ !
अथवा सानो पुत्लो मन्त्री ,
उपत्यका नै क्या भछर्यौ !
पहाड पाखा–पटुकी भे वा,
कोमल मलमल क्या बेछर्यौ !
साँझ, बिहान, स्वर्गका लहँगा,
रँगरँग ठाटी, क्या धछर्यौ !
गरीब शब्दावली नै अड्छे
आफै झस्की !
पानी ! रानी सब रसकी !

ज.

फूल–जरामा पस्दी रानी !
पूmल–कोपीमा बस्दी रानी !
शीत–विन्दुमा खस्दी रानी !
किरणहरुमा लस्दी रानी !
हे महाध्र्या पानी !

झ.

ढुङ्गा अजङ्गका
बोकी, वम्का मारी दम्की
भूमा धम्की,
वृक्ष उखेडी ढयाम्मै पारी
खाडी डम्की,
उम्किन्छयौ जब उग्र गतिले,
मच्चाईकन भीषण उत्सव
बाढी गौरव !
रिसले उर्ली,
फींजका फौज बटारी, हुरली,
क्रान्तिनादिनी वेगकी काली
हेर्दछु केवल, रसनाबद्ध,
उग्र प्रशंसा पाली ।
जब हे ! पर्वत–छाm उछाली
हान्छयौ धराका ठोस किनारा,
सारा !
‘पोथी क्रोध’ म भन्छु तिमीकन
भीमा भामिनी !
ध्वंसकी दामिनी
‘माता’ भन्दछु ‘सब रसकी ! ’
पानी ! रानी सब रसकी !

ञ.

सागरकी काली !
सागर–नीलो
हिउँकी गौरी !
वज्र–करा !
पर्वत–शिल्पिनि !
ध्वंस–प्रजल्पिनि !
वर्षा–विलपिनि !
छाँगा–छहरा !
देवि ! तिम्रो रुप छ अनगिन
नाम अनन्त छ पारावार !
माई ! धाई !
वर्णन गर्न तिम्रो आज,
सक्तिन हाई !
केवल गर्छु नमस्कार !

ट.

तर सबभन्दा तिम्रो महिमा
मानवीय दुई नानीमा !
प्यार क्षारकी सिन्धु हे विन्दु !
विश्वगोला बनेर अटाउँछयौ,
दृगनानीमा ! दृगनानीमा
सृष्टिको मुटुको रस भै आउँछयौ
झछर्यौ कविको कहानीमा
तब सरस्वती वीणा रोकी,
क्षणभर हेर्छिन् जिल्ल परीकन,
पानीमा !
विन्दु झिल्किंदो नानीमा !

Shyamal – Kaali Ghartini Ko Dehawasan Ma

कतै कोही पनि शोकाप्त छैन
काली घर्तिनीको देहावसानमा ।
अखबारहरूमा कहिल्यै नपढिएको अनुहार
राजभक्तिगानलाई महिमामण्डित बनाउन
जनताको उर्लँदो भेल देखाउने
टेलिभिजनको पर्दामा
कहिल्यै नहेरिएको अनुहार
राजधानीमा तीन आना जग्गा खोज्न
भौंतारिएको जुलुसमा
प्रख्यात जग्गा–दलालहरूले पनि
सनाखत गर्नै नसक्ने अनुहार
तिमीले वा यस देशका महान् शासकहरूले
चिनेको दाबी गर्ने
तर चिन्दै नचिनेको अनुहार
काली घर्तिनीको अनुहार ।
कसैलाई केही फरक परेको छैन
त्यो अनुहार अस्ताएमा ।
काली घर्तिनीको अनुहार
कुनै पनि सांसदसँग मिल्ने अनुहार
मीना, लीला, शैलजा
माधव, रामचन्द«, गिरिजा
सबैसँग दुरुस्त मिल्ने अनुहार
तर तन्किएपछि सांसदका गाला
मिल्नै छाड्यो अनुहार उसको
सांसदवर्गको अनुहारसित
संसद्मा अनुपस्थित
संविधानका कुनै पनि धाराले नछोइएको
विशिष्ट अनुहार
नेपालका नदीनालाझैँ
कहिले फाट्दै र कहिले जोडिँदै
ईश्वर, भगवान्, मस्टो आदि देवगण
कोही थिएनन् उसको महाप्रयाणमा ।
काली घर्तिनीको तीखो आवाजका तरङ्गहरू
अझै सुन्दछु म
र उसको चाउरी परेको अनुहार
सम्झन्छु म घरीघरी
जे–जे गरी उसले जिन्दगीमा
ठीक गरेर मरी
हाम्रो जस्तो चपाउँदै जिब्रो
बाँचिन ऊ
मन लागेका कुरा मजाले गरी
एउटा भयावह सत्य प्रकट भयो फेरि
काली घर्तिनी हिजो मरी
कसैको केही नबिगारेर मरी
कवि हो, आँंसु अझै बाँकी छ तिम्रा आँखामा ?
गाउँलाई रित्तो– रित्तो छाडेर
अचानक हिजो लोप भयो
काली घर्तिनीको अनुहार ।

Bimal Nibha – Ghadi

हत्याराले धेरै चीजबीजहरु
छाडेर गएको थियो
केही महत्वपूर्ण थिए
जस्तो कि छुरा, आतंक र
एउटा घडी
छुरा रगतमा लतपतिएको थियो
र आतङ्क गहिरो
घडीमा कुन्नि कति बजेको थियो
हुल निकै थियो
मानिसहरु भयभीत
र लास त्यहीं राखिएको थियो
वातावरणमा सबभन्दा
स्मरणीय थियो
त्यो घडी
जहाँ समय कैद थियो
(२०४२)

Manoj Bogati – Hal Goru

प्रत्येक रात
पहरा दिएर
खेतको सुरक्षा गर्ने
हलगोरूको जुरोबाट उदाउँछ घाम।
हलगोरूको जुरोबाट अस्ताउँछ घाम।

पहरामा बस्दा
रातभरि हलगोरूको खुरले
लेखेको खेतका नीलडामहरूको अनुहार
देशको मानचित्रजस्तो देखिन्छ।

हलगोरू छैन भने
कसले जोत्छ देश?
नजोतेको देशमा
संविधान उम्रँदैन
संविधान नै नउम्रेपछि
गणतन्त्र फुल्ने कुरा आउँदैन।

हलगोरूले रातभरि देखेको
खड़ेरी नलागेको त्यो हरियो सपना
किन देखाउँदैन टीभीले?