Sarubhakta – Santras Ko Chhaya Mantira

समयभरि समयपीडा हुन्छ
जिन्दगी दूर्घटनाका अवतरणहरुमा
जुध्दै गर्दा÷मृत्यु आखेटकहरु
नृशंसयात्रामा निस्केका छन्
सागरमन्तिर छ जिन्दगी
त्यसैले धु्रवीय भालुहरु
ब्रिडिङ होल कुरी बसेका छन्
फ्याउफ्याउ प्याउराहरु
तर्सदै तर्साउने प्रयासमा जुटेका छन्
भ्यागुताहरुको स्वर्गमा
जोनबुलका चुस्कीलिदै हुर्किएका छन्
साँपहरु
हामी सम्वेदना हराएका मन वोकेर
प्लाष्टिकका घरहरु वनाउन सक्दैनौ
मुक्ताञ्चल ः स्वप्नदुस्वप्नका प्रतिच्छाँया छन्
कस्ले भन्दैछ ब्द्यऋ जीवनका
हिमउपत्यकातिर
‘न्हूदया भिन्तुना अलकायदा !’
एकीकरणवादी मनहरु
जाउँ आलु पार्टीमा
अनि केही समय बिर्सिदिउँ आफैलाई
जिन्दगी ः हराएको विम्वको खोजीझै
अनवरत् व्यग्रतामा पागल छ
सर्वत्र हेर, जिन्दगी काट्ने दर्जीहरु
कम्ब्याट परिधानमा सुसज्जित छन्
ए ! वजार बन्द छ कि खुला छ ?
बजारवासीहरुलाई थाहा छैन
यसर्थ आतङ्कगन्धले टोलाइरहेछन्
देशका रमजान र छठपर्वहरु
‘सुरक्षित को छ यो देशमा ?’
प्रश्न गर्छन् शरणार्थी मनहरु
आह ! म सन्त्रासको छाँयामन्तिर
सृष्टिको के वादल देख्दैछु ?

Nawaraj Subba – Khoji Rahechhu Jindagi

अलिकति विश्वासमा अल्झिएर
बाँच्न खोज्छु एउटा जिन्दगी
लक्ष्मणरेखा कोरेर सीमाभित्र
सुरक्षित साँच्न खोज्छु जिन्दगी
दन्त्यकथाको तराजुमा
बराबरी हुन नसकेका
बिरालाका रोटीझैं
कहिले जिन्दगी भारी हुन्छ
कहिले विश्वास,
अल्झिएपछि कतै
न खस्न पाइन्छ
न बसिरहन पाइन्छ
न जित्न सकिन्छ
न हार्न
आज
दुनियालाई साक्षी राख्दै
खोजिरहेछु जिन्दगीलाई
सपनीलाई साक्षी राख्दै
खोजीरहछु बिपनीलाई ।

Bimal Nibha – Euta Bahula Nabhayeko Bushirt

मेरो साथीका लागि
मलाई खरिद गर्नु थियो एउटा बुसर्ट
एकातिर बाहुला नभएको बुसर्ट
जनआन्दोलनताका
महेन्द्रको सालिकनेर पुलिसको गोलीले
मेरो साथी ढलेको थियो
र उसको एउटा हात काट्नुप¥यो
त्यसबेलादेखि मेरो साथीलाई
अलि भिन्न प्रकारको बुसर्ट चाहिन्छ
एकातिर बाहुला नभएको
तर कुनै पनि पसलमा
त्यस्तो बुसर्ट पाइएन
जब मैले यो साथीलाई भनें
उसले मुस्कुराएर भन्यो
मलाई दुवै बाहुला भएको बुसर्ट
भए पनि हुन्छ मित्र
लौ हेर, मेरो हात
अहो ! यो कस्तो अचम्म
उसका दुईटै हात यथावत् थिए
केही क्षणपश्चात्
खुसीको आवेगमा
मैले साथीसँग हात मिलाउन खोजें
तर यो के भयो
मेरो एउटा हात छैन
मलाई चुपचाप देखेर
मेरो साथीले भन्यो
मित्र, अचम्म नमान
यो तिम्रै हात हो
काम चलाउनलाई मैले लिएको
एउटै हातले भए पनि
काम गर्न सकिने रहेछ
मेरो साथी र म
दुईतिरै बाहुला भएको बुसर्ट लगाउँछौं
यद्यपि उसको एउटा हात छैन
तर यसले के फरक पर्छ
मेरो त छ
एकदिनको कुरो हो
जनताहरुलाई आह्वान गर्दै
प्रधानमन्त्री हात हल्लाइरहेका थिए
मैले पनि स्वागतमा
हात हल्लाएँ
र जोसमा बेस्सरी
दुवै हात उचाल्न खोजें
तर यो भएन
किनभने मसँग एउटा हात थिएन
सायद मेरो साथीसँग थियो
पछि साथीसँग भेट हुँदा
मैले भनें
खोइ मेरो हात
उसले गम्भीर भएर भन्यो
मसँग तिम्रो हात छैन मित्र
म पनि गम्भीर भएँ
र सोच्न थालें
कुन्नि, यो के भइरहेछ
गायब हुँदैछन् अकस्मात् हातहरु
पञ्चायतको अँध्यारो कालमा
मेरो साथीको एउटा हात गयो
र प्रजातन्त्रमा मेरो एउटा हात
हामी दुवैजना साथीहरुको
एक–एकवटा हात छैन
अब तपाईंहरु नै भन्नोस्
हामीहरुले कसरी
दुवै बाहुला भएको बुसर्ट लगाउने ?
(२०४९)

Bimal Nibha – Ek Darzan Mrit Kavi Haru

एक दर्जन मृत कविहरु
प्रार्थना गरिरहेका छन्
शान्त, स्थिर, अचल
र तटस्थ चेतनाले
सजिसजाउ
चारैतिर छरिएका छन्
अचम्मका फूल, अबिर,
अक्षता, धूप, नैवेद्य
र रहस्यमय लयमा
निरन्तर जारी छ
एक अलौकिक काव्यभजन
झरझर झरिरहेका
शब्दधारा
र भावझर्नाहरु
समाधिस्थ छ ईश्वर
कुनै मन्दिरमा
र नतमस्तक छन्
रक्तहीन कल्पनाजडित
एक दर्जन बौद्धिक शिरहरु
चुप, चुप
नारावादी कविहरु
स द्र द्र द्र
हल्ला नगर
एक दर्जन मृत कविहरु
अहिले यो शताब्दीको
सबभन्दा प्रचण्ड आरतीमा
तल्लीन छन्
(२०४४)

Laxmi Prasad Devkota – Swatantrata Ho Manawata Re

स्वतन्त्रता हो मानवता रे !
घाम यही हो, कुइरो धनमा लाग्छ कहाँ र पता रे ?
कुइराका सब काकहरु पनि बोल्छन् यसकै कथा रे !
सिक्रीका पनि पशुहरु भन्छन्ः “आजाद सबै छौँ सदा रे !”
धेरै बोल्छन्, थोरले बुझ्दछ,
दासता हो मानव चिता रे !
स्वतन्त्रता हो मानवता रे !
युग युग कोटी मानव उडेथे लाउन यसको पता रे !
तर यति मसिनो यो छ उज्यालो, भूमा स्वर्ग ज्यथा रे !
सूनसान नै यसको बाटो
झर्छ जहाँ छ मरमिट माटो,
ममता यसको समतासँगमा
ढाक्दछ जागृत जनता रे !
स्वतन्त्रता हो मानवता रे !
मिथ्या पूजन गर्छ निरन्तर यसको शोषण प्रथा रे !
वर्गस्वार्थले यसको अर्थ विकृत पारे, बटारे !
मानव मानवप्रति जब मानव हुन्न, हुँदैन पता रे !
सन्तुलनमा ताराहरुको झल्क्यो पहिले यता रे !
स्वतन्त्रता हो मानवता रे !
खिच्दछ नरले नर–वानरझैं फन्को लगाई गलामा,
किन्दछ मानिस मानिसलाई चतुर बनेर कलामा,
बायाँ करमा रोटी समाऊ, दायाँ करमा तरबार,
भोको उदरले भगवान् बोल्दछु,, काँप्दो मुटुले अवतार ।
व्यक्ति, विचार छ अर्थ स्थितिमा नित्य अवस्थित क्यारे !
अदृश्य जानी हाल्छ फटा’ रे !
स्वतन्त्रता हो मानवता रे !
कब्जे तिमीले शस्त्र र औजार, कल र कोदाली कुटा रे !
भोक र रोगले दुनियाँ मुठीमा पिस्छौँ मुष्टि बटारे ।
समष्टिका हक व्यष्टिले टारे पाउँछ कसले था’रे !
स्वतन्त्रताको सच्चा मुटु तर समता, मानवता रे !
स्वतन्त्रता हो मानवता रे !

Laxmi Prasad Devkota – Shunya Ma Shunya Sari

संसार रुपी सुख स्वर्गभित्र,
रमें रमाएँ लिइ भित्र चित्र ।
सारा भयो त्यो मरुभूमि तुल्य,
रातै परेझैं अब बुझ्छु बल्ल ।
रहेछ संसार निशा समान,
आएन ज्यूँदै रहँदा नि ज्ञान ।
आखीर श्रीकृष्ण रहेछ एक,
न भक्ति भो, ज्ञान, नभो विवेक ।
महामरुमा कणझैं म तातो,
जलेर मर्दो बिनु आश लाटो ।
सुकी रहेको तरुझैं छु खाली,
चिताग्नि तापी जल डाल्न फाली ।
संस्कार आफ्नो सब नै गुमाएँ,
म शून्यमा शून्य सरी बिलाएँ ।
जन्मेँ म यो स्वर्गविषे पलाएँ,
आखीर भै खाक त्यसै बिलाएँ

Yuddha Prasad Mishra – Bhanudaya Prati

होऊ दुर्दिनका अतिक्रमणमा उत्पन्न भानूदय
धोऊ कल्मष द्वन्द्वता, दुरुहता, दुर्भावना संशय
छोऊ निर्मलता प्रदान गर्दै साहित्यका प्राणमा
भत्केको युग भारले हृदयको प्रासाद निर्माणमा
ताता रक्त शहीदका दहनको उद्गार माथि बल
सल्केको गर सिद्ध आर्तहरूमा उद्धिग्न दावानल
बुद्धी ब्यापक बन्न राष्ट्र उरमा हक्ती गरी प्रज्ज्वल
पल्टाई दिन धर्ति पोख गहिरा अन्तस्करणका बल

Acharya Prabha – Pardeshinu Ko Pida

सयपत्री मखमली ,गोदावरी अनी चमेलिसङै
मेरो आगन रमायो शायद ।
दुबो अनी अक्षतामा दशै तिहार
जग्मगायो शायद,
म भने झ झल्को आँखाभरी सजाएर
परदेशी हुनुको पीडाबोध सहिरहेछु
साँझको नभलाई चिहाएर
मान्यजनको आशिषको कामना मागिरहेछु ।
त्यो देवी थान,
लिङेपिङमा आफ्नो बैँश साटेर मचियो होला ।
त्यो गाउँको गोरेटो
आषिशको टीका र जमराले ढाक्यो होला
अभावको भकारीमा जमरा टुसाए शायद ।
बर्षौ बर्ष हराएको खुशी
लालुपाते ओठ बनेर मुस्काए होलान ।
म भने,
सम्झना मनभरी पालेर
टाढा हुनुको आघात खपिरहेछु ।
पारी क्षितिजलाई मेरो आगनको
पर्याय मानेर
जुन, तारा झलमल्ल कल्पनामा
सजाइरहेछु ।

Yuddha Prasad Mishra – Aradhana

आँखा अन्तर खोल पूर्व घडीको सल्किसक्यो झोपडी
वाणीको बलको विवेक मतिको आयो परीक्षा घडी
तोडी संकट दुर्ग घोर भुमरी फोरि अगाडि बढी
धावा बोल निमित्त जन्मथलको डाँडा र काँडा चढी
भै उत्तीर्ण अजेय जन्म भरको झोंकेर आफ्नो बल
छातीबाट गराऊ दूर जनको दारीद्रय दावानल
के न्यूनू छ यहाँ भएर हत श्री निर्बोध निर्गौरव
आऊ पार लगाऊ देशकन यो तीतो पिरो रौरव
जसको कोमल काखमा ब्यतित भो तिम्रो सबै शैशव
जसको दुःख पिएर बन्न तिमी छौ मानिस जस्तै अब
छोरा भै अभिमन्युका हृदयको राँको अगाडि गर
चोला सार्थक पार आर्तहरूको चाँडो अगाडि सर

Bikram Subba – Maya

तिमी,
कलेजोमा
यसरी जाक्कियौ
अझ भित्रहालूँ – दुख्छ !
बाहिर निकालूँ – दुख्छ !!

Bimal Nibha – Kati

कति एसिडका बोतलहरु,
चिसो सिमेन्टको कोठा
र विषकन्याहरु कति
कति हाडहरुका पिरामिड,
बौलाहा हात्तीको दौड
र कोतपर्वहरु कति
कति इलेक्ट्रिक सक,
शरीरमा नीला–नीला डाम
र कालरात्रिहरु कति
कति जङ्गली कुकुरहरु,
बर्बर युगको मारक मन्त्र
र शस्त्रागारहरु कति
कति अँध्यारा गुफाहरु,
अन्धो साइरनको आतंक
र धरापहरु कति
कति काला बुटहरु,
ग्याँस–च्याम्बरको यन्त्रणा
र बुलेटहरु कति
ओ लरखराइरहेको दमनकारी सत्ता !
कति मृत्युको इन्जेक्सन,
शवहरुका सामूहिक चिहान
र पुलिसहरु कति
(२०४६)

Laxmi Prasad Devkota – Mohodma

या अफीमको लठ बनाइद्यौ,
या प्रणाम ली अब बिदाइ द्यौ,
सुत्न खोज्छ जो मुद्छ लोचन,
समय स्थानको दूर गैकन ।
या बनाइद्यौ अब सचेतन,
चोट चोटको पटु विवेचन,
दिवसमा खुला, कदमको भला,
बन्न देऊ रे मनुज केवल !

Abhas – Bainsh

घोप्टे काँडाबीच फुलेको
एउटा
नाजुक फुल
जसको मनमोहक सुगन्धले
हरेक बैँसालु मन पग्लन्छ
र फुल टिप्ने चटारोमा
पटक पटक दर्फरिन्छ ।

Sarubhakta – Yuddha Ra Shanti

यथावत संत्रंmमण
लामखुट्टे तुफान चलेको वेला
रोल्वालिङतिरका च्छो रोल्पाहरुमा
आइपुगेका छन् उड्ने प्याउराका
अन्तहीन वथानहरु
हत्याको फरमान जारी छ
यसर्थ गंगटाहरुको जुलुश निस्केको छ
जिन्दगीको मृत्यु शडकहरुमा
उः ! सलहहरुले धावा वोले
खोई कहाँ छन् च्वे ग्वेभेराका टाटु
पाखुरामा अङ्कित गरिहिड्ने
दूव्र्यसनी जन पुस्ताहरु ?
आजभोलि पशुहरु सर्कसमा
मान्छे नचाउँछन्
सुम्सुद्दीनहरु आएका छैनन् फिरङ्गीहरु आएका छैनन्
देश कस्को कब्जामा छ ?
देशवासीहरुलाई थाहा छैन
गाउँमा हावा चल्दैनन् गोली चल्छन्
काहुलेवासी बाबुआमाहरु रुवावासी गर्छन
देवताहरुको मृत्युमा
‘धुमकेतु ÷ पुच्छ«्रेताराहरुको उपस्थितिले
देशमा धनजनको क्षति’
आह ! नेताहरुद्वारा मोहभङ्ग जनताहरु
ज्योतिषीहरुका शरणमा छन्
हामी वीरमात्र छैनौं बुद्धिमानपनि छौं
यसर्थ संविधानका एक एक धारामा
मत वजाउन समर्थ छौं
युद्धका इतिहास धेरै लेखिए …
अब कहिलेदेखि शान्तिको इतिहास लेखिने हो ?

Shyamal – Bhupi Sherchan

एउटा बम हानिएको छ तिमीमाथि
सम्पूर्ण मान्यता बाजी थाप्न लगाएर
विजेता भएका छन्
तिम्रा कथित इष्टदेवहरु
विचारलाई यसरी हानियो बम
कि ए उड्यो तिम्रो टाउकाबाट
संवेदनालाई यसरी हानियो बाम
कि ऊ छुट्यो तिम्रो शरीरबाट
यसरी बम हानियो तिम्रो स्वरमाथि
कि ऊ भाग्यो तिम्रो कण्ठबाट
थाहै नहुने गरी
औंला, कलम र कागजमाथि
हानियो बम
र ती अलग भए एकअर्काबाट ।
एउटा बम हानिएको छ सृष्टिमाथि
आज
मौन कोठामा बसिरहेछ
मैन टेलिफोन
र सिरानीसँग बसिरहेछ
तिम्रो अन्तिम मित्र—अक्सिजन सिलिन्डर
कामूको पात्रझैं
यातना ग्रहण गरिरहेको
अस्ताचलको प्यारो सूर्य !
जति बमहरु परे पनि
कहाँ मर्छन् ती
कविताका कितावहरु ?
यद्यपि असाध्य रोग हानिएको छ
यस देशको प्रिय कविमाथि !
एउटा बम हानिएको छ
भालेको सिउरमाथि
एउटा बम हानिएको छ
चेतनामाथि !

Krishna Bahadur Chhetri – Jindagi Sarho Chha

जति बुझ्छु उति अस्पष्ट लाग्छ
मलाई मेरै जीन्दगी
अर्काको जीन्दगीलाई हेर्छु
किचिङ् – मिचिङ् के – के जस्तो लाग्छ जीन्दगी

सलाईको काँटी भए
ख्वार्र कोरेर झ्यार्र पारिदिनु हुन्थ्यो जीन्दगी
जीन्दगी त अन्तीम Continue reading “Krishna Bahadur Chhetri – Jindagi Sarho Chha”

Bikram Subba – Azad

उसको र देशको प्रेम-कहानी गहिरिंदै थियो
उसको अँगालोबाट देशलाई खोसे
फक्रने तरखरको फूल भिमानमा ढल्यो
सुनाखरीले मनग्गे सौन्दर्य र्छर्नै पाएन
उसले देशलाई अघाउँजी माया गर्नै पाएन ।

सित्तले पाटीदेखि ढुङ्ग्रे Continue reading “Bikram Subba – Azad”

Laxmi Prasad Devkota – Kukhuro

रातले रोइरहिथिन् लाखन
जलदाना,
मैले कनिका जस्ता मानी टिपी निलेँ ती
नाना !
पुछेँ गगनको छाती—
बालेँ दीप प्रभाती !
तारानलको अन्तर ज्वलनले
म भएँ रातो—
अग्नि शिखा झैँ— एक कुर्लनले
लिएँ तिमिर सातो—
पूर्व Continue reading “Laxmi Prasad Devkota – Kukhuro”

Sarubhakta – Tapubaas

पीडाभूगोलः जीवनका अनन्त विस्फोटनहरु
विसंगतिका संगति लिएर
एक अराजक वादलयात्रा गर्छन्
मृत्युमानवहरुको जीवनझैं
गैडाको छाला ओडेर
हामी कुनै वृहत षडयन्त्रहरुको जंगलतिर प्रस्थित छौं ?
गुरेवाघ र इन्टरपोलका Continue reading “Sarubhakta – Tapubaas”

Shreeshisha Rai – Aba Timi Afno Naam Lekha

संस्मरणका कुनै डायरीहरुमा
तिम्रो नाम लेखिएको छैन
ईतिहासका कुनै पनि आवाजहरुमा
तिमीलाई संवोधन गरिएको छैन
यसकारण कि त्यसवेला
तिम्रो नामै थिएन
उभिएको शरिर तिम्रो थियो
तर छाँया तिम्रो थिएन
तिमी आफै Continue reading “Shreeshisha Rai – Aba Timi Afno Naam Lekha”