Nepali Poems Collection Of Sandhya Regmi

Sandhya Regmi – Balnu Ra Jalnu Ko Mahima

सन्ध्या रेग्मी – बल्नु र जल्नुको महिमा

जीवन यदि नबल्दो हो त
तिमी भित्रको प्रकाश कसरी विस्तारित हुन्थ्यो
जीवन यदि नजल्दो हो त
तिमी भित्रबाट सुवास कसरी प्रवाहित हुन्थ्यो ।

संसारमा जन्मेपछि तिमीले जीवनको चुनौती स्वीकार गर्नैपर्छ
जति दुःख पाए पनि तिमीले यात्राको गति कायम राख्नैपर्छ
धरतीमा एकैपटकको उपस्थितिलाई पछिसम्म जनाउ दिनैपर्छ
अरबौ“को जनसङ्ख्यामा तिम्रो जन्मको पनि औचित्य हुनैपर्छ ।

तिमीले समाजमा एउटा संवेदना छोड्नैपर्छ
तिमी इतिहासमा एउटा सत्पात्र बन्नैपर्छ
तिमी भित्रको दन्क“दो प्रतिभाग्निले जगत बल्नैपर्छ
तिमी भित्रबाट उदाउ“दो सूर्यले रोशनी छर्नैैपर्छ ।

पाइला यदि नचल्दो हो त गन्तव्यको के आभास हुन्थ्यो
सङ्घर्ष यदि नहु“दो हो त सफलताको के मिठास हुन्थ्यो ।

तिमीले अग्निस्नान गर्नुपर्छ, तिमी ज्वालाको प्रवाहमा बग्नुपर्छ
तिमीले अग्निदीक्षाबाट लिनुपर्ने शिक्षा पनि यही हो
जीवन हात फैलाएर माग्ने दयाको भिक्षा होइन
जीवन त सूर्य झै“ चम्किलो ज्योति छरेर बल्ने इच्छा हो ।
बल तिमी पनि मैनबत्ती झै“ आलोक छरेर
जल तिमी पनि अगरबत्ती झै“ बासना छरेर
आजको तिम्रो बल्नुको प्रभाव भोलिको उज्ज्वल जीवन बन्छ
आजको तिम्रो जलनको पीडा भोलिको निम्ति सुगन्ध बन्छ ।

जीवन यदि नबग्दो हो त नदीमा के तर¨ हुन्थ्यो
जीवन यदि नदुख्दो हो त जिउनुको के उम¨ हुन्थ्यो ।

तिमी बल्न छोड्यौ भने सूर्य मर्छ, जीवन निभ्छ
जति तिमी बल्छौ त्यति नै चहक जीवनमा आलोकित हुन्छ
जति तिमी जल्छौ त्यति नै महक तिमीबाट प्रवाहित हुन्छ
बल्दै र जल्दै सकिनुमा नै तिम्रो विशेषता प्रमाणित हुन्छ ।
निभ्नु त छ“दैछ छ“दैछ आगो झै“ बलेर निभ
डुब्नु त छ“दैछ छ“दैछ सूर्य झै“ बलेर डुब
जीवनको अ“ध्यारो खाडलमा अज्ञात भएर होइन
उष्णता र जागरणको प्रभात भएर निभ ।

पूmल यदि नझर्दो हो त फुल्नुको के धर्म हुन्थ्यो
मानिस यदि नमर्दो हो त बा“च्नुको के मर्म हुन्थ्यो ।

Sandhya Regmi – Brikshya

सन्ध्या रेग्मी – वृक्ष

आदि अनादिदेखि आ“धीवेहरीहरूस“ग जुधेर कहिल्यै नहारी
युगौ“युगदेखि चट्याङ् र गर्जनहरू खपेर कहिल्यै नडगी
सदियौ“देखि वर्षात्हरू रुझेर कहिल्यै नगली
अनगिन्ती शिशिरहरूमा उजाडिएर वसन्तमा पुनः मौलाउ“दै
नीलो आकाशमुनिको धरतीमा शीतलता र सुगन्ध फैलाउ“दै
मुस्कुराइरहेछ ऊ सदा
आङ्खनो शरीर काट्न आउनेहरूलाई पनि छहारी दि“दै ।

पहाडपर्वतका काखमा ऊ ‘देवदारु’ भएर बा“चिरहेको छ
हिउ“ नै हिउ“को माझमा ऊ ‘क्रिसमस ट्री’ भएर हा“सिरहेको छ
बालुवैबालुवाको साथमा ऊ ‘पाइन ट्री’ भएर नाचिरहेको छ
डढेर सूर्यको रापमा आपूm पखेटा फट्फटाएर तिमीलाई पङ्खा हम्क“दै
धूलो र धुवा“ खाएर पनि तिम्रा लागि स्निग्ध सौम्य हरियाली बोक्दै
अमृतसरि नरिवल फलाउने आङ्खनो शिर छेदनको पीडा भोग्दा पनि
वीर बनेर उभिइरहेको छ ऊ सदा ।

उसले तिमीलाई सदा दिएको मात्र छ
तिमीबाट कहिल्यै केही लिएको छैन
बाढीपीडितहरूलाई
भूकम्पपीडितहरूलाई
घरवारविहीनहरूलाई
आगलागीबाट आहतहरूलाई
समाज र राष्ट्रले केही राहत नदि“दा
उसले एउटी आमाले झै“ उनीहरूलाई
वात्सल्यपूर्ण काख दिएको छ
मीठो नीदको रात दिएको छ
ना¨ो आङ्मा पात दिएको छ
चोखो अङ्कमालले साथ दिएको छ ।

आपूm बलेर तिमीलाई ताप दिएको छ
आपूm जलेर तिमीलाई प्रकाश दिएको छ
एकसाथ तिमीलाई उसले
गास, बास र कपास दिएको छ
त्यति मात्र होइन
तिम्रो मुटुको प्रत्येक ढुकढुकीको लागि
सास दिएको छ
कहिल्यै घात नहुने विश्वास
र कहिल्यै नमर्ने आश दिएको छ ।

परोपकारको अर्को नाम हो वृक्ष –
‘सेवितव्यो महान् वृक्ष फलछाया समन्वित
यदि दैवात्फलं नस्यात् छाया केन निवार्यते’
‘स्वयम् न खादन्ति फलानि वृक्षाः’
कति उपकारी छ ऊ कति सेवादायी छ
आपूmले एक दाना अन्न नखाइकन
तिम्रँ लागि
आलीका आली
डालीका डाली
थालीका थाली
फल फलाउ“छ, पूmल फुलाउ“छ, अमृत बगाउ“छ ।
‘ग्लोबल वार्मि¨’ बाट पृथिवीलाई बचाउ“दै
‘ग्रीन हाउस ग्या“स’ निष्काशन घटाउ“दै
पर्यावरणीय प्रदूषण नियन्त्रण गरिरहेको छ
दुर्गन्ध दूषणरूपी विनाशकारी दानवहरूलाई
गृहवासीनजीक आउन नदिई बीचैमा रोकेर
तिम्रो निवासको पहरेदार बनी रहेको छ
कहिले गर्वले उठ्दै
कहिले विनम्रताले झुक्दै
उन्मुक्त मन लिएर खुल्दै
हरेक प्रातः सन्ध्यामा चराहरूस“ग चिरबिराउ“दै
हरेक गोधूलि सन्ध्यामा सुसेली हाल्दै मुरली बजाउ“दै
कहिले आरूका पूmल बनी श्वेत फुल्दै
कहिले अनारका पूmल बनी लाली छर्दै
ऊ तिम्रो आ“गनमा स्वर्गद्वार बनी झरेको छ ।

तिमीले भत्काउन खोजेको सभ्यतालाई पनि उसले बचाएको छ
तिमीले लत्याउन खोजेको संस्कृतिलाई पनि उसले जोगाएको छ
सङ्गालेर प्राणी र वनस्पतिका जात–जात
उसले आपूmमाथि एउटा म्यूजियम नै सजाएको छ
दिएर शान्तिदूत बुद्धलाई ध्यान र ज्ञान
उसले एउटा सिङ्गो इतिहास नै बनाएको छ ।

ऊ कागत बन्छ तिम्रा लागि – आपूm पिसिएर
र खोपाउ“छ आङ्खनो शरीरभरि काव्य
ऊ तागत बन्छ तिम्रा लागि – आपूm जलेर
र दिन्छ ऊर्जा जीवनभर दिव्य
ऊ नगद बन्छ तिम्रा लागि – आपूm रेटिएर
र दिन्छ तिमीलाई अकूत सम्पत्ति
ऊ रगत बन्छ तिम्रँ लागि – आपूm मेटिएर
र दिन्छ तिमीलाई सुन्दर सन्तति
पूर्वान्हका जराजरामा
मध्यान्हका हा“गाहा“गामा
अपरान्हका पत्रपत्रमा
ऊ तिम्रो जीवनयात्राको शुभकामना कोरिरहेको हुन्छ
तिम्रो अञ्जुलिभरि अमृत भरिरहेको हुन्छ
तिम्रो ललाटभरि सौभाग्य छरिरहेको हुन्छ ।

उसका सुसेलीमा गौरवमय गाथाहरू मात्र होइन
अव्यक्त कथाहरू पनि छन्
आफै“मा निस्सासि“दाका व्यथाहरू पनि छन्
ऊ भोकाउ“छ – तर लुट्दैन
तड्पिन्छ – तर गुनासो गर्दैन
छट्पटाउ“छ – तर चिच्च्याउ“दैन
ऊ पिरोल्दैन कसैलाई
जाइलाग्दैन कसैमाथि
अडिग छ आङ्खनो धर्ममा
विश्वस्त छ आङ्खनो कर्ममा
पुण्यको नाममा पाप त तिमी गर्छौ
महायज्ञको नाममा महाभारत त तिमी मच्चाउ“छौ
क्रान्तिको नाममा भ्रान्ति त तिमी ल्याउ“छौ
बुद्धको नाममा युद्ध त तिमी लड्छौ
ऊ त बिचरा
फा“डिन्छ, ढालिन्छ, भा“चिन्छ
काटिन्छ, चिरिन्छ, च्यातिन्छ
थिचिन्छ, पिसिन्छ, कुटिन्छ
अनेक चोट सहेर हरेक टुक्रामा पनि ऊ
तिम्रा लागि उपयोगी बनेर नै बा“चिरहेको हुन्छ ।

जन्मेकै दिनदेखि तिमीलाई काखमा लिइरहेको
जीवनभरको साथी ऊ
तिम्रो मृत्युउप्रान्त पनि साथ नै हुन्छ
आपूm काटिएर टुक्रा–टुक्रा भएर पनि
एउटा बलियो आधार बनी
ऊ तिम्रो लाश बोक्छ
अनि पुनः जलेर
प्रकृतिको काखमा
सम्मानका साथ
ऊ तिम्रो दाहसंस्कार गर्छ
तिमीलाई प्रज्ज्वलित दागबत्ती दिन्छ
त्यही वृक्ष जसको अनन्त उपकारप्रति
तिमीले कहिल्यै कृतज्ञता प्रकट गर्न जानेनौ
त्यही वृक्ष जसको सामु
तिमीले कहिल्यै श्रद्धाले शिर झुकाउन चाहेनौ
मायालु हातहरूले झै“ आङ्खना पात–पातले
तिमीलाई तर्पण दिन्छ
तिमीलाई समाधिस्थलमै पनि
झुकेर श्रद्धाञ्जलि अर्पण गर्छ
आङ्खनो अस्तित्व मेटेर ऊ
तिम्रा लागि आङ्खनो जीवन समर्पण गर्छ ।

हरेक व्यक्तिले आङ्खनो कर्तव्य सम्झी
जीवनकालमा एउटा मात्रै रूख भए पनि रोपिदिने भए
ह्दयको एउटा खण्डमा वृक्षमहिमा खोपिदिने भए
पृथिवीको स्वास्थ्य–रक्षार्थ वनविनाश रोकिदिने भए
मानिसको आयु सा“च्चि नै लम्बिने थियो
धरती सधैं जवान भइरहने थियो ।

मानिसको आयु सय वर्षको हुन्छ
एउटा सालको रूखको आयु हजार वर्षको हुन्छ
जानिराख,
रूखलाई दुखाएर तिमीले आङ्खनै दुर्भाग्य बढाइरहेछौ
रूखलाई सुकाएर तिमीले आङ्खनै आयु घटाइरहेछौ
आकाशबाट त्यति सिक्न सक्दैनौ तिमी
जति धरतीबाट सिक्न सक्छौ
पूmलबाट त्यति सिक्न सक्दैनौ तिमी
जति रूखबाट सिक्न सक्छौ
धेरै भयो पूmलैपूmलका गुच्छाहरू सजाएको
पूmलैपूmलका झुप्पाहरूस“ग मायाप्रीति लगाएको
अब रूखका कथा पनि स“गाल्न सिक
रूखका व्यथा पनि अ“गाल्न सिक
सिर्जनाका अलिकति बीज धरतीमा रोपी
मुटुभित्रको अलिकति माया रूखमा पोखी
रूखका गुणहरू आत्मसात् गर्न सिक
आङ्खना पापहरूको पश्चाताप गर्न सिक
वृक्षले जस्तै सहिष्णुता छर्दै
वृक्ष झै“ स्वाभिमान बन्न सिक
मनुष्य †
वृक्षको स्वभाव अब आपूmमा स्थापित गर्न सिक ।

Sandhya Regmi – Nepal Aama Lai Patra

सन्ध्या रेग्मी – नेपाल आमालाई पत्र
(प्रवासी नेपालीको देशप्रेम)

पूज्यनीय नेपाल आमा †

हामी त नचाह“दानचाह“दै पनि प्रवासी भयौं
सारा मान्यजनलाई हाम्रो प्रणाम †
हामी त वर्तमानमै पनि अतीत भयौं
सारा देशवासीलाई हाम्रो सलाम †

प्रसिद्धि त के कमाउन सक्थ्यौ“ र यो परदेशमा
तर अलिकति भए पनि समृद्धि कमाउने रहरले
सात समुद्र पार गरी
विदेश भूमिमा पाइला टेक्न नपाउ“दै
हामी कैले मुम्बईमा बेचिन्छौ“
मलेशिया पुग्दा आङ्खनै देशका म्यानपावर एजेन्सीबाट ठगिन्छौ“
मौरिससको टापू आइपुग्दा भारतीय छट्टूहरूबाट लुटिन्छौ“
श्रमिक बनी दुबाई पुग्दा षडयन्त्रकारीहरूबाट कुटिन्छौ“
इराक पुग्दा आतङ्कवादीका तरवारमा सेर्रिन्छौ“
लाहुरे बनी बेलायतमा पाइला टेक्यौ“ कि भनी सोच्दा
अफगानिस्तानमा धकेलि“दै तालिवानका गोलीमा भुटिन्छौ“
डी.भी.ले भाग्य खुल्यो भनी घरबार बेची अमेरिका पुग्दा
रातदिन कुल्लीकै जिन्दगी बिताउन वाध्य हुन्छौ“
र स्वदेश फर्कने मृगतृष्णामा तड्पिन्छौ“
हामी कहिले बाली बम विष्फोटमा उछिट्टिन्छौ“
कहिले फुकेट सुनामी प्रलयमा भासिन्छौ“
जर्मनीका शरणार्थी शिविरमा पुग्दा
नीयोनाझीबाट जिउ“दै आगोमा पोलिन्छौ“
हङ्कङ् र सि¨ापुरमा मजदुरी गर्दागर्दै
जापान र कोरियामा भारी बोक्दाबोक्दै
हामी थकाइ र हेपाइले गल्नसम्म गल्छौ“
अरबका खाडीहरूमा पसिनाका धारा बगाउ“दाबगाउ“दै
हामी चूर्णचूर्ण भई सदाका लागि ढल्छौ“
स्वदेशमा भए त हुन्थ्यो कमसेकम
सम्मानपूर्वक हाम्रो दाहसंस्कार
स्वदेशमा भए त हुन्थ्यो कमसेकम
सम्मानपूर्वक हाम्रो दाहसंस्कार
यहा“ त हामी पशुको भन्दा पनि दयनीय मृत्यु मर्छौं
यहा“ त हामी पशुको भन्दा पनि दयनीय मृत्यु मर्छौं ।

सारा मान्यजनलाई हाम्रो प्रणाम †
सारा देशवासीलाई हाम्रो सलाम †

आमा †
भक्कानो छुट्दा–छुट्दा अवरुद्ध भएको होला तिम्रो गला
आ“सु रित्तिएर शुष्क बनेका होलान् तिम्रा आ“खाहरू
विरहाग्निको ज्वालाले जलेको होला तिम्रो छाती
भय र त्रासले थिलोथिलो भएको होला तिम्रो शरीर
हाम्रा आ“खाहरूमा ती मार्मिक दृश्यहरू प्रतिविम्बित हु“दा
मुटुबाट रगतको आ“सु बगाई हामी छाती पिटीपिटी रुन्छौ“
मुटुबाट रगतको आ“सु बगाई हामी छाती पिटीपिटी रुन्छौ“ ।

बिन्ती छ अन्यथा नसम्झ,
हाम्रो आ“खाको नानीमा कसैको माया बसेको छ भने त्यो तिम्रै हो
हाम्रो परेलीमा कसैको सम्झनाको छाया“ परेको छ भने त्यो तिम्रै हो
हाम्रो हातभरि तिम्रै सुवास छ
हाम्रो प्राणभरि तिम्रै उच्छ्वास छ
देश देवालय र गुम्बामा होइन
मन्दिर र चैत्यका टु“डाल र खम्बामा ‘नि होइन
देश त कर्मरूपी भजन–आरतीले आलोकित
मनमन्दिरकै प्राङ्गणमा हुन्छ
देश श्रद्धा हो मूर्ति होइन
देश आस्था हो पर्व होइन
धर्म र दर्शनका जटिल सूत्रमा होइन
सिद्धान्त र विवादको युद्धमा ‘नि होइन
देश त शुद्ध विचार र आदर्शको बुद्धमा हुन्छ
राजनीति र कूटनीतिको इन्द्रजाली छडीमा होइन
देश त हार्दिकता र बौद्धिकताको मजबूद कडीमा हुन्छ
अभिमानी आत्मश्लाधाको चढानमा होइन
देश त स्वाभिमानी चैतन्यको अडानमा हुन्छ
देश सा“च्चै नै मुटुमा हुन्छ सीमानामा होइन
देश रगतका नसा–नसामा बग्छ नदीमा होइन
आमा †
हामीले त आङ्खनो मनभित्र तिमीलाई नै सजाएका छौ“
हामीले त आङ्खना नसा–नसामा तिमीलाई नै बगाएका छौ“
तिमीबाट जति नै टाढा भए पनि
हामी त तिम्रै मायामा द्रवीभूत भएर बा“चिरहेका छौ“
हामी त तिम्रै मायामा द्रवीभूत भएर बा“चिरहेका छौ“ ।

आमा †
तिम्रो काखमा बसी तिम्रै वनज¨ल मास्ने
तिम्रो स्तनपान गरी तिम्रै नदीनाला बेच्ने
तिम्रो छातीमा चरी तिम्रै गला रेट्ने
‘देशभक्त’ ‘सांसद’ ‘मन्त्री’ को पगरी गुथी
तिमीप्रति नै गद्दारी गर्ने ती देशद्रोहीेहरूभन्दा
हामी धेरै धेरै टाढा भएर पनि
धेरै धेरै दुःख पाएर पनि
तिमीप्रति इमान्दार र वफादार छौ“
हामी महात्मा बन्न नसके पनि
ती कुसन्तानभन्दा पवित्र छौ“
हामी महान् बन्न नसके पनि
ती कुसन्तानभन्दा असल छौ“
हामीलाई त आङ्खनो विदेश बसाइभरको चोखो कमाइले
कुनै ताजमहल र शीशमहल होइन
त्यहा“ मायाको एउटा सानो कुटी बनाउन पाए पुग्छ
त्यस कुटीको अगाडि एउटा सुन्दर पूmलबारी सजाउन पाए पुग्छ
त्यस पूmलबारीको छातीमा सञ्जीवनी बूटी उमार्न पाए पुग्छ
त्यस सञ्जीवनी बूटीले तिमीलाई अजम्मरी बनाउन पाए पुग्छ
त्यस सञ्जीवनी बूटीले तिमीलाई अजम्मरी बनाउन पाए पुग्छ ।

सारा मान्यजनलाई हाम्रो प्रणाम †
सारा देशवासीलाई हाम्रो सलाम †

देशलाई आलो रगतको आहालमा चुर्लुम्म डुबाई
महाविनाशको ताण्डव नृत्य गर्नेहरूको बारेमा सुन्दा
यहा“ हाम्रो मुटु पोल्छ
देशमा गृहयुद्धको ज्वाला दन्काई
निर्दोषहरूको रगतले आङ्खनो अनुहार पोत्नेहरूलाई
टी.भी. का पर्दामा देख्दा
यहा“ हाम्रो फोक्सो जल्छ
देशका प्राचीन मूर्तिहरू चोरी आङ्खनो ढुकुटी भर्नेहरूको
घृणित अनुहार सम्झ“दा
यहा“ हाम्रो कलेजो बल्छ
राष्ट्रियता, स्वाधीनता, समानताजस्ता संवेदनशील विषयहरूमा
खेलवाड हु“दा
यहा“ हाम्रो शरीरबाट तातो रगतको फोहोरा छुट्छ
चरम गरिबी र भोकमरीले शुष्क भएकाहरूको
आर्तनाद सुन्दा
यहा“ हाम्रो ह्दय छियाछिया हुन्छ
देशभक्तिका खोक्रा नारा र भाषण छा“ट्दै
अझै पनि जनतालाई फोस्रा आश्वासन र धोका दिइरहेका नेताहरू नै
पुरस्कृत र सम्मानित भइरहेको सुन्नुपर्दा
यहा“ हाम्रो मस्तिष्क विक्षिप्त बन्छ
नेपालीले नेपालीलाई मुर्दा बनँइरहेका
भयावह दृश्यहरू देख्दा
यहा“ हामीलाई मानसिक आघात पर्छ
आमा †
त्यहा“ तिम्रो आशा र उत्साहमा ठेस लाग्दा
तिम्रो आस्था र विश्वासमा पैरो जा“दा
तिम्रो छाती र मस्तिष्कमा चट्याङ् पर्दा
तिमीलाई सा“च्चै हाम्रो खा“चो पर्दा
त्यहा“ उपस्थित हुन नसक्दा
कहिलेकाही“ त यस्तो लाग्छ –
हाम्रो जीवन बेकार, बेकम्मा र अर्थहीन बितिरहेछ
यस्तो अनुभूत हुन्छ–
हाम्रो जीवन व्यर्थ रित्तिरहेछ
हाम्रो जीवन
श्रीकृष्णले त्यागिसकेपछिको अर्जुनको गाण्डीवजस्तो बनिरहेछ
हाम्रो जीवन
श्रीकृष्णले त्यागिसकेपछिको अर्जुनको गाण्डीवजस्तो बनिरहेछ ।

आमा †
तिम्रो ममतामय अमृतधार अञ्जुलिभरि थाप्न नपाएको
एक युग बित्यो
तिम्रो हातको अक्षता र जमराले निधार भर्न नपाएको
अब त एक जुग बित्यो
तिम्रो चरणमा घोप्टी आशीर्वाद माग्न नपाएको
कति हो कति वर्ष बित्यो
तिम्रो काखको सिह्रानीमा निदाउन पाउनु त
अब सपनाको कुरा भयो
दशै“ र तिहारको दिन पनि विदेशमै भारी बोक्नु त
अब अभ्यास हु“दै गयो
अब त हामीलाई दशै“ आए पनि के नअँए पनि के
अब त हामीलाई तिहार आए पनि के नआए पनि के
सा“च्चै भनेको –
अब त हामीलाई दशै“ आए पनि के नआए पनि के
अब त हामीलाई तिहरा अँए पनि के नअँए पनि के ।

सारा मान्यजनलाई हाम्रो प्रणाम †
सारा देशवासीलाई हाम्रो सलाम †

हामीलाई आभास हुन्छ आमा †
तिमीले दिनहु“ गर्ने प्रार्थना र वन्दनामा
हाम्रै सुस्वास्थ्य र दीर्घायुको कामना छ
तिमीले गर्ने हरेक अर्चना र उपासनामा
हाम्रै उज्जवल भविष्यको आराधना छ
बिर्सेका छैनौ“ हामीले –
तिमीलाई का“धमा बोकी संसार घुमाउनु छ
तिमीलाई शिरमा राखी विश्वभरि चिनाउनु छ
तिम्रा लागि हामीले धेरै धेरै गर्नु छ
तिमीलाई बचाउन हामी धेरैपटक मर्नु छ
तिमीलाई बचाउन हामी धेरैपटक मर्नु छ
त्यसैले–
हामी क्षितिजमा सूर्यस“गस“गै नअस्ताऔ“ यो परदेशमा
हामी प…र प…र आकाशमा नहराऔ“ यो परदेशमा
हामी शून्य महाशून्यमा नबिलाऔ“ यो परदेशमा
हामी कहिल्यै नब्यू“झिने गरी ननिदाऔ“ यो परदेशमा
हामी कहिल्यै नब्यू“झिने गरी ननिदाऔ“ यो परदेशमा ।

आमा †
सगरमाथाको शिर अझै झुकेको छैन
लुम्बिनीको पहिचान अझै बिटुलिएको छैन
वैमनस्यताले डढेलो लागेका बस्तीहरूमा
वन्धुत्वको वर्षा गर्न
विध्वंसले उजाड पारेका चोकहरूमा
शान्तिको अविरल नदी बगाउन
मुटुमा चर्केका घाउहरूमा मलहम बनेर
तरवारलाई पनि काट्न सक्ने कलम बनेर
अलिना अलिना आटाभरि नून बनेर
अ“धेरा अ“धेरा पाटाभरि जून बनेर
विपन्न विपन्न बाटाभरि सुन बनेर
उदास उदास आ“खामा जीवन भर्न
ओसिला ओसिला पाखामा घाम छर्न
क्षणभरमै उडेर सकिने कपूर बनेर होइन
सदासदा शिरमा सजिने कोहिनूर बनेर
हामी त बस् नौलो जा“गर र उत्साह लिएर
तिम्रै भविष्यका लागि अनन्त सम्भावनाहरू बोकेर
एउटा अपूर्व गौरवको धरोहर निर्माण गर्न
तिम्रै काखमा फर्किने अभीष्ट अभियानमा छौ“
तिम्रै काखमा फर्किने अभीष्ट अभियानमा छौ“ ।

सारा मान्यजनलाई सन्ध्याको प्रणाम †
सारा देशवासीलाई सन्ध्याको सलाम †

Sandhya Regmi – Chunauti

सन्ध्या रेग्मी – चुनौती
(प्रवासी नेपालीको देशप्रेम)

हिमाल मेरो शिरको ताज उचाइ नाप्न खोज्छस् के ?
मबाटै बग्छ महासागर गहिराइ छुन खोज्छस् के ?
म हुन्छु आगो रिसले अपमान गर्न खोज्छस् के ?
मर्दिन“ कुनै शस्त्रले मलाई ढाल्न खोज्छस् के ?

भोको पेट बरु जिउ“दछु मागेर रोटी खान्न“ हे †
नाङ्गो आङ् परिपूर्ण छु अनुदान तेरो लिन्न“ हे †
दया चाहिन्न तेरो मलाई म मर्छु बरु शानले
गंगालाल म बन्दछु माफी कदापि माग्दिन“ हे †

सूर्यचन्द्र मेरै मुठ्ठीमा परिचय मेरो खोज्छस् के ?
चेतनाको मशाल म निभाउने आ“ट गर्छस् के ?
युग बदल्ने छाती म चिरा मलाई पार्छस् के ?
विराट् लोककै माथि म तागत मेरो बुΣछस् के ?

गन्तव्य मेरो टाढा छ बाटो अझै छेक्छस् के ?
विद्रोहको जुलुस म वेग मेरो रोक्छस् के ?
प्राकृतिक–सम्पदा खानी म मलाई बेच्न खोज्छस् के ?
रोपिन्छु तेरो छातीमा महाकाली म बन्छु हे †

Sandhya Regmi – Swabhimani Bol

सन्ध्या रेग्मी – स्वाभिमानी बोल
(प्रवासी नेपालीको देशप्रेम)

नसा–नसामा मेरो दौडिन्छ दिव्य अर्चना
सञ्जीवनी बन्छु म फिजाई नव चेतना
बाच्छु सदा स्वाभिमान भई गरी नित्य सिर्जना
पराधीन भइन कहिल्यै म युगको इतिहासमा ।

अपाङ्ग छु त के भयो चल्दछ मस्तिष्क मेघ सरि
मभित्र सूर्य तेज छ चर्मचक्षु गुमे पनि
एक्लो छु त के भयो महान्धकार म चिर्दछु
एउटै चन्द्र आकाशमा तारागण म जित्दछु ।

नगर अपहेलना सानो भनी दुर्वासा म बन्दछु
नाङ्गो छु त के भयो महादेव झै म दृढ छु
शक्तिहीन नसम्झ है खुकुरी–धार म चम्कन्छु
नखोज गर्न हमला रक्तरक्तमा बलभद्र म बग्दछु ।

चुलिदै जान्छु अझै जति पग्ली बगे पनि
रित्तिन्न म कहिल्यै जति दान गरे पनि
विश्वकै सर्वोच्च शिखर म मलाई निर्धन भन्छ को ?
हिलारी चिनाउने तेञ्जिङ् म मलाई भरिया भन्छ को ?

निकाल्नु परे मोती नै म डुब्छु अथाह समुद्रमा
समात्नु परे चन्द्रमा म उड्छु विशाल व्योममा
प्रदीप्त ज्ञान रश्मि म अज्ञानता हटाउदछु
सौहाद्र्रता र वैभव सर्वत्र फिजाउदछु ।

मभित्र बज्छन् सयकडौ सारङ्गी र बासुरी
सुगन्ध छर्ने मैभरि श्रीखण्ड र कस्तुरी
शान्तिदूत बुद्ध म, म बाड्छु प्रेम माधुरी
प्यास मेट्ने विश्वको म अमृतपूर्ण अञ्जुलि ।

हजार पूmल–कोपिला मभित्र नै फुल्दछन्
साहित्य–सङ्गीतका कला मभित्र नै झुल्दछन्
मभित्र आत्मविश्वासको चन्द्रमा उदाउदो छ
रचिदैछ इतिहास नया विश्व नै ब्यूझाउदो छ ।

भूपरिवेष्ठित छु त के भयो धरतीकै फूलबारी म
शहीदहरूको उत्सर्गभूमि विश्वकै स्वर्गद्वारी म
चन्द्र–सूर्यअङ्कित झण्डा म मलाई हाँक दिन्छ को ?
भीष्म झै जिउछु म मलाई भस्म पार्न खोज्छ को ?

Sandhya Regmi – Naari

सन्ध्या रेग्मी – नारी

आफू आफैँमा नहार्ने विश्वास जगाएर
आफू आफैँभित्र नथाक्ने जाँगर बोकेर
कणकणमा जिन्दगीको भार उचाल्ने तागत लिएर
कोमल शरीर नै सही
हक्र्युलिस झैँ ऊ आङ्खनो काँधमा आकाश बोक्न तत्पर छे
प्रेम र वात्सल्यकी खानी ऊ
घाम जूनलाई समेत आङ्खनो काखमा खेलाउन लालायित छे
ऊभित्रको हिम्मतको उचाइ कुन शिखरले पो छुन सक्ला !
ऊभित्रको ममताको गहिराइ कुन सागरले पो नाप्न सक्ला !

आगो लागेको परिवेशलाई आपूm पानी बनेर सम्हाल्दै
गहिरो घाउ खोपिएको मुटुमा मलहम बनेर पुरिँदै
सान्त्वना–सुम्सुम्याहट र स्नेहलेपले
ऊ दुखेको दिल छुन्छे, टुटेको दिल जोड्छे,
सुकिसकेको बगरमा छाल ल्याउँदै
उदास उदास चकमन्नतामा सङ्गीतको मिठास छर्दै
खडेरी र शिशिरले उजाडेर छाडेका कुरूपतामा
ऊ स्निग्ध सौम्य सुन्दरता भर्छे,
हरिया जंगल र वनपाखा घुम्दै
खेलाउँदै हरिण र मृगका बच्चाहरूलाई
फैलाएर आँचल धर्तीको छातीभरि
स्नेहका अँगालाले ऊ सबलाई बेर्छे ।

शायद एउटा सिंगो धरती नै छ ऊभित्र
सहिदिन्छे मुटुमा भालासरि रोपाइहरू
दुखाइको ‘ऐया आत्थु’ बोल्दिन,
आफूलाई कुल्चेर हिंड्ने
आङ्खनो छातीमा लात्ती नै प्रहार गर्नेप्रति पनि
विद्रोहको हुङ्कार छोड्दिन,
ती कुल्चाइ र लात्तीविरुद्ध
ऊ कुनै गुहार पनि माग्दिन,
बरू वर्षिन्छे आकाशको जलसँगै
र पखाल्छे आङ्खना पीरहरू
जतिसुकै त्रूmर ह्दयमा पनि
ऊ काँडा बनेर बिझ्दिन,
बरू पिइदिन्छे विष पनि अमृतसरि
र पस्किदिन्छे मनका थालीभरि
अरूका लागि मायाका व्यञ्जनहरू ।

ऊभित्रको सौन्दर्यको सम्मान होस् नहोस्
गुराँस र सुनगाभाका पछ्यौरीहरूले
समयका कोर्राका नीलडामहरू छोप्दै
छातीभरि टन्न शरद फुलाएर
ढकमक्क सयपत्रीले अरूका मनका आँगन ढाक्छे,
उसको सौहाद्र्रको आदर होस् नहोस्
यातनाको निष्ठुरी घनले शिरमा ठोक्दा पनि
आपूmभित्र दुःखको पहाडै बोक्दा पनि
ऊ अरूका लागि आँखाभरि कृपाकै भाव पोख्छे
छातीभरि समर्पणकै नदी बग्छे ।

के छ त्यस्तो चमत्कार ऊभित्र !
यो जीवन र जगतलाई निरन्तरता दिन
ऊ कत्रो त्याग देखाउन सक्छे,
पग्लेर आफू मैन झैँ
अरूका लागि चम्किलो जीवनको ज्योति छर्छे,
सधैं करुणाकै सागर बनेर
केवल अरूकै निम्ति आफूलाई प्रस्तुत गर्छे,
सम्पूर्ण त्याग र दानकै निम्ति उत्प्रेरित भएर
आफू मेटिई अरूको भविष्य लेख्छे,
कसरी यति धेरै प्रेम र ममता उर्लन सक्छ ऊभित्र
सृष्टि र संरचनाको पक्षमा
ऊ कति संवेदनशील बन्न सक्छे,
कहीं मिल्किएको अपांग पुरुषत्वलाई पनि
उठाएर आङ्खनो गर्भमा राखी
अपूर्व जीवन दिन सक्छे,
आङ्खनो अस्तित्वको सम्मान दिन नसक्ने
पुरुषकै सुख, विजय र दीर्घायुका लागि
आफूलाई बलिदान दिन सक्छे ।