फणीन्द्रराज खेताला – पानीको स्वभाव
(रचना द्वैमासिक)
पानी,
पन्यालो, यौगिक वस्तु
जीवको जीवन रस,
भिरालो तिरको
आकर्ष मौलोमा
आफ्नो जीवन निरस्त पार्दै
कुनै बेला मरुभूमिमा अल्पिने
लुकुवा प्रकृतिको यो
कसरी महोदधि बन्यो –
प्रशान्त – ताल
महादेशको तरण ताल बन्यो,
हिले पोखरीमा बाँधिएको
जीव सृष्टिको साम्राज्य
अमीवादेखि हृवेलसम्म
डायटमदेखि सिकवायासम्म
पालेर पोसेर
सगरमाथा बनेको पानी
अस्मेल बन्दै
विनाश लीला थप्छ कुनै बेला ।
स्वभाव उसको आफ्नै हो
प्रकृतिको वरदान र
जो अकाटय छ,
चाहे त्यो देव वा दानव होस्
मान्छे होस् या पशु
पानी सबैमा छ
सबै पानीमा छन्
तर,
सुङ्गुरे पोखरीको पानी
वा
मन्दाकिनीको जल
अथवा
शिव-शिरोभागकी गंगाको पानी
पानी हो पानी ।
यो धरातलको
पचहत्तर प्रतिशत ओगट्ने
तेरो र मेरो झगडाको बीज – पानी
मान्छे र पशुको
र
जीव जगत्को अङ्ग-प्रत्यङ्ग भिजाउने
रसाउने
पानी हो पानी ।
मान्छेमा पानी छ, हुन्छ
हुनु पर्छ,
पानी बिनाको मान्छेमान्छे होइन,
पानी इज्जत-
शान र मान हो,
पानी मरुवा
त्यो त ढुङ्गा पनि होइन,
माटो पनि होइन
किन भने
ढुङ्गा, धूलो माटोमा पनि
पानी हुन्छ,
त्यसैले,
मानिसमा पानी चाहिन्छ ।
नेतामा पानी,
जेतामा पानी,
क्रेता र बिक्रेतामा पनि
पानी हुन्छ, हुनु पर्छ,
समाजको अङ्ग,
धाक, नाक
पानी हो
पानी बिनाको मान्छे
एलर्जी बन्छ,
आफ्नैलागि क्यान्सर बन्छ
स्वभाव विरुद्ध चल्ने को ?
जाने को ?
बाँच्ने र बस्ने को ?
मान्छेको स्वभाव पानी हो
शरीर, अङ्ग प्रत्यङ्ग सबै-
सबै पानी हो,
किनभने जन्मन, बाँच्न र मर्न पनि
पानी चाहिन्छ
हो, त्यसैले
पानी बिना मान्छे
शव बन्छ, मुर्दा बन्छ ।