Literary work of Nepali Poet Krishna Prasai

Krishna Prasai – Ma Ra Mero Hatiyar

सृष्टिकर्ताले शुरुवात्बाटै,
केही मिल्दो–
केही बिल्कुलै उल्टो बनोटमा–
म नारी,
र तिमीलाई पुरुषको प्रमाणपत्र दियो।
पुरुष हुनको दुर्भाग्य–
पुरुषार्थहरू कतिखेर नुहिन्छन्–
यो मलाई राम्ररी थाहा छ।
यसर्थ तिमी हुनुका कमजोरीहरू पनि मैले बुझेकी छु।
जसरी,
आदर्श हुनुको बहानामा–
सीता हुनुको नामबाट,
म रामायणकी युद्ध पनि भएँ।
पोथी नाथे भनेर के गर्छौ र?
पाञ्चाली हुनुको प्रतिशोधले–
महाभारतकी विजेता पनि बने।
मेरो इतिहासले त्यही भन्छ―
मेरा स्वार्थका लागि,
विषकन्या हुनुको दाँतहरूबाट–
कैयौं बादशाहहरू डसिएका छन् –
थुप्रै जोइटिङ्ग्रेकी स्वास्नी हेलेनहरूबाट–
धेरै कोतहरू पनि रचिएका छन् –
र निर्दोष मान्छेहरू मारिएर,
सिंगै राष्ट्रहरू रगतले भिजेका छन्।
अनर्थ किन सम्भि्कनु मैले–
क्लियोपेट्राजस्ता पनि मेरा पूर्वजहरू छन्।
कैकेयी जस्ता पनि मेरा अग्रजहरु छन्।
अनि मेरा समुदायमा –
स्वर्गबाट बारम्बार,
धर्तीको तपस्या बिच्क्याउँदै–
कामोत्सव मनाउन हिंड्ने,
कामाग्नि मेनकाहरू पनि छन्–
अथवा आवश्यक ठान्दा,
श्रापैसमेत कस्न सक्ने–
तिमीले वाइफाले भन्ने गरेका
सहस्र उर्वसीहरू पनि छन्
यसर्थ म सगर्व भन्न सक्छु–
मेरा हत्केलामा अहिले पनि सिंगै संसार नाच्न सक्छ।
तिमीले गिल्ला गरेर केही फरक पर्दैन मलाई–
मेरो एउटै ओठको मुस्कान मात्रै–
यथेष्ठ हुन्छ सम्मोहन गर्नमा अहिले पनि,
पर्याप्त बन्दछ जादू भर्नमा अहिले पनि–
अन्यथा मान्नुपर्ने केही छैन,
तिमी पुरुषभन्दा–
जन्मदै अस्त्रले सुसज्जित भएर,
म नारी अन्मनु भनेको–
वरदान हो, आविष्कार हो
मेरो आविस्कारले युद्ध जित्न सक्छ–
यस अर्थमा म,
संसार जित्ने योद्धा पनि हुँ–
म त फेरि पनि भन्छु–
ढाल म स्वयंमा रहेकाले,
तिम्रा सम्पूर्ण क्षेप्यास्त्रहरू ढल्नेछन् मेरो हतियाराका सामु।
यसैले याद राख!
आफ्ना प्रक्षेपणहरूबाट म धर्ती पनि टुक्र्याउन सक्छु।
सबै हतियारहरूभन्दा बलियो हतियार चलाएर,
संसार जुनसुकै बेला ध्वस्त पार्न सक्छु।
संसार जुनसुकै बेला नष्ट पार्न सक्छु।

Krishna Prasai – Mero Gaun

चामल गनेर धामी अझै जोखाना हेर्दैछन्।
कतै उधौली उभौली का बेला केही कसुर पर्यो कि?
या पोहोरको गोठधुपमा कुनै मुन्धुम् पुगेन कि?
सगुने र सिमेभुमेका लागि भाले त मन्साएकै हो।
बायु पस्योकी भनेर भेटी पनि पन्साएकै हो।
देवी देवतालाई भाकल पनि चढाएकै हो।
बुढीबजु त हाम्री कुलदेवी सरह नै हुन्
कस्तो लगान लागेको हो यो उमेरमा पनि?
सिकारी लाग्दा त फत्र्र्याक् फत्र्र्याक् पार्छ ,
अलिकति अक्षता फ्याकेर बनझाक्रीले―
डाकिनी साकिनीको समेत दोहोलो काढेकै हो।
“ गाउँमा अझै मसाने भुतहरु छन्”
यहाँ यस्तै यस्ता कुराको खेती हुन्छ।
तिमीले विकास पस्यो भन्दैमा म कहाँ पत्याउँछु र!
सूर्य हेरेर समय बोलिने यो ठाउँ,
मेरो आफ्नै पुरानो गाउँ हो भाई ―!
जहाँ साइत र कुसाइतहरु छन्।
जहाँ सकुनका अक्षताहरु अन्मन ,
अलिकति मन्त्र फुकिनै पर्छ
अझै पनि मेरो गाउँ बिउँझन ,
एउटा भाले बास्नै पर्छ।

Krishna Prasai – Saalaa Pahaadiya Ke Bhanchha

कृष्ण प्रसाई – साला पहाडिया के भन्छ?

किन ढिला गर्र्छौ राजेन्दर भैया ?
ढिला गर्दै नगर !
मौकामा चौका चलाउनै पर्छ ।
कालापानीको जमिन सारे झै,
सुस्तालाई कब्जामा पारे झै,
वर्षोनी उत्तरतिर लम्किरहेको जंगे पिलर
बढाएर रसुवा सम्मै पुर्याउनु पर्छ ।
त्यसो भयो भने काठमाण्डौ पनि हाम्रो हुन्छ ।
त्यसो भयो भने हिमाललाई पनि हाम्रै भन्न मिल्छ ।
त्यो दरभंगामा भएको ससुरालाई पनि यतै डाक ।
पोहोर नागरिकता लिएका,
सालो, जेठान र जोगेन्दर मामालाई,
तुरुन्तै बोलाइ हाल बरेलीबाट ।
दिल्ली दरबार त दाता नै भए
मागे जति पैसा पनि दियाछन् ।
पटनाको लालुलाई पनि भुल्नै हुन्न
उनी हाम्रा गुरु भाइ झै हुन् ।
उनको भनाइ नमानेर कहाँ हुन्छ !
नुनको सोझो त गर्नै पर्छ हामीले,
फर्जी मत हाल्नु पर्छ भनेर,
सिट धेरै ल्याउनु पर्छ भनेर,
उनले त्यसै सिकाएका छैनन्
जिते पछि त मजा अर्कै छ उपेन्दर भैया !
दंगा भड्काउन सिपालु मानिने,
मोतिहारीको पप्पु पनि हाम्रै मान्छे हो ।
उसलाई बोलाए पछि गाउँमा,
बस लुट्न सजिलो हुन्छ ।
मान्छे भुट्न सजिलो हुन्छ ।
यता रोष्टम घेरेर गलाउनु पर्छ ।
उता हड्ताल चलाएर जलाउनु पर्छ ।
पहिला भन्दा प्रदेश मात्र भन्नु पर्छ ।
अनि विस्तारै राज्य नै छिन्नु पर्छ ।
र अन्यमा उतै मिल्नु पर्छ ।
हाम्रो गाउँको बाटो भएर,
हिड्न दिनै हुन्न पहाडियालाई ।
त्यो डोल्पा र जुम्लामा भुखमरी लाग्छ त के हुन्छ ?
त्यो कालिकोट र जाजरकोटमा महामारी फैलिन्छ त के हुन्छ ?
पहाडका सवै गाउँमा पैरो जान्छ त के हुन्छ ?
मर्यो भने त्यै पहडिया मर्छ ।
हाम्रो प्रदेशलाई फाइदै हुन्छ ।
कमसेकम भोट सँख्या त कम हुन्छ ।
लुम्विनी पनि हाम्रो भन्छ पहाडिया
लुम्विनी त हाम्रो प्रदेशकै हुन्छ नि !
बुद्घ कसरी नेपालको हुन्छ ?
साला पहाडिया के भन्छ ??

Krishna Prasai – Manchhe Binako Shahar

माटाले भयानक युद्ध लडिसकेकाछन् ।
माटाले भयंकर युद्ध खेपिसकेकाछन् ।
माटाले भीषण युद्ध देखिसकेकाछन् ।
पराजयको नाममा –
म गीत गाइरहेछु ,
महाभारत
मात्रै, माटोको युद्ध थिएन –
अजेय शक्ति ठानिएको ,
कौरवराजको अवसान पछि ,
मरुभूमि जस्तै बनेको कुरुक्षेत्र –
चाहेर पनि युद्ध लड्न सक्दैन ,
स्वयं युद्ध लडेर थाकेको ,
कुरुक्षेत्र झै भएको छ कुरुक्षेत्रको मन पनि ।
कुरुक्षेत्रको युद्धमा ,
कंकाल भएका हाडहरु ,
अझै मक्किसकेका छैनन् –
केहीअघि मात्र ,
गिद्धहरु उड्न छाडेकाछन् आकाशमा ।
चारैतिर चकमन्न छ –
सुन्सान छ हस्तिनापुर ,
बाँचेका जे जतिछन् ,
पाएर पनि गुमाएका जस्ताछन् ।
जितेर पनि हारेका जस्ताछन् ।
लिने मान्छे नपाउँदा,
अंशको मूल्य नै कहां हुन्छ र धर्तीमा
भरखरै मात्र धृतराष्टले ,
आफ्नै छोराहरुको श्राद्ध सकेकाछन् ।
केही अस्टचिरन्जीवीहरु,
शीतल ताप्न ,
हिमालयतिर छिरेकाछन् ।
पुत्र शोकमा शोकाकुल द्रौपती ,
पुत्रमोहको नशामा ,
भौतारिरहेकी छिन् –
र
देशको पुण्य शिखरमाथि उभिएर ,
सांकेतिक घोषण गरिरहेछिन् –
“पुनः एक दिन त्रि्र्रो माटामा,
भयानक गड्गडाहट संगै –
फेरि भूइचालो जानेछ ,
र
हाहाकार हुनेछ –
सहयोगको / याचनाको ,
सहज भोग्न पाउनेछैनौ मृत्युलाई –
मर्ने मान्छे नभेटेर ,
मृत्युसमेत रुनेछ त्यो क्षण ।
र
सकिनेछ अध्याय –
कफनको / मलामीको ,
असंख्य अघोषित मृत्युवरणपछि ,
त्रि्रो शहर हुनेछ –
मान्छे बिनाको शहर ।”

अनामनगर, काठमान्डौ

Krishna Prasai – Basanta Barsha

संयोग नै भनु,
तिमीसंगको पहिलो भेटमै–
तिमीले मलाई बशन्त हुनु भनेकी थियौं।
बशन्तको पर्याय–
मलाई काफल र कोइली मनपरे पनि,
राताम्मे गुरासे पाखाले मन छोए पनि,
वर्षाऋतु मन पर्नुमा–
मेरै कमजोरी हुन सक्थ्यो।
हामी Continue reading “Krishna Prasai – Basanta Barsha”

Krishna Prasai – Sano Samjheko Man Parchha

मेरा सारा मौनतालाई चिरेर–
मनै बिथोलिने गरी–
एक पटक त उसले,
आफु सिंगैको मोल सोधी,
मानौ ऊ रेडियो र टेलिभिजन झै भएर,
मेरो घरमा भित्रिएकी हो।
सबै थोक किन्नु पर्ने शहरको संस्कृतिमा,
मानौ उ पनि सौदा भएर
मेरो घरमा किनिएकी हो।
सौदा र उसमा–
फरक यति छ,
जबरजस्ती हक जमाउने छुट छ उसलाई।
पटक–पटक सिमाना नाघेर
मेरै कपाल समाउदै,
मलाई घोडा बनाउने पनि,
छुट छ उसलाई।
उसका एस्ता मनोमानी विरुद्ध,
म विरोध वा आन्दोलन गर्न सक्दिन।
रिसाएर कट्टी गरीरहने उसको जिरह विरुद्ध।
म उसलाई निषेधाज्ञा भर्न पनि सक्दिन।
मैले बरोबर हात्ती भैदिनु पर्ने,
उसको उर्दीलाई कुनै कानून पनि लाग्दैन।
जुन नगर भन्यो, ऊ त्यही गर्छे।
जुन नखा भन्यो, ऊ त्यही खोज्छे।
कहिले काही उल्टो बोलेर–
सुल्टो गराउनु पर्छ उसलाई।
यति हुदा–हुदै पनि,
म उसलाई सजाय दिन सक्दिन।
म उसलाई अयोग्य ठान्न पनि सक्दिन।
ऊ रुनु मेरो कम्जोरी हो भनेर,
तपाईले विश्वास गर्नु भएको छैन भने,
ऊ अरु कोही नभएर,
म भन्दा उमेरले चालिस वर्ष कान्छी–
मेरी सात वर्षे छोरी प्रविधि हो।
मलाई उसको हासोमा मेरो सृष्टी मुस्कुराएको मन पर्छ।
दिनहु कलम र कापी समातेर उसले– प्रश्न सोधेको मन पर्छ।
र कहिले काही,
मेरो उमेर स्वातै घटाएर,
उ जस्तै सानो सम्झेको मन पर्छ।

Krishna Prasai – Gham Sanga

कसरी गर्नु युद्ध घामसँग
प्रकाण्ड ताप,
सहश्र शक्तिका,
अजश्र ओज,
र
अविरल आगोसँगै
अनन्त योजन अग्लाइको,
अग्नि पिण्ड जो छ
सधै तातो भएर बलिरहेछ
माफ पाऊँ
मैले अंश खोजिरहेकै थिइन घामसँग,
करोडौ अंशियारको
बराबर अंश भएर,
छरिएर,
बाडिएर,
मेरो टाउकोमा
अझै आगो लादिरहेछ ,
र
घाम स्वयं,
मसंग युर्द्धगर्न खाज्दैछ ।
म भागिरहेछु
रापको आतंक झेलेर
ओत खाज्न हिडिरहेछु
कुइनेटाहरु
गुफाहरु
अलिकति जोगाउनु छ,
छाँद हालेर ।
मात्र बस्ने बासको,
मात्र छेलिने छानाको
खोजिमा छु ।
र
सेप खोज्दै
ताप भन्दा पर कुदिरहेछु ।
यद्यपि पछयाइरहेछ ऊ
पोलिरहेछ ऊ,
युद्ध गर्ने सहास नै कहा छ र
घाम सँग ?
ए, कुनै उपाए भए बताइदेउ,
म कसरी जोगिन सक्छु ?
मैले आफै माया गरेको ,
मेरो पृय घामसँग ।

Krishna Prasai – Lendup Haru

देशमा विभिषणहरु ज्यूदैं छन्।
देशमा जालन्धरहरु पनि छन्।
जे जति अर्जुनहरु छन्–
ती अव कुनै हालतमा,
कृष्णको वहकाउमा,
युद्ध लड्न चाहादैनन्।
र पश्चतापको भाषामा–
उल्टै सम्झाइरहेछन् कृष्णलाई,
फेरि अर्को युद्धको तयारी–
अव कसैगरी गर्नु हुन्न भनेर।
अझै जिकिर छ कृपाचार्यको –
उनले चाहेका भए ,
विगतमा पनि –
युद्ध टल्न सकिन्थ्यो भनेर।
निरीह धृतराष्टहरुले –
पहिला पनि कहाँ सिमाना देखेका थिए र!
यसर्थ,
सञ्जयहरु पनि हड्तालमा जुटेका छन् –
उनीहरु अव,
कुनै अन्धाको पाउभक्तिमा,
आफ्नो समय उत्सर्ग गर्र्न चाहादैनन्।
र
चाहादैनन्–
पुत्र मोहको नाउँमा,
एउटा सिंगै सभ्यता नासियोस्।
दाउको राजनीति छोडेर,
सकुनी पनि सुधि्रएका छन्।
सभ्यता टिकिरहनु पर्छ भनेर–
दुर्योधन सत्संगमा भिजेका छन्।
इच्छा छैन कसैलाई–
अव कुनै युद्ध चम्कियोस–
र
खरानी बनोस कुरुक्षेत्र।
म चौतारीमा वसेर,
तल हेरिरहेछु –
मेरो देशमा,
हस्तिनापुरमा नभएका–
केही लेन्डुप हरु छन्–
केही लेन्डुप हुन खोज्दैछन्–
र
भरखर जन्मेका केही लेन्डुपरुलाई,
साना नानीहरु–
पुतला बनाएर जलाउदैछन्।

Krishna Prasai – Duryodhan Satsang Ma Bhijeka Chhan

कृष्ण प्रसाई – दुर्योधन सत्संगमा भिजेका छन्

देशमा विभिषणहरू ज्यूदैं छन् ।
देशमा जालन्धरहरू पनि छन् ।
जे जति अर्जुनहरू छन्-
ती अब कुनै हालतमा,
कृष्णको बहकाउमा,
अर्को महाभारत लड्न चाहँदैनन् ।
र पश्चतापको भाषामा-
उल्टै सम्झाइरहेछन् कृष्णलाई ,
फेरि अर्को युद्धको तयारी-
अब कसैगरी गर्नु हुन्न भनेर ।
अझै जिकिर छ कृपाचार्यको ?
उनले चाहेका भए ,
विगतमा पनि –
युद्ध टाल्न सकिन्थ्यो भनेर ।
निरीह धृतराष्टहरूले –
पहिला पनि कहाँ सिमाना देखेका थिए र !
दुरद्रष्टा भनिने,
सञ्जयहरू पनि हड्तालमा जुटेका छन्
उनीहरू अब ,
कुनै द्रृष्टिहीनको पाउभक्तिमा,
आफ्नो समय उर्त्र्सग गर्नर् चाहँदैनन् ।
र
चाहँदैनन् –
पुत्र मोहको नाउँमा,
एउटा सिंगै सभ्यता नाशियोस् ।
दाउको राजनीति छोडेर,
शकुनी पनि सुध्रिएका छन् ।
सभ्यता टिकिरहनु पर्छ भनेर-
दुर्योधन सत्संगमा भिजेका छन् ।
इच्छा छैन कसैलाई-
अब कुनै युद्ध चम्कियोस-
र
खरानी बनोस् कुरुक्षेत्र ।
म, मेरै देशको अगम शिखरको चौतारीमा बसेर,
तल समथर सम्पदा हेरिरहेछु –
मेरो देश-
आजभोलि जहाँ ,
हस्तिनापुरमा नभएका-
केही पुराना लेन्डुपहरू छन्-
केही लेन्डुप हुन खोज्दैछन्-
र
भर्खर जन्मेका नयाँ लेन्डुपहरूलाई-
स्कुले नानीहरू,
पुतला बनाएर जलाउँदैछन् ।

Krishna Prasai – Dashain

साउने झरीलाई भरखर सुकाएर,
शरद्को न्यानो जूनलाई निम्त्याउँदै-
वर्षदिनको थकाई र सुस्केराहरूलाई,
एकै क्षण भएपनि बाहिर ओकलेर
जमरा र दूबोका सगुनहरूसँगै,
विजया र्सवत्र खुलेकी छन् ।

मुटुभरि माया र आँखाभरि झझल्काहरू समेटेर
भएजति स्नेह जन्मथलोलाई खन्याउँदै,
आर्शिवादका सगरमाथा थाम्ने छाती बोकेर
बाहिर पढ्न निस्केका रामप्रसाद हिजै आएका छन् ।
जागिर भर्न गएका जगन्नाथ पनि भित्रिएका छन् ।
लाहुर लड्न पसेका वीरबहादुर पनि फर्केका छन् ।
पहाडको चौतारी हुनसक्छ
भित्री मधेश वा तर्राईको बिसाउनी हुनसक्छ
जताततै रमाइलोका कथा हालिंदैछन्
जतासुकै पिङ्का र्सकाहरु मच्चिंदैछन् ।

अस्तिसम्म भिर्ने गरेका-
डोको र ढाकरका खर्पनहरूलाई-
हिजैदेखि बाहिर बिसाएर
सन्ते र मसिने
धार्नी र बिसौलीका कुरा गर्छन् ।
झुत्रा-झाम्राको हिजोलाई बिर्सिएर,
नयाँ लुगाहरूमा चञ्चल देखिइँदै,
सुन्तली र सानी कान्छी
चिची र पापाका गफहरू हाल्छन् ।
मोहर र सुकाका रेज्कीहरू गन्छन् ।

घर-घरमा निधारहरू रंगाउँदै,
मोड-मोडमा भीडहरू ओसारेर-
मान्यवरका आर्शिरवादहरू खन्याउँदै,
पोहोरजस्तै खुसीहरू उमारेर
मेरो दशैं तिमी आएका छौ ।
प्रत्येक नेपालीका घर-घरमा,
मेरो पर्व तिमी छाएका छौ,
डेढ कोटिका दुःख-सुखमा ।

Krishna Prasai – Ujyalo Ko Chaukidari

त्यतिखेर,
सम्पूर्ण ताताहरू हराएका थिए ।
समस्त उज्यालाहरू बिलाएका थिए ।
र समग्र न्यानाहरू चोरिएका थिए ।
समान न्यानो बाँड्ने सुर्य समेत सेलाएको थियो ।
जसको उपस्थितिमा,
चिसोको अस्मिता स्वयं टुहुरो हुने गर्दथ्यो ।
र त्यतिखेर केवल,
चिसोका साम्राज्यहरू पालेर
ताराहरु जाग्राम बसेका हुन्थे आकाशमा ।
र लगातार रुपमा एउटा जूनलाई काखी च्यापेर,
शीत छरिरहेका थिए !
चिसो झारिरहेका थिए !!
र तुसारो फ्याँकिरहेका थिए !!!
उचाइको घमण्डमा,
आफ्नो सत्ताको तुजुकमा-
आकाश त्यतिखेर मात्तिएको थियो ।
हुनसक्छ आकाश अहंकारले ग्रस्त थियो ।
कैयौं वसन्त झरे पनि
सधैं शरद फलाएर,
अनि हिमपात बर्साएर-
र सिरेटो र्छर्केर,
आकाश त्यतिखेर
हाम्रो अस्तित्व नै निल्ने दाउमा थियो ।
हामी तल धर्तीमा,
बाँच्ने अधिकारको स्पष्ट बहुमत ल्याउन नसकेका,
मान्छेहरू भने,
चिसिएर-
सेपिएर-
र कक्रिएर आक्रन्त हुँदै,
आकाशले चोरेका हाम्रा न्यानाहरू,
धर्तीमै फर्काउन भनेर,
आकाशको विरुद्धमा एकजुट भएर-
समूह भरिरहन्थ्यौं ।
सभा लगाइरहन्थ्यौं ।
र नारा घन्काइरहन्थ्यौं ।
खबरदार !
तिमी तातो चोर्ने आकाशहरू,
अब कसैगरी हामीसँग नजिस्क-
हामी मान्छे हौं र मान्छे हुनुको हाम्रो हकलाई-
समाप्त पार्ने षड्यन्त्रहरू पनि नपस्क ।
जुलुसमा उभिएका हामीहरू त्यसबेलासम्म पनि,
ताताकै खोजीमा हुन्थ्यौं-
र आकाशले हडपेका न्यानो पार्ने हाम्रा संयन्त्रहरू –
हामी फिर्ता लिने तरखरमा थियौं ।
हुँदा-हुँदा,
हाम्रो आवाजले थर्किएर-
हाम्रो भीडसँग डराएर-
केही सीप नचलेपछि
एक दिन,
आकाश एकाएक एउटा सम्झौतामा आयो ।
र उसले लुकाएका हाम्रा उज्यालाहरू,
हाम्रा लागि धर्तीमै फिर्ता दिने भयो ।
यसरी हाम्रा न्यानाहरू विनाशर्त आकाशले फिर्ता दियो ।
अहिले पनि हामी एक हूल मान्छेहरू छौं ।
जो धर्तीमा फ्याँकिएको त्यो उज्यालो तापेर बसेका छौं ।
कतै फेरि आकाशले उज्यालो नचोरोस् भनेर,
अहिले हामी,
उज्यालोको चौकीदारीमा छौं ।

Krishna Prasai – Tyo Timi Nai Thiyou

कृष्ण प्रसाईं – त्यो तिमी नै थियौ

एउटा भव्य समारोह
जो तिमीलाई सम्मान गर्ने
सम्मान सभा थियो त्यो–
तिमी भने खागीरङ्को जुत्तामाथि
कालो पेन्ट र
कालै चश्माको पहिरनमा
हामी सहस्रमाझ सम्मान थापिरहका थियौ
मेरा धेरै साथीहरुको प्रश्न थियो
सायद ! तिमी आखामा कमजोर हुनुपर्छ
यसैले अन्धोपन छिपाउन
कालै चश्मा मनपराउँछौं ।
आहा !
लामो तर अलि तल आएर
तिमीतिरै धुम्रिएको कपाल
संगीतको भाकामा चलिरहेका तिम्रा दुवै खुट्टा
सुकर्म समूहको (व्याण्ड) यमन राग–
अनि उपसना नामको धुनमा भुलेर
निमग्न हल्लिरहेको तिम्रो शिर
र संगीतको संसारमा
समुद्र जस्तै गहिरो भएर डुबेको तिम्रो मन
साथमा गलाभरी सयपत्रीमा सजिएको
घाँटीले थाम्न नसकिरहेको मालाहरुको बयान
र दर्जनौ रङगिन खादाहरुमा
मानौ प्रतिमा जस्तै सजिएका तिमी
सायद तिमीले विर्सिरहेका थियौ आफूलाई
कहिले काँकी फुल पनि भारी हुनसक्छ भनेर
कस्तो अचम्म, हो त्यो त्यस्तै थियो
जसमा सितार सारङ्रगी र तवला पनि नाचेको
मायाले झंकेको तिम्रो कपाल वरिपरि
सयौको संख्यामा उभिएका दर्शकसामू
तिमीले नदेखेमा पनि हुनसक्छौं मलाई
तर मैले सबैभन्दा ज्यादा हेरेको मान्छे
जमातभरिमा तिमीनै थियौं
साक्षात कविता जस्तो मान्छे
कविता झै मन भएको कवि मान्छे
जसलाई मैले पहिला पनि कतै देखेको थिए
हो कवि यू सिवा ,
त्यो मात्रै तिमी थियौ
जो कालो चश्मामा सजिएर
हजारौं वर्ष अघि देखि
मेरो बाँसुरीभित्र लुकेको धुनमा झुमेर
सेतो कविता गमिरहेका थियौ
म फेरी पनि भन्छु
हो ! त्यो तिमी नै थियौ ।

Krishna Prasai – Maaf Gara

बिर्सौ भन्दा झन् बढी आइ रहने
सवका सव सम्झनाहरु छन् अहिले पनि
घुर्मौला आँखाहरुमा समेटिएको एउटा क्षितिज
नआओस भन्दा भन्दै आएको मलामी साँझ
र तिमीले आफ्नै चौबन्दीमा बेरेको कोरली रहर
कता गए सवै
तिमी अनुकुल Continue reading “Krishna Prasai – Maaf Gara”

Krishna Prasai – Sewaro Hai Sewaro

समय तिम्रो कित्तामा फर्केको ठान्दैमा-
वा तिमीले एकलौटी इच्छा गर्यौ भन्दैमा,
भाषाको कुराले-र्
धर्मको कुराले-
र जातको कुराले –
तिमी कदापी विभाजित हुन सक्दैनौ नेम्वा• दाई !
मैले पनि तिमीसग-
रात-रातभरि च्याब्रुङ्ग नाचेकै हो ।
हामीले साझा सम्झेका-
संगिनी र रत्यौलीमा –
हाम्रो संसार चलेकै थियो,
तर कहा“बाट आयो यो रंगभेदको कुरा –
कताबाट आयो यो आदि र अनादिका कुरा –
कसरी आयो यो भूगोल विभाजनको कुरा –
सत्य कुरालाई किन लुकाउनु र हामीले,
समुसुद्धिनले युद्धताका उपहार दिएको-
हाम्रो मोही र गुन्द्रुकलाई-
मेरा पुर्खाले तिम्रो भाते जाड सग साटेकै हुन् ।
एक पाथी कोदोको रक्सीमा-
एक कित्ता किपट हत्याएको कुरा लिएर-
अथवा शकुनी दाउमा जुवा खेलेर,
सिंगै थुम्को हत्याएको कुरा सा“धेर –
किन सधै अत्तो थापिरहन्छौ चाम्लिङ्ग दाइ –
धर्ती लुटेर सम्पन्न हुन्छु भन्नेहरु,
अन्नतः आफै धर्तीबाट लुटिएका छन् ।
तिमीले कुल्चेको माटो र मेरा पाखुराले टेकेको भूमि एउटै हो ।
सदियौ देखि म पनि सुकुम्वासी नै छु ।
पहिले मुगल राजाले डसे –
अलि पछि आएर –
गोरखा र लिम्बुवानका सामान्तबाट उठिबास हुदै ,
पहाडबाट समेत खेदिएर-
मुगलानबाट पनि लखेटिंदै-
पुनः म शरणार्थी भएर –
फेरि यसै देशमा फर्किएको छु ।
यता र्फकनुमा मलाई,
मेरा पाखुराको माटोले तान्यो,
बाजेले पुजेका,
देवी देउरालीका साइनोले तान्यो,
जोड्दै जाने हो भने-
धेरै साइनाहरु छन् हाम्रा तिमीस“ग-
भावनाको साइनो कहिले का“ही,
रगतको भन्दा पनि गाढा हुदो रहेद्धछ मादेन दाई !
विर्सेर छैनौ भने,
त्रि्रा बाका मलामीलाई-
हामीले खुवाएको दही, चिउराको साइनो छ हाम्रो ।
मेरा बालाई बैतरनी तराउन,
त्रि्रा बाले सित्तैमा दिएको बाछाको सम्बन्ध छ हाम्रो ।
बद्मासी आ-आफना होलान्-
स्यावासी आ-आफ्ना होलान्
सात सालमा त्रि्रा सगोत्रीले उठिबास लगाउ“दा पनि,
मैले कहिल्यै तिमीलाई दुखेसो गरिन,
अलि पछि नाक र आ“खाको विभाजन कोरिएपनि-
मैले कहिल्यै ननिको ठानिन ।
मात्रै मन बुझाउ“न-
मात्र चित्त बा“धिरहन-
म पनि सधै कहा सक्छु र श्रवण भाई १
आ“खिर हाम्रा आमाहरु मिलेर,
रत्यौली खेलेको पनि सा“चो हो ।
संक्रान्ति र मदन मेलामा,
धान नाचेको पनि सा“चो हो ।
एक्कासी अहिले आएर पराय अरु कसैले ,
विद्यटनको खेल खेल्छ भन्ने लागेकै थिएन ।
तिमी-हामीलाई जुधाएर,
तमासा हेर्छ भन्ने सोचेकै थिएन ।
सोच है सोच केरु• भाई !
पानी बगे पछि फेरि र्फकदैन ।
मात्र सम्झना बनेर –
बगर रोइरहन्छ किनारमा ।
नराम्रोलाई विर्सन –
राम्रोलाई सम्झन निको लागेर नै,
मैले हाम्रा धेरै कुराहरु सम्झे ।
पखालाले सताएकै बेला पनि,
कान्ला बिगारेर हाम्रा बाहरुले,
संगै देउसी खेलेको सम्झे ।
देउसी कै भेटी उठाएर,
हामी पढ्ने स्कूलको छानो छाएको कुरा सम्झे ।
खा“डो जगाउन खप्पिस त्रि्रा बा,
अनि सिलोक फट्कार्न सिपालु मेरा बा ,
संगसंगै जन्ती गएको सम्झे ।
मन्त्र फुकेर सिकारी मन्साएको साइनो होस् ।
वा दुइ इन्ची खुकुरी भसाउंदा समेत,
ख्याल-ख्यालै ठानेर-
दुई गिलास रक्सीमै मिलेको साइनो होस्-
ज्यू“का त्यू“ छ अहिले पनि ।
कहा मेटिएको छ र हाम्रो साइनो !
अहिले आएर तिमीले,
विदेश किन्यौ भन्दैमा,
हाम्रो सम्बन्धलाई म कसरी विट मार्न सक्छु र थेवे दाई –
लुकाउने कुरा नै के पो बा“की छ र –
न मान्छेस“ग बचेको नै के पो हुन्छ र –
हामी सबैले मान्दै आएको,
हलेसी महादेव र पाथीभरा देवीलाई,
तिमी हामी सबैले मानेकै हौं ।
त्रि्रा उघौलि, उभौली र बुढीबजु ,
अझै पनि मैले मानेकै छु ।
सिमेभूमे र सगुनेले पनि –
सुब्बे फाब्बे नै भएको छ ।
अहिले आएर सानो कुरामा,
किन रडाको मच्चाउछौ देवान भाई –
मन्त्र साट्नु चानचुने कुरा हुनै सक्दैन,
देउता साट्नु सानो कुरा हु“दै होइन,
हामीले आपसमा देउता पनि साटेको छौं ।
तिमीले बिर्सेर ज्ञान –
तिमीले सम्झन छोडेको त्रि्रै भाषा,
समयको जोर विजोरमा,
तिमीले भुल्नै लागेको हाम्रो साइनो,
एउटै मुन्धुमले ठिक पार्न सकिन्छ अव ।
जोखाना हेरिरहन जरुरी नै छैन अव ।
आउ म मन्त्र फुकिदिन्छु त्रि्रो कमजोर आ“खालाई ।
मसंग त्रि्रो हजुरबाले मर्नु एकदिन अघि सिकाएको,
त्रि्रै भाषाको फूलो झार्ने शक्तिशाली मन्त्र छ ।

सेवारो है मादेन भाइ सेवारो !
सेवारो है नेम्बाङ्ग दाइ सेवारो !!

१. लिम्बु भाषामा नमस्कार वा अभिवादन जनाउँदा भनिने शब्द ।