Tulasi Prawas – Timi Sanga Ta Prem Po Bhayechha

तुलसी प्रवास – तिमीसँग त प्रेम पो भएछ

प्रिय बेगनास !
तिमीसंग त पहिलो नजरमै
प्रेम पो भएछ
लामो यात्रादेखि थकित पाइलाहरु
हिउँदका उदास आँखाहरु
तिम्रो शरदीय मुस्कानमा भुलेछन्
कस्तो अचम्म बेगनास
तिमीसँग त प्रेम पो भएछ ।

आफ्ना निश्छल आँखाहरु
एकोहोरो मैतिर टोलाउँदै
प्रतीक्षारत तिमी
उपत्यकाको माझमा लमतन्न सुतेर
मेरो आगमनको ,मेरो पवित्र प्रेमको
स्वागत गरेकी रहिछौै
कस्तो अचम्म बेगनास
तिमीसंग त प्रेम पो भएछ ।
बेगनास तिम्रो वरिपरि त
हिउँदमा पनि वसन्ती हावा सुसाउँदोरहेछ
शरदीय सुुवास फैलँदोरहेछ
पानी पानी भन्दै मरेका
लाखौं मरुभूमिवासीको निम्ति
पृथ्वीको स्वर्ग बनेकी रहिछौ
त्यसैले बेगनास
तिमीसंग त प्रेम पो भएछ ।
मेरो धर्तिकी स्वर्ग तिमी
मेरो हृदयकी धड्कन तिमी
अलिकति पर हिमाल हँसाउदै
अलिकति वर आफू रमाउँदै
लाखौंको क्यामेरामा कैद भइछौ
तर पनि तिमी पवित्र छौ बेगनास
तिम्रो निर्मल प्रेमको सागरमा
डुबुल्की मार्ने मेरो धोको पूरा भयो
अचम्म बेगनास
तिमीसंग त प्रेम पो भएछ

तिमीले थाहै पाइनौ बेगनास
तिमीलाई मैले सुटुृक्क लुटिसकें
तिम्रा अधरको रस चुसिसकें
चाहे त्यसलाई तिमी स्वीकार गर
या बलत्कार भन
तिम्रा वक्षस्थलमा म रमाइसकें
अब तिमी केवल मेरी भयौ
म तिम्रो भएँ
त्यसैले त भन्छु बेगनास
तिमीसंग त प्रेम पो भएछ ।

बेगनास तिम्रो जवानी अचम्मको छ
अजीवको छ त्यो कहिल्यै बूढो हुदैन
कुनैबेला तिमीलाई लेखनाथले लुटे
कुनैबेला तिमीलाई माधवले लुटे
कुनैबेला तिमीलाई अलीदाइले लुटे
तिमीले धेरै कविबाट लुटिइसक्यौ
आज मैले लुटेँ
त्यसैले तिमी मेरी हौ बेगनास
कस्ता संयोग
तिमीसंग त प्रेम पो भएछ ।

Krishna Dev Rimal – Aaran

कृष्णदेव रिमाल – आरन

हो आमा !
अब म चाँडो फर्कन्न
अचेल मैले टुँडीखेलमा
एउटा आरन थापेको छु
यहाँका थुप्रै बोधाहरुलाई
अर्जाप्न थालेको छु ।

पहेंला पत्रकारहरु
काला पसलेहरु
समय चोर अगुवाहरु
थुप्रै देखिरहेछु म
अर्जाप्न बाँकी मेरा
अनुमानका सूचीहरुमा ।
क्रान्तिले नफोरेका गाँठाहरु
मतको इज्जत लुट्ने स्वाँठहरु
रक्षकभेषी भक्षकहरु
यी सबका सबलाई
मैले नै अर्जाप्ने हो आमा
अब म चाँडो फर्कन्न ।
सासलाई बेस्करी सरापेर
लाशको प्रार्थना गर्नेहरु
यी सारा बोधा मष्तिष्कहरु
पक्तिबद्घ देख्छु यही वरिपरि
धेरै अर्जाप्नु छ आमा
अब म चाँडो फर्कन्न ।

गरीवीका बाध्यतालाई
दुखीका आँसुलाई
अन्यायका चोटहरुलाई
सर्पझैंं चिप्ला हातहरुले
सुम्सुम्याएर
बोधोपन बिस्कुन्याउने
यहाँ यथेष्ट छन्
यी अविवेकीहरु अझै
अर्जाप्न बाँकी छ आमा
अब म चाँडो फर्कन्न ।

चोइट्याएर मातृचेतहरु
चपाएर भातृचेतहरु
तपाईको मुटुमै हात हुल्ने
हुँडारहरु अझै
अर्जाप्न बाँकी छ आमा
अब म चाँडो फर्कन्न ।

चरित्रका सगरमाथाबाट
हर्दम हिउँ पगाल्नेहरु
स्वार्थतिर शिखरिनेहरु
फूललाई धूलो ठान्नेहरु
नेपाली निश्छलताको
व्यापार गर्नेहरु
देखिइसके टुँडीखेलतिर
अझै अर्जाप्न बाँकी
कति कति आमा
अब म चाँडो फर्कन्न ।

Ram Kumar Basnet – Awaz Haru

रामकुमार बस्नेत – आवाजहरू
(मधुपर्क २०६६ भदौ)

केही आवाजहरू
तलबाट बढ्दै, चढ्दै
क्षितिजमा पुगे
र मौनतामा बिलाए ।
केही आवाजहरू
जो पहिल्यै
क्षितिजमा थिए
ती झर्दै, लड्दै र झर्दै
शून्यतामा हराए
Continue reading “Ram Kumar Basnet – Awaz Haru”

Tilak Thangden – Mero Desh

तिलक थाङदेन – मेरो देश

मेरो आखाभरिको मेरो देश
मेरो आत्माभित्रको परीवेशमा
मिठो सपनाबाट बिउझेको बिहान लिएर
मेरो झ्यालबाट मेरो आङ्गणबाट
पलाउने र फक्रने गर्छ ।
मेरो देश सागर महासागरको देश होइन
अति उफ्रिरहने छालहरुको देश पनि होइन ।
घुम्टो ओढेर घुम्टो उघारेर बसेको थुप्रै थुप्रै
परिहरुको भेषमा चराहरुको आवाज लिएर
मेरो देश गुन्जने गर्छ ।
मेरो देशमा युध्द छैन ।
यो बुध्द्को देश हो ।
युगौ युगदेखि पुराण र इतिहास अंगालेर
बसेको यो सेतो हिमालको देश हो ।
अलौकिक श्रींगारले सजिएकी परीजस्तै
मेरो देश देशहरुको पनि देश हो ।

Sudarshon Sapkota – Hera

सुदर्शन सापकोटा – हेर!

न म देबता हुँ न त दानब हुँ।
कर्मलाई धर्म ठान्ने म त मानब हुँ।
न म हिरा हुँ न त मोति हँ।
तिम्रो दुःखको साथी म त भोकाको रोटि हुँ।
न म धनि हुँ न त गरिब हुँ।
तिमि सम्झमात्र म Continue reading “Sudarshon Sapkota – Hera”

Buddhi Moktan – Gharo Eutai Ho (Nepali Gajal)

बुद्धी मोक्तान – घारो एउटै हो

तिमीले खाने मैले खाने चारो एउटै हो
अछुत किन भन्छौ मलाई धारो एउटै हो ।

रगत तिम्रो सेतो भए मेरो भन्नु छैन
केशीकामा बग्ने कणको पारो एउटै हो ।

महल तिम्रो बास होला झुपडी चैं मेरो
हुरी बतास छेल्छ यस्ले गारो एउटै हो ।

नजर सबै राम्रो भए छैन जातभात
फर्क माथी हेरौ आकाश तारो एउटै हो ।

जीवन जल्छ एक दिन बाच्दा बाँडौं माया
मृत्युपछि पोल्ने काठको घारो एउटै हो ।

Krishna Prasad Parajuli – Ankha Bhitra Bilaundaina

कृष्णप्रसाद पराजुली – आँखाभित्र बिलाउँदैन
(मधुपर्क मंसिर, २०६७)

आँखाभित्र बिलाउँदैन जति, भाषाभेष
म त आएँ विदेशबाट सम्झी आफ्नै देश
चिल्ला चौडा बाटा देखेँ
आकाश ताक्ने घर
जस्तो देखे पनि मैले
सम्झेँ Continue reading “Krishna Prasad Parajuli – Ankha Bhitra Bilaundaina”

Dhruba Satya – Hamro Gharma Chor Pasyo

ध्रुवसत्य – हाम्रो घरमा चोर पस्यो

र सर्वोस्व लुटेर लग्यो
तर लगेन- हजुरबाको हुक्का ।

हजुरबाले पुराण सुनाउनु हुन्थ्यो
पुस्तौं पुरानो यो हुकका
चोरहरुले नै छाडेर गएका थिए रे
ती चोरहरु
जस्ले आकाश-तत्वबाट
Continue reading “Dhruba Satya – Hamro Gharma Chor Pasyo”

Keshav Baniya – Charo Ra Mero Kaal

म अब केहि शुरु गर्न चाहन्न,
मै हिडी आएको, त्यो बाटो पनि बिर्सन
चाहन्छु,
मेरो अगाडी चारो उडिरहेको छ,
म आकाशमा उसको बाटो कोरिरहेको छु,
बस्, यहीं अडियोस,
यहि परेवाको असिमित बाटो रहोस र,
अनि, मेरो असिमित कालखण्ड,
यहि बनोस मेरो जीवनको एकमात्र,
सफलता,
सोच्न केहि नपरोस,
सोचूं त् मात्र केवल त्यहि चारो निमित्त,
दुनियाँलाई एक निमेष पनि हेर्नै नपरोस्,
दुनियाँको पैंचो सास समेत फेर्नै नपरोस्,
म सर्जक बनु,
चारो प्वाँख फडफडाओस्,
मा हेरिरहुँ,
मलाई हेरे जस्तै,
दयरिक्त, लाल आँखा नपल्टाई,
माथि बाट,
बाटो कोर्ने,
मेरो सर्जकले,
सोच्दैमा,
ड़वांग आवाज निस्कियो,
कान सुन्नै भयो,
चरो घुमिरहेछ,
अलि तिव्र,
गुरुत्वानुकुल,
फर्की हेरेको,
अर्को सर्जाम युक्त सर्जक रहेछ,
तर बाटो मेट्ने,
वर्तमान मेट्ने,
आखिर चरोले जमिन भेट्छ,
पछ्याउदै उस्को कालो प्वाँख ,
मैले वर्तमान भेटे जस्तै,
म हुन्छु चंख स्वप्न गगनबाट,
अनि पछ्याउदै मेरो काल।

Diyesh Ratna Shakya – Yo Hawa Kina Uttaulo Bandai Chha

दियेश रत्न शाक्य – यो हावा किन उत्ताउलो बन्दैछ?
                   
यो हावा किन आजकल
बढी नै उत्ताउलो  बन्दैछ हँ ?

मास्क लगाएको
मेरो नाकलाई गिजोल्न
बिहान सखारैदेखि
चोक / सडकमा थुप्रिएको फोहोरको दुर्गन्ध
मकहाँ उडाएर ल्याउँछ

कार्बन उत्सर्जनले आराम लिएर
आकाश खुल्ला भएको
यो समयमा
म स्वागत गर्दै
मेरो शरीरभित्र फिजाउन चाहन्छु
-सगरमाथामा गाडेको नेपाली झन्डा
  छोएर अघि बढेको हावा
-लुम्बिनीमा बुद्ध पदचाप स्पर्श गरेर
 फर्केको हावा
-मन्दिरबाट धुपको सुगन्ध बोकेर
 उडेको हावा
-जंगलबाट लालीगुराँसको बास्ना
  टिपेर लम्केको हावा
तर अफसोच !
यो हावाले बोकेर आउँछ केवल
गर्मीले कुहिन लागेका गन्धहरु

पोखिन लागेको यो समयलाई
बाँधिराख्न
जब म ध्यान बस्न थालेको हुन्छु
यो हावा मुर्दाघरको गन्ध
मतिर उडाएर ल्याउँछ
यो हावा कहिले हुनहुनाएर आउँछ
मानौं मसंग थरिथरि मन्त्रको
ब्यापार गर्न खोज्दैछ
र सौदाबाजी नमिलेको निहुँमा
हुत्याउन खोज्दैछ

यै हावामा हुर्रिदै हरेक बिहान                                              
मेरो घरभित्र छिर्छ खबर पत्र
जसलाई पुछारसम्म पढ्न नपाउँदै
मैले तयार गर्नुपर्छ
मेरो दैनिकी
शोक पत्र वा बिरोध पत्र

म सोचिबस्छु
यो हावासंग सकिंदैन
जता पनि बहँदै यसले संसारभरका
डेमोक्रेसी कण्ठ पारेको छ
अथवा जानाजान यो असनको
अटेरी साँढे बन्न खोजेको छ

खोइ यै हावाले सिकाएरै हो कि
आजकल
फेसन /प्रशासन
राजनीति/ शिक्षा नीति
ब्यवहार/संस्कार
धर्म /कर्म
सबका सब उत्ताउलो भएको छ

मलाई शंका लागेको छ
यो हावाको अक्सिजन मात्रामा
पक्कै पनि
केही न केही तत्त्व मिसिएको छ
जुन मतिभ्रम छर्न काफी छ
निर्निमेष हेरिरहूँ
यो हावाको
अनुगमन गर्न
शुद्धीकरण  गर्न
कुन समय/कुन क्रान्तिसम्म
आफूलाई उचाल्नुपर्ने हो?

Philos Sharma Paudel – Sandwich

फिलोस शर्मा पौडेल (स्पन्दन)  – स्यान्ड्विच

अपरिपक्व अक्षरमा उसले
लेखेको पत्र
मैले आफ्नो कोटको
दाहिने गोजीमा राखेकी छु
पत्र लेख्दा उसले भर्खरै
स्यान्ड्विच बनाएको हुनपर्छ
कागज थोत्रो हुनलाग्दा समेत
स्यान्ड्विचको त्यो सुगन्ध उस्तै छ
उसको याद आउँदा
कोटको गोजीबाट
पत्र झिक्छु
पत्रमार्फत उसको हात सुँघ्छु
उसलाई पाउँछु
अनि मन भर्छु
मलाई
उसले बनाएको स्यान्ड्विच
निकै
स्वादिलो लाग्छ
त्यो सुगन्ध
नितान्त आफ्नो लाग्छ

Buddhi Moktan – Shahid Ko Laskar Ma Dekhen Timilai

बुद्धी मोक्तान – शहिदको लस्करमा देखे तिमीलाई

शरदको भाइटीकामा आउछु भन्थ्यौ,
निम्ताको पत्र लेखे तिमीलाई
मुक्तिको खातिर लड्छु भन्थ्यौ,
शहिदको लस्करमा देखे तिमीलाई ।

भाइटीका मेरो उज्यालो नै होस्,
आँशुको Continue reading “Buddhi Moktan – Shahid Ko Laskar Ma Dekhen Timilai”

Simanta Lamihhane – Katha

सीमान्त लामिछाने – कथा

कथा उही हो
तिमि हामी त मात्रै दोहोर्याउदै छौ
नयाँ ढंगले
यदा कदा नयाँ भाषामा
कहिले आधा त कहिले पुरा शब्दहरुमा
सुगा रटाई गर्दै छौ
तिमि, म,ऊ सबै क्षड़ीक हौँ
मन भीत्र जन्मिने ति कोल्टेहरु मात्रै
आदिम काल देखि चिर स्थाई छन् यहाँ
नयाँ बोतलमा पुरानो रक्सि भरिए झैँ
भरिन्छौँ हामी समयको विभिन्न खोंचहरुमा
आदिम कालदेखिका विचार र चेतनाहरुले
अन्त्यमा मिल्क्याईन्छौ
रित्तिएर सडकमा फालिएको बोतल जस्तै
जो कुनै बटुवा आएर लात्ताले हानेर फुटाएर जान्छ॥

अमेरिका

ViBid Rose – Mitra Sangako Sambad

मित्रसँगको संवाद

आत्मदया त किन गर्थेँ र हे मेरा परम मित्र
दोबाटोको अपाङ् कुकूर त भोलिको दिनसगँ जुझ्न
भोको पेट लिई स्वाभिमानका साथ सुतिरहेछ मस्त ।
बरू घृणा जरूर हो, लज्जा पनि हो, आफैँसगँ
असफलताको सघाँरमा मुर्छिएको देशमा
भाग्य खोज्दै बरालिदाँको पीडा हो चसक्क ।

म निदाउन नसक्ने त्यही जून मुनि हो मित्र
त्यही जून मुनि, त्यही शीतल बतास मुनि,
जहाँ ब्यास ऋषीले रचे पौराणिक इतिहास ।
जहाँ अत्याचार र पराया दासत्व नस्वीकार्ने
वीरवीरङ्गना लडाकुहरूले बगाए रगत–
मेरो लाचार जीवन हो पुर्खाहरूको उपहास ।

आफ्नैहरूको दासत्व चुपचाप नदेखेझैँ,
टूलूटूलू लाटा र पापा चुट्किलाको पात्रझैँ,
सुनी बसेको छु बलात्कृत चेलीको क्रन्दन
नसाभित्रको शुरो रगतले माग्दैन न्याय
भोको छ विलाश र द्रब्यको, पीशाचझैँ,
निर्लज्ज हेर्दछु बलात्कारीहरूको रमझम ।

तिमी देख्छौ मित्र जीवन सुन्दर
सिदान्तमा असम्भव मित्रता हाम्रो
मात्र कुरूपता देख्छु म जहीँतहीँ ।
तिमी निदाऊ मित्र, म जागै बस्छु
उदाउँछ भोलि कुरूप सुर्य, लोकाचार
मा होमा हो बराबर थाप्नुछ सही ।

Sagar Kafle – Mero Tesro Ankha

सागर काफ्ले – मेरो तेस्रो आँखा

मेरो तेस्रो आँखा
तिम्रो दुबै आँखाले देख्दैनन् होला

म नाचि रहेको छु, दौडिरहेको छु
तिमि अगाडिनै
मैले छोई सकेँ मनहरु, आत्माहरु

तिम्रो स्वचलित साधन सँग
म पसिनाबाट दौडने व्हिलचेयरले
बाजि मारेर भन्छु
तिमि स्वबलम्बि भन्दा
‘म’ एक इन्च पछाडि छैन

Context – International Day of Persons with Disabilities (December 3rd)

 

Ajaya Paudyal – Na Ta Bayan Garos Devkota Ko Muna Madan Le (Nepali Gajal)

अजय पौड्याल – न त बयान गरोस देवकोटाको मुना मदनले

न त बयान गरोस देवकोटाको मुना मदनले
न कलि दास को मेघदूत दूत ले गर्न सकोस
अहिले मनै तिम्रो एक मात्र साहारा भएपनी
म त्यों होइन जो तिम्रो लागी मर्न सकोस

मत सुबास हू, सोभा हू ,बिहानी को त्यों फूल को
जो मध्यान्न संगै आफ्नो महत्व गुमाईदिन्छु
नझार ति अनमोल थोपा हरु मेरो लगी भनी
मैले लड़कपन सम्झी त्यसै भुलाइँ दीन्छु

Tara Mani Rai – Shadyantra

तारामणि राई – षड्यन्त्र

खट्प्वाल
लिम्सो भित्तो
झ्यालका काप
अथवा कहीँ कतैबाट
आईरहेछ-
एक तमास षड्यन्त्रको गन्ध

षड्यन्त्रको प्रपञ्च:
-मेरो थात बास उठाउनका लागि हुन सक्छ
-सर्बश्वहरणका लागि हुन Continue reading “Tara Mani Rai – Shadyantra”

Bhanubhakta Pokharel – Ma Shunya Ma Shunya Sari Bilayen

भानुभक्त पोखरेल – म शून्यमा शून्यसरी बिलाएँ

भुली स्वयं सिर्जन सावधानी
गरेर आफैँप्रति बेइमानी
बतासिई स्वप्निल कल्पनामा
न लागि हे, संयम साधनामा
गरी सधैँ हड्बड गड्गडाएँ
म शून्यमा शून्यसरी बिलाएँ ।

‘निर्माण हो काव्यकला, परिष्कृति-
चाहिन्छ, चिल्ल्याउनुपर्छ निर्मित
टिक्तैन रे अस्थिर, हड्बडे कवि
मैल्याइ आफ्नै कृतिकर्मको छवि,
भन्ने बुझेरै पनि गड्बडाएँ
म शून्यमा शून्यसरी बिलाएँ ।

हुँदाहुँदै सागरतुल्य पानी
छँदाछँदै मन्दरको मदानी
रहेन मेरो स्थिर स्वानुभाव
आँधी-समाधिप्रति भेदभाव,
जतासुकै लर्बर लर्बराएँ
म शून्यमा शून्यसरी बिलाएँ ।

लगाम आफैँ नसकी समाउन
गरेर आफ्नै शतचूर्ण खण्डन
विना महामन्थन, स्वाऽनुशासन
भुल्याइ सत्सिर्जन-चेत, चिन्तन
सुरम्य सङ्लो नबनी सुसाएँ
म शून्यमा शून्यसरी बिलाएँ ।

‘नसङ्लिँदा भाव-विचार-पोखरी
प्रयोग यद्वा विनियोग निर्झरी-
आधाउधी घट्तछ शक्ति वीरको
प्रभाव यद्वा प्रतिभा अधीरको’
भन्ने कुराको बनियो निदर्शन-
मेरो महाप्रतिभा शक्ति, सिर्जन
बुझी-बुझी आसन डग्मगाएँ
म शून्यमा शून्यसरी बिलाएँ ।

बेला बिताएपछि चाल पाई
आफ्ना सबै भूल रुँदै सकारी
हेरी धरा, आँसु पिरा खसाएँ
म शून्यमा शून्यसरी बिलाएँ ।

-यो शीर्षकीय पङ्क्ति महाकवि देवकोटाको मरणासन्न अवस्थाको उद्गार हो ।

Gayatri Bista – Sangharsha Ko Maidan

गायत्री विष्ट – सङ्घर्षको मैदान

नीलो आकाशमा
मडारिरहन्छन् काला बादल
युद्ध चर्किरहन्छ घनघोर ।
शुभ्र भाष्कर
चिरेर बादलको छाती
धर्तीलाई न्यानो पार्दछ
आभा छर्दछ मृत्तिका कणकणमा ।
सङ्घर्षमा उत्रनेहरूका लागि
प्रेरणा यही होइन र ?
पाइला पाइलामा कहाँ छ र ?
नीलकाँडाहरू नबिझेका
चसचस नदुखेको
कहाँ छ र घाइते मुटु ?
बग्रेल्ती छेपाराहरू मौलाएको यो युगमा
साङ्घातिक आक्रमण कहाँ हुँदैन र ?
मर्दैनन् विचारका रक्तवीजहरू
क्रूर नङ्ग्राले कोपरिएर घाइते हुँदैमा ।
असमानताको गहिरो खाडलमा
दारुण व्यथा बोकेर रुमलिनेहरूको माझ
समानताको प्रज्वलित दीप बालेर
विचारका रुक्तवीजहरू
ज्वालामुखीजस्तै विष्पोट हुन्छन्
ज्ञानका ज्योति छरेर ।
सर्वत्र गिद्देदृष्टि फैलिएको
एक्काइसौं शताब्दीको पूर्व सन्ध्यामा
यात्रामा आफूलाई बन्धकी नराखी
को सामेल हुन सक्यो ?
षड्यन्त्रको वैशाखी टेक्नुपर्ने बाध्यता
निरन्तर कायम रहन सक्दैन
पक्षघातको जालो बुन्नेहरूलाई के थाहा ?
जिन्दगीले क्रूरता फुटाल्छ भनेर ।

Anjan Shrestha Abhagi – Tyahi Mori Kaali Ko

अजान श्रेष्ठ (अभागी) – त्यही मोरी कालीको

त्यही मोरी कालीको यादले रुवाउछ ।
तिमीसंग छुट्टिएको साथले रुवाउछ ।

त्यो जुनेली रातमा तिमी र म मात्र
भएको जुनेली रातले रुवाउछ ।

संगै जिउने मर्ने बाचा कसम
खाएको त्यो तिम्रो बातले रुवाउछ ।

तिमी र म एक भएपनि यो समाज
अनि सानो ठुलो जातले रुवाउछ ।

यो अजान भनि हप्काउछ अनि
डर देखाउछ त्यही घातले रुवाउछ ।

कुवाकोट कान्छीबजार स्याङजा / हाल (Pune) India