नेपाली कविता को बिशाल संग्रह
रमेश पल्लव – यथार्थ भित्रको एउटा कथा
निच्च दाँत देखाउँदै
अचानक ऊ मेरो ढोकामा आयो
म तीन छक्क पर्दै
उसलाई स्वागत गर्न बाध्य भएँ
मलाई लाग्यो
ऊ निरीह छ
ऊ विचरा छ
उसले हात फैलायो भिखारीले जस्तै
मैले Continue reading “Ramesh Pallav – Yathartha Bhitra Ko Euta Katha”
सर्मिला राई – मिलन युग–युग रहनेछ
१.
‘बाबु, तेरी दिदी कहिले आउँछे,’
आज फेरि आमाले उही प्रश्न गरी ।
आमाको मलिन र उदास अनुहार देखेर
आश्वासन दिँदै भनेँ,
‘शान्ति दिदी चाँडै आउँछे रे
आमा, तपाईं प्रतीक्षा Continue reading “Sarmila Rai – Milan Yug Yug Rahanechha”
मणीभद्र गौतम – अभिभावक, म र सम्झना
एक दशक र एक वर्षबितिसके
म मेरी आमाको काखमा नबसीकन;
आमा, आमा, आमा ए ! मेरी प्रिय आमा
हजुर यतिका वर्षम्म कहाँ ?
एक काल्पनिक जम्काभेटमा प्रत्येक वर्षम हजुरलाई यता Continue reading “Mani Bhadra Gautam – Abhibhawak Ma ra Samjhana”
ललिता दोषी – मधु तिमी
(मधुपर्क माघ, २०६७)
वासन्ती फूलजस्तै
सधैँ मगमगाउनु मधु तिमी
लाखौँको हृदयमा
यसरी नै अटाउनु मधु तिमी
दिनदिनै शिखर चढ्दै
चढ्दै जानु मधु तिमी
बेली, चमेली, वास्मतीझैँ
सुगन्ध छर्दै जानु मधु तिमी
चालेछौँ पाँच सय पाइला
लाखौँ चाल्नु मधु तिमी
जन्मायौँ लाखौँ सर्जक
करोडौँ जन्माउनु
मधु तिमी
बनेका छौँ पि्रय सबको
यस्तै पि्रय बन्नु मधु तिमी
पूर्णेको चाँदनीजस्तै
सधैँ जगमगाउनु मधु तिमी
फुल्नु, फल्नु लटरम्म भै
डाली नै नुगाउनु मधु तिमी
यही कामना तिमीलाई
यस्तै अमृत छर्नु मधु तिमी ।
लक्ष्मी रिजाल – मेरो मन बोल्यो
आफूलाई मात्र ठूलो छु भन्नेहरू यहाँ
टिकटिक पर्खाले घडीको आवाजसँगै अवश्य ढल्नेछन्
विचारमा दारिद्रयता देखाउनेहरू
अवश्य कमजोर भएर मुख लुकाउनेछन् ।
बलियोले कमजोरलाई दवाउने मनसाय मरेर जानेछ,
महान् विचार लिएर महान् पाईला सार्नेहरूले जित्नेछन्,
विचारको यात्रा उज्यालो मुख लगाएर
अँध्यारोका विरुद्धमा उज्यालोको लागि हुन्छ
उज्यालोमा विचार हिँड्छ, अँध्याराको छाती टेक्दै
ठूलो मन जित्न ठूलै विचार लिँदै
गर्वपथका काँडाहरू कुल्चदंै हिँड्न सक्दछ ।
मन सग्लै राखेर हिंड्न परेपछि
विचारचाहिँ टुक्र्याउन सक्दैन
धम्की पिउँदै क्षणिक सुखले डकार्न चाहँदैन ।
त्यस्तै, कसैका स्वप्नबिम्वहरू प्रिय ठान्दै
म पनि कसैका सपनालाई माया गर्न सक्दिनँ ।
जिन्दगीको विशाल फाँटहरूमा
मेरा सपनाहरू करोडाँैका लागि नाचिरहन्छन्
हृदयको अन्तगर्भभित्र दमित हुँदैनन् सपनाहरू
युगौँयुगका लागि मलजल गर्छु
र, फुलाउँछु जग ढाक्ने गरी
साँच्ची, म वैयक्तिक सपनाहरूलाई प्रेम गर्दिनँ ।
किनकि म र मेरा सपनाहरू !
केवल मभित्रका विभ्रम मात्र हुन्
म र मेरा मनभित्र लुकेका पीडा मात्र हुन्
अनि उकुसमुकुस भएका आतङ्क मात्र हुन्,
म र मेरा सपनाहरूमा करोडौँ मन मिसिनुपर्छ
म शून्यमा विर्सन र हराउँन चाहन्छु
किनकि एक चाखो अनुभूति चाख्न चाहन्छु ।
जसरी जून हररात सधैँ अर्काका लागि रोएकै हुन्छ,
जतिसुकै प्रिय र मिठास भएपनि सूर्य
सार्थक हुन आफू पोलिन्छ र अर्कालाई पोल्छ,
त्यसरी नै म व्यक्त सपनाहरू पोलेर
अव्यक्त आनन्दका कथाहरू रच्न चाहन्छु,
म यहाँ नौलो सृष्टि रच्न चाहन्छु ।
म तिनै कथाहरूलाई माया गर्छु
म तिनै आँसुहरूलाई प्रेम गर्छु
जुन सूर्यझैँ भएर देखा परेको हुन्छ
जुन जूनझैँ भएर देखा फिँजिएको हुन्छ
मेरो मन बोलेको धुन भएर गुञ्जेको हुन्छ ।
रुपनगर १, प्रगतिटोल, सप्तरी
जमुना आर. सी. – सपनीहरुमा
सधैं–सधैं मेरो सपनारुपि रंगमञ्चमा
असंख्य नायकरुपि पुरुषहरु मेरो अगाडि आउँछन्
र,मलाई सम्पूर्ण रुपमा नङ्ग्याउँदै
मेरो हिउँजस्तो कोमल तन
अनि निश्चल आकाश रुपि मनमा
पाशविक कामुक आँखाहरुले पोली पोली
कालकाला डामहरु बनाउँछन्
मेरो जीवनको सहारा नजीक आई
मेरै यात्राको किनारा खोस्छन् ।
सधैं–सधैंका सपनारुपि रंगमञ्चमा
तिनै असंख्य नायकरुपि पुरुषहरु मेरो अगाडि आएर
स्वाभीमानी वीर योद्धाहरु देखाउँदै
कैयौं कर्तुतहरुले गाँजिएको
आफ्नै पुरुषार्थलाई देखाउँदै
पागल सरी
आकाश तिर हेर्दै, टोलाउँदै
अनि एक्कासी छाती पिट्दै
कपाल लुछ्दै मसँग आफ्नो हराएको
जवानी माग्न थाल्छन्
अलिकति बाँकी रहेको पुरुषार्थलाई धिक्कार्दै
आमाको छातीमा पछारी पछारी
चुलिएको जवानी
आमाकै सामुन्ने
छताछुल्ल पार्दै पोखिदिन्छन्
सधैं–सधैंका सपनारुपि रंगमञ्चहरुमा
असंख्य नायकरुपि पुरुषहरु मेरो अगाडि आएर
महापुरुषको बिल्ला भिरी
नैतिकतालाई धरौटी राख्दै
कैयौं वर्तमानको बलत्कारी बन्दै
युद्धमा पराजित भएको वृद्ध सिपाही सरी
आफ्नै जीर्ण तन सामु
विदीर्ण मन लिएर
आफ्नै आँसुको सागरमा
डुबाएर मार्न पुग्छन् आफैलाई
मेरो मध्यरातका सपनारुपि रंगमञ्चमा
आखिर तिनै असंख्य नायकरुपि पुरुषहरु
बेहोसीमा नसासँगै
एकोहोरो दौडिरहन्छन्
दौडिरहन्छन् ।
मेरो सपनारुपि रंगमञ्चमा
असंख्य तिनै नायकरुपि पुरुषहरु
मात्र मेरो खोजिमा
मात्र मेरो खोजिमा ।
दरौँ—१,स्याङ्जा, हाल: पोखरा, नेपाल
मीनकुमार नवोदित – युद्धको तयारीमा
(मधुपर्क २०६६ चैत)
यतिबेला म
गौतमबुद्धको आँगनमा उभिएर
युद्धको घोषणा गरिरहेछु
युद्धका लागि मसँग
गौतमबुद्धभन्दा धेरै बूढो
खियाले खाइसकेको बन्दुक छ
जयस्थिति मल्लले कोरेको
जातीयताको धमिलो रेखा छ
उनैले बनाएको
भत्किन आँटेको विभेदको पर्खाल छ
म त्यही पर्खालको छेऊमा उभिएर
अस्तित्व युद्धको तयारीमा छु
अनि कहिल्यै नभेटिने गन्तव्यको यात्रामा छ
आफ्नै घरको धुरी उधारेर
अंशबण्डाको सीमारेखा कोरिरहेछु
यसैको खातिर
बूढो बन्दुक बोकेर
युद्धको तयारीमा छु ।
तिमी र हामीबीचको युद्धिपछि
न म हुन्छु न त तिमी हुन्छौ
केवल गर्भभित्रै बाबु गुमाएर
टुहुरा भएका थुप्रै नानीरूप हुनेछन्
अनि हाम्रो आफ्नै तस्विर झल्कने
मारुनी, धाननाच, चण्डीनाच
रोदी, द्यौसीभैलो र तामाङसेलो
केही केही बाँकी रहने छैनन्
अनि बाँकी रहनेछन्
युद्धको डँडेलोले खरानी भएका रित्ता घरहरु
गाउँघन्द अलि पर जङ्गलमा विस्थापित
मिर्मिरेमा आँखा मिच्दै पँधेरो जाने
केही विधुवाहरु
रुँदै तिनीहरूकै पछि लाग्ने
केही दुब्ला बालबालिका
अनि निष्पट्ट अँध्यारोमा
सलेदो सकिएको
कुपी एक हातमा र अर्को हातमा लट्ठी बोकेर
संघारमा टाउको ठोक्काउँदै
नयाँघरको ढोकाभित्र
प्रवेश गर्दै गरेका बाबुआमाहरु
पारि पाखामा फुल्नै बिर्सिएका
दुई चारवटा
गुँरासका रुखहरु
बिहे नहुँदै मुग्लान पसेका
युवाहरुको प्रतीक्षामा सुस्ताइरहेको
उदास चौतारोमात्र बाँकी रहनेछ
यति हुँदाहुँदै पनि म युद्धको तयारीमा छु
किनकि यसबाहेक मसँग
अन्य विकल्प छैन
अहिले उज्यालो भूमिगत छ
र छ सर्वत्र अँध्यारै अँध्यारो ।
खोटाङ बतासे-७, रात्माटा
हालः विराटनगर-१६
तारा पराजुली – अस्वीकृत उपहार
(मधुपर्क २०६७ असार)
बल्ल खाटा बसेथ्यो
तिमीले दिएको घाउको
पुनश्चः उही खाटा
कम्पनी आत्माले
फुस्क्यो एउटा डिपार्टमेन्ट पसल
र, साट्यौ तिनै रुपैयाँ
तिमीलाई रङ्गिन लाग्ने रहरहरूसँग ।
बन्दुकको नालजस्ता तिम्रा आँखाहरू
नतमस्तक छन् मैतिर
तर पराजित बेहोेर्ने छौ तिमीले
यो एकलौटी मुटुबाट
स्वर्गजस्तो मेरो संसार
सार्नु छैन बसाइँ
काँचले बनेको तिम्रो सहरमा ।
सुसाएकी हुँ वियोगमा
थुप्रै प्रेमपर्वहरू
चौतारीको एक्लो पीपल भएर
बगाएकै हुँ आँखामा साउन
तमोर भएर
अहँ, देखिनँ कतै
तिम्रो आस्थाका हिउँचुली ।
बेइमान हौ तिमी भावनाको
बालुवाको उपहार बोकेर
नआऊ मेरोसामु
बगाएकी छु-
बर्षात्को अरुण भएर ।
बिनोद रोका – हामी धृतराष्ट्, हाम्रो देश धृतराष्ट्र्
हामीलाई,
मान्छे र परिवेश चिन्न संजयका आखा चाहिन्छन
त्यसैले हामी आफ्नो घर,परिवार र सेवक बाहेक अरुलाई चिन्दैनौ।
कथंकदाचित चिन्ही हाल्यौ भने पनिर्
इष्र्या वा डाहाले कसैलाई भन्दैनौ।
हाम्रै संस्कारबाट बनेको हाम्रो देश
धृतराष्ट भन्दा फरक छैन,
त्यसैले देशमा राजतन्त्र, प्रजानत्त्र एवं गणतन्त्र जे आएपनि
सत्तासिनहरुले आफनो उत्तराधिकारीमा
दृर्योधन नै खोज्दछन।
पाण्डव देख्दैनन।
हो हामी धृतराष्ट। हाम्रो देश धृतराष्ट।
विदृरको विवेक र ज्ञानको उपहास हृन्छ,
किनकि हाम्रा स्वार्थ संग उस्को
विचार मिल्दैन, अनि
विदृर निरिह हृन्छ।
त्यसैले,
हाम्रो सत्ता प्राप्तीका आधार
सदा तरवार, वन्दृक र भय बने।
स्वतन्त्र जनमतको आधार वन्न सकेनन।
हो हामी धृतराष्ट्र्। हाम्रो देश धृतराष्ट्र्।
हामी बृद्धमा केवल शिर्द्धार्थ देख्छौ
उ हाम्रा लागि
राजकृमार सिवाय केही वनेन
हामीले उसलाई
एउटा वोधिवृक्ष दिई बृद्धत्व प्राप्त गर्ने
अवशर दिएनौ,
त्यसैले उ बृद्धत्व प्राप्त गर्न
पलायन हुनुपर्छ।
हो हामी धृतराष्ट्। हाम्रो देश धृतराष्ट्र्।
हामी भृकृटी र अरनीमा सृम्नीमा र
बाबृचा मात्र देख्छौ
ज्ञानको ज्योती र कौशलता देख्दैनौ।
त्यसैले,
भृकृटीले ज्ञानको उज्यालो र
अरनीकोले आफनो कौशल देखाउन
परदेशीको सहारा र आंखा खोज्नृ पर्छ।
हो हामी धृतराष्ट्र्। हाम्रो देश धृतराष्ट्र्।
हामीलाई मान्छे र पशिवेश चिन्न
संजयका आंखा चाहिन्छ
देश चलाउन विदृरको ज्ञान र विवेक होईन
सकृनीको कृटील चाल र दृर्योधनको अहंकार चाहिन्छ।
त्यसैले हामी खोट मात्र देख्छौ अरुमा
गृणजति आफु र आफनामा मात्रै पाईन्छ।
भावना पोखरेल – घोडा
म तिम्रो घोडा हुँ
होलटाइमर कार्यकर्ता होइन
त्यसैले
तिम्रो आदेश भयो भन्दैमा
म अपमान गर्न सक्तिन मानवताको
जानाजान म कुल्चिन सक्तिन
सडक धर्ना दिने
जिउँदा मान्छेहरुलाई
म कोर्रा सहँन तयार छु
तर जानाजान तिमी चढेको रथसहित
म हामफाल्न सक्तिन भिरहरुबाट
म तिम्रो सुरक्षामा निष्ठावान छु
मैलै बुझि्दन
तिम्रो कुर्सी र भर्याङको
काइते जोड घटाऊ
किनकी म तिम्रो घोडा हुँ
होल्टाइमर कार्यकर्ता होइन
बाधेर दुवै आँखामा ढक्कन
मलाई कार्यकर्ता बनाउन नखोज
म तिम्रो घोडा हुँ
घोडै बन्न देऊ
मलाई नसिकाउ तिम्रो काइते भाषा
म बोल्न सक्तिन तिम्रो भाषा
तिम्रा कार्यकर्ताहरुलाई जस्तै
मेरो हिनहिनाहटलाई उपहास गर्दैनन मान्छेहरु
किनकी म घोडा हुँ
होल्टाइमर कार्यकर्ता होइन
मैले देखेको छु
युद्धहरुको बीचैमा
विश्वास घात गरेर भागेका
तिम्रो विश्वासीला कार्यकर्ताहरु
तर म भाग्न सक्तिन युद्धहरुबाट
किनकी म तिम्रो घोडा हुँ
होल्टाइमर कार्यकर्ता होइन
त्यसैले
तिम्रो आदेश भयो भने पनि
म अपमान गर्न सक्तिन मानवताको
जानाजान म कुल्चिन सक्तिन
सडक धर्ना दिने
जिउँदा मान्छेहरुलाई
मोनिका जिरेलघर्ती – पहाडमाथि उभिएर
दिव्य नीलगगनको उचाइ नापेर
अनन्त सागरको गहिँराइ नापेर
सभ्यताका शृङ्खलाहरु नियालिरहेछु
पहाडमाथि उभिएर ….
धर्तीमाथि उभिएको धर्ती चुम्न
धर्तीमा जन्मिएको रवि
यात्राका कठिन मोडहरुमा
निरन्तर बढिरहेछ,
सङ्घर्षका पदचापहरु
धर्तीको गह्रौँ पदचाप
पछ्याइरहेको रवि
उकाली अनि ओरालीहरुमा
नागीमा फुलेका फूलहरु
पहाडमा झुल्केका लालीहरु
हिमाल हाँसेका मुस्कानहरु
सबै–सबै सँगालेर धर्तीभरि
उज्यालो छर्ने रवि
धर्ती नियालिरहेछ
पहाडमाथि उभिएर …
एउटा पहाडमाथि धर्तीलाई उभ्याएर
अर्को पहाडमाथि उभिएको रवि
रगतले पछ्याएको बाटो
रगतले मुछिएको माटो
व्यस्त अभ्यस्त बाटो
सबै–सबै भुलेर
मुस्कुराइरहेछ हिमालको मुस्कानमा
हराइरहेछ धर्तीको छातीमा
पहाडमाथि उभिएर …
रवि खोजिरहेछ
रेनाता, बेनेडिक्टो र मुनामदन
रोमियो–जुलियट र लैलामुमताज
पहाडमाथि उभिएर …
जिरी, दोलखा
संघर्ष बुढाथोकी – मेरो सामथ्र्य
(मधुपर्क बैशाख, २०६७)
मनको अँध्यारो कोठामा
अजंगको छाया बोकेर हिँडिरहन्छु म
पहाडको अन्तरंग बुझ्न
कालो बादलको लिस्नु चढेर
अश्लील मागहरूको आकृति काखीमा च्यापेर
सपनाको वस्ती खोज्न
अरुको चाहना टेबुलो घर्रामा कोचेर
आफ्नो मनको फाइल हाकिमको टेबुलमा
पुर्यामउँछु, खुसुक्क मैले ।
ङिच्च दाँत देखाउँदै
लाछी मनका खाली झोलाहरू बिसाउँदछु,
उसको समीप
ऊ उपरखुट्टा हल्लाउँदै मुस्काइ रहन्छ
नतमस्तक निदाइ रहन्छु म
उसैको निर्देशनमा
अरुको जायज मागमा टिपेक्स दलेर
कीर्ते अक्षरहरू रातो मसीले अन्डरलाइन गर्दै
अरुको चाहना हत्या गरिरहन्छु म
ऊ निर्धक्क हस्ताक्षर ठोक्दछ
तजबिजी अधिकारको दुरूपयोग गरेर
ऊ मुस्काउँदछ ।
म हाँस्दछु ।
भित्ता अलपक पर्दछ,
मेरो र हाकिमको कुटिल चाला देखेर
सन्नाटा एक्लो दिनमा !
अश्लील मागका आकृतिहरू दङ्गहास हुन्छन्
मेरो सामथ्र्य देखेर
प्युठान
प्रमोद पौडेल “शिशिर” – देश दुखेको लेख्न सकिन
तिमी देखि टाढा, धेरै टाढा
सात समुन्द्र टाढा
फुर्सद को समयमा
नितान्त एक्लो भएर बस्दा
प्रिया,
मलाई तिम्रो यादले सताउनु पर्ने हो
आँखा भरि तिमी नाच्नु पर्ने हो
थोरै भए पनि तिम्रो माया दुख्नु पर्ने हो
तर अफसोच !
छक्क पर्छु आफैं
न तिम्रो याद, न तिम्रो तस्बिर
न त तिम्रो माया नै दुख्छ
प्रेमी त म तिम्रै हुँ
त्यसैले माफ माग्छु प्रिया तिमीसंग
या त म असल प्रेमी हैन
या त ममा अर्कै पिंडा छ
जुन तिम्रो माया भन्दा धेरै दुख्छ
तिमी भन्दा धेरै दुख्छ |
तिमी देखि टाढा, धेरै टाढा
सात समुन्द्र टाढा
तिमी जस्तै आमाहरुले
आफ्ना लाला-बाला खेलाएको देख्दा
चसक्क मुटु दुख्नु पर्ने हो
तिम्रो सम्झनाले पिरोल्नु पर्ने हो
तिमी बिनाको दशैं, के दशैं
कल्पनामै आएपनि कति रमाइलो हुन्थ्यो-
“तिम्रा अनमोल हातहरु मेरो निधारमा राखेर
कहिल्यै नरित्तिने आशिष दिएको”
तर अफसोच !
छक्क पर्छु आफैं
न तिम्रो सम्झना, न तिम्रो कल्पना
न त तिम्रो ममता नै दुख्छ
छोरो त म तिम्रै हुँ
त्यसैले माफ माग्छु आमा तिमीसंग
या त म असल छोरो हैन
या त ममा अर्कै पिंडा छ
जुन तिम्रो ममता भन्दा धेरै दुख्छ
तिमी भन्दा धेरै दुख्छ ||
आफ्ना भन्ने सबै देखि टाढा, धेरै टाढा
सात समुन्द्र टाढा
भिडभित्र पनि एक्लो म
सकि-नसकि जिन्दगीको खुड्किलो चड्ने क्रममा भौतारिंदा
कहिलेकाहीं त
डन्डी-बियो, कपर्दी, लुकामारी र गुच्चा खेल्ने साथीहरु,
उनिहरुसंग बिताएका रमाइला पलहरु
दिदि-बैनी तथा तिहार का अबर्णनीय क्षणहरु,
बुई-बुई र ताते-ताते अनि परिका मिठा-मिठा कथाहरु सुनाउदै
हुर्काउने बाबा, उनको त्यो काख
आदि-इत्यादीहरुले झस्काउनु पर्ने हो
मनै कस्तो-कस्तो बनाउनु पर्ने हो
तर अफसोच !
छक्क पर्छु आफैं
न साथीहरु को साथ, न दिदि-बैनी
न त बाबा को काख नै दुख्छ
“आफ्नो” त म तिमीहरुकै हुँ,
त्यसैले माफ माग्छु आफ्ना भन्ने सबैसंग
या त म असल मान्छे हैन
या त म मा अर्कै पिंडा छ
जुन आफ्नो पन भन्दा धेरै दुख्छ
अफ्नाहरु भन्दा धेरै दुख्छ |||
दुख्न त दुखेकै छ तर
कस्तो दुखाई हो कुन्नि
न “आमा” दुख्छ, न “बाबा” दुख्छ
न “प्रिया” न त “साथी-संगी” दुख्छ
तैपनि दुख्छ, बेसरी दुख्छ
यता छाम्यो एतै दुख्छ, उता छाम्यो उतै दुख्छ
चारैतिर दुख्छ
अब त सहनै सकिन
मनको पर्दा च्यातेर सुस्तरी हेरें-
देख्छु चारैतिर तीन अक्षर कोरिएको
नेपालै नेपाल कोरिएको
बल्ल दुख्नु को अर्थ बुझेजस्तो लाग्यो
नेपाल दुखेजस्तो लाग्यो
मेरो देश दुखेजस्तो लाग्यो
कता-कता डर पनि लाग्यो
आत्तिएर “आमा” राखेको ठाउँमा हेरें देख्छु-
एउटा दुधे बालक आफ्नी आमा को काखमा रक्त्याम्य भएर लडेको
आमा, अब त माफ गर्छेउ हगि
के गर्नु तिमी दुख्ने ठाउँमा ति आमा को बिलाप दुखेछ
प्रिया राखेको ठाउँमा हेरें देख्छु-
सेतै पहिरेकी अधबैंशे आइमाई
निर्जीव शरीर झम्टी-झम्टी चित्कार गरिरहेकी
प्रिया अब त तिम्ले पनि माफ गर्ने पर्छ
के गर्नु तिमी दुख्ने ठाउँमा विधवाको सेतो पहिरन दुखेछ
उनको त्यो चित्कार दुखेछ ||||
अर्को कुनामा हेर्छु, आस्चर्य लाग्छ
खोला-नालामा बग्ने पानीले रंगै फेरेछन
सायद होलि धेरै खेलेछन क्यारे देशमा
रातै-रातो मात्र देख्छु
चारैतिर हेर्दै जान्छु, दुख्ने ठाउं धेरै रहेछन
कतै साँफे बगर दुख्छ
कतै नौमुले दुख्छ
कतै बेनी बजार दुख्छ
कतै नारायणीहिटी दुख्छ
छिया-छिया मन को पिंडा पोख्न
“कबिता” लेख्न बसें
तर सकिन, देश दुखेको पिंडा लेख्न
त्यसैले माफ माग्छु कबिता तिमि संग
किनकि मैले तिम्रो मर्म बुझ्न सकिन
देखेकै कुरा लेख्न सकिन
भएकै कुरा लेख्न सकिन
देशको पिंडा लेख्न सकिन
देश रोएको लेख्न सकिन
देश दुखेको लेख्न सकिन |||||
– प्रमोद पौडेल “शिशिर”
रचनाकाल: असार १४, २०६१
लेक्सिग्टन, केन्टक्की, अमेरिका
[नोट: प्रस्तुत कबिताले “ANMA-NASeA Joint Convention 2007” मा भएको प्रतियोगितात्मक कबि गोष्ठीमा प्रथम स्थान हाँसिल गरेको थियो | २००४ मा लेखिएको यो कबिता को पात्र “म” लाई देश दुख्ने क्रम अझै बढ्दो छ | देशको रुवाई अझै तिब्र छ | तर दुखाइको मर्म छताछुल्ल झल्कने यो कबिता अहिलेलाई जस्ताको तस्तै प्रस्तुत गरिएको छ | ]
पुष्प अधिकारी – उस्तै छ
(Source: Himal Khabar)
अचेल दिन र रात उस्तै छ
लुटेराहरूको जमात उस्तै छ
दिउँसै अँध्यारो भएको छ देश
बलात्कार, हत्याको उत्पात उस्तै छ
सल्किँदैछ आगो यत्रतत्र फेरि
झ्नै घिउ थप्ने वर्षात् उस्तै छ
मिलेको कहाँदेखियो र दुई ध्रुव
यहाँ पनि घात-प्रतिघात उस्तै छ
कैयांै मरे देशका निम्ति मर्न त
शहीदको सूचीमा अज्ञात उस्तै छ
सिजन ‘नयन’ श्रेष्ठ – रित्तो क्यानभास
(Source: मधुपर्क असार, २०६८)
मलाई रङहरूसँग खेल्न
औधि मन पर्छ
रङहरूसँग खेलेर
रङहरूकै समुद्रमा
पौडन मन पर्छ
तर के गर्नु ?
यति सुन्दर जीवन
रङहरूसँग खेलेर बिताएको
यो समयले पटक्कै मन पराउँदैन ।
कहिले त यस्तो लाग्छ
म यो समयको वास्तै नगरौँ
मात्र रङहरूसँगै जिस्किरहुँ
रङहरूकै गोरेटोमा हिँडिरहुँ
सोच्दासोच्दै
यो समयले मलाई
अर्कै गन्तव्यमा पुर्याइदिन्छ ।
यसरी समयले मलाई
रङहरूबाट टाढा राख्दा
म्ानै कटक्क दुख्छ
म्ा के गरूँ ?
समयले त
मेरो स्मृतिविम्बमा ताजै रहेका
रङहरूसँग खेलेका पलहरू
आँधी ल्याएर उडाइदियो
कि मेरो जिन्दगी रित्तो क्यानभास भएको छ ।
म के सुनाउँ ? तिमीलाई
मेरो जिन्दगी र
रङहरूको कहानी
बरू तिमीले पनि
रङहरूसँग नखेलेकै
भए हुन्थ्यो कि ?
मोदनाथ प्रश्रित – जब चल्छ हुरी
जब चल्छ हुरी, जब चल्छ हुरी, जब चल्छ हुरी
घामको ज्योति छेकिरहेका काला बादल फाट्छन
मै हुँ भन्दै सिँगौरी खेल्ने रुखको धूलो चाट्छन्
मस्त निंदमा शान्त सुतेका सागर पनि उर्लन्छन्
ज्वारहरुको थप्पड खाई पहरा पनि भत्कन्छन्
कठयाङ्ग्रिएका हिउँका डाँडा गाल्दै हिँड्छ हुरी
बाटो छेक्ने बार र गौंडा ढाल्दै हिँड्छ हुरी
फोहेर मैला घुर बर्ढार्दै गुनुनुनु हिँड्छ हुरी
उलटफेरका गाथा गाई हुनुनुनु हिँड्छ हुरी
आयु पुगेका जीर्ण कथाका पात-पतिंगर उड्छन्
तात्छन् जंगल कलिला राता नयाँ आँकुरा फुट्छन्
खेद्दै हिमऋतु बसन्तलाई स्वागत गर्छ हुरी
नौलो सिर्जन निम्ति प्रलयको गाउँछ गीत हुरी
अजय पौड्याल – अब बल्ल त सुरु भयो अझै बांकी छ
अब बल्ल त सुरु भयो अझै बांकी छ
आँखा को गाजल घोलिएर गालामा आउन
अझै बांकी छ
कालो बादलले घमाईलो आकाश छाउन
भन्छौ भने अझै सुरू नै नगरौं
माया मात्र छैन यो संसारमा टेन्सन पाऊन
अब बल्ल त सुरु भयो अझै बांकी छ
कालो अंध्यारो रातमा एक्लै बिरह गाउन
अझै बांकी छ
तड्पिन,एक छाक खान अनि लाउन
भन्छौ भने यो बाटो नै नहिडौं
माया धितो राखी सकिंदैन धुरी छाउन
अब बल्ल त सुरु भयो अझै बांकी छ
शहरको भिडमा आफ्नो अस्तित्व पाउन
अझै बांकी छ
समाजमा पनि एक चिनारी बनाउन
भन्छौ भने यो गृहस्तीनै नगरौ
तर बिना तिम्रो साथ म जिउन त के
मर्न पनि पाउन्न
बिर बहादुर के.सी. – मेरो यात्रा जारी छ
म त क्रान्ति योद्धा हु
क्रान्तिको गर्भबाट जन्मिएको
म त लडाकु सिपाही हु
भिषण युद्ध जितिरहेको
मैले रगतसग बाचा गरेको छु
मैले जनतासग कसम खाएको छु
मेरो उद्देश्य भन्नु नै मुक्ति र स्वतन्त्रता हो
मेरो चाहना भन्नु नै क्रान्ति हो
क्रान्तिबाट शान्ति जन्माउन
मैले बुद्धसगं पनि सम्झौता गरेको छु।
त्यसैले, हातमा हात जोड्न
सहमत बन या नबन
तिम्रो सहमति बिना पनि
मेरो मुक्तियात्रा जारी रहने छ
मेरो क्रान्तियात्रा जारी रहने छ।
म त हिमालको छोरो हु
सगरमाथाले जन्माएको हो मलाई
म त आरोही हु
कयौं हिमाल चुमिसकेको छु
मैले सगरमाथा चुम्ने सपथ खाएको छु
मैले सगरमाथा हसाउने प्रण गरेको छु
मेरो सपना भन्नु नै आरोहि हो
मेरो विपना भन्नु नै आरोहण हो।
सगरमाथाको शिरमा विजयको साइरन बजाउन्
मैले पासाङल्हामु र आङसिरिं सग सम्झौता गरेको छु।
त्यसैले, गतिमा गति भर्न
सहमत बन या नबन
तिम्रो असहमतिको कुनै प्रवाह नगरी
मेरो सगरमाथा आरोहण जारी रहने छ।
म त उज्यालो ज्योतिष कण हुँ
आगोका लप्काबाट जन्मिएको
म त तातो लाभा हुँ
ज्वालामुखीबाट फुटेको
मैले संसार उज्यालो पार्ने संकल्प लिएको छु
मैले अध्यारो बढार्ने दृढता व्यक्त गरेको छु
मेरो भावना भन्नु नै उज्यालो हो
मेरो कामना भन्नु नै कालोको अन्त्यष्टि हो
किनकी मैले रावणहरु मार्न
रामसगं सम्झौता गरेको छु
त्यसैले, काधमा कांध जोड्न
तयार होउ या नहोऊ
तिम्रो तयारी विना
मेरो उज्यालोको खोजी जारी रहने छ।
मेरो रावण मार्ने चाहना पुरा हुने छ
मेरो संकल्पको यात्रा जारी रहने छ।
म त जितवीर हु
कयौं हारबाट जन्मिएको
मत रक्तविज हु
रगतका थोपा थोपाबाट जन्मिएको
मैले जित्नको लागि बलिदान गरेको छु
मैले दुनिया बदल्नको लागि उत्सर्ग गरेको छु।
मेरो उद्देश्य पूर्णजित हो
मेरो यात्रा नै सफलताको लागि हो
किनकि मैले जित्नको लागि सम्झौता गरेको छु।
त्यसैले, आऊ या नआऊ
तिम्रो अनुपस्थिति मै
मेरो जितको ढोका खुल्ने छ।
कदममा कदम मिलाऊ या नमिलाऊ
तिम्रो कदमको अग्रता बिना
म शिखर चुम्न सफल हुनेछु।
विजय सफलता
उज्यालो सुन्दरता
.अनन्त, अनन्त सम्म
निरन्तर अविरल र अविचल
जारी रहनेछ मेरो विजयको यात्रा।
चैतन्य अधिकारी – नयाँ सालको जुत्ता
नयाँ सालको संघारमा
एउटा खिन्न मान्छे जस्तै
ठिङ्ग उभिएको छ कोही
असमंजस, दोधारमा
लज्जा आधा अनुहारमा
आशा आधा अनुहारमा
आफ्नो गोडामा लगाएको
फित्ते चप्पललाई देखाउंदै
ऊ भन्छ –
यो साल नयाँ बुटजुत्ता लाउँछु कि ?
दह्रो खुट्टा हिंड्न पाउँछु कि ?
पुरानो जुत्ता एम्बुशमा खस्यो
हिंडिरहेको बाटो हठात् धुवाँमा फँस्यो
नपत्याए हेर,
यी पैतालाभरि आगोले पोलेका डामहरू!
यसपालिको बुट जुत्ता
मागेर नपाउने खालको हो भनेका छन्
आफैंले सिलाउने खालको हो भनेका छन्
सिउनेहरु भने
पिउनेको आनन्दमा झैं मस्त देखिन्छन
सियोसंग खेलिरहेका भेटिन्छन
कतै घोचाघोच गरेर
रक्ताम्य पार्ने त होइनन जताततै ?
यिनीहरुले नै हो,
यसपालिको बुट जुत्ता
टलकदार चमकदार हुन्छ भनेका,
टाला टाला मिलाएर
छाला छाला मिलाएर
रंगीबिरंगी बन्छ भनेका,
तलुवा एउटै छालाको चाहिन्छ भन्ने पनि छन्
त्यस्तो कहाँ पाइन्छ भन्ने पनि छन्
उफ! लाउनेका भन्दा बनाउनेका सुर्ता !
नयाँ सालको संघारमा
घाउमा लगाउने टेप जस्तै
पटक पटक उप्काउँदै टाँस्दै गरेको
एउटै मात्र तिथि-मिति भएको
अरु कुनै चाडबाड नलेखिएको
एउटा अनौठो क्यालेन्डर च्यापेर
कोही भनिरहेछ –
यो साल पनि
जुत्ता बनेन भने
असह्य हुनेछ मेरो पीडा…
बलजफ्ती घिसार्दै
कत्ति पो तन्काउन मिल्ला
यो काइते चप्पलको फित्ता ?
मलाई सोध्छौ भने ऊ को हो,
शायद त्यो मेरो देश हो ।
पोखरा
गायत्री भट्टराई – शव्दहारमा कविता
फूल-पाति, दुना-टपरीमा
सजिएको
त्यो
आँगन,यज्ञशाला…
फेरी अर्को रङ्गशालामा
अभिनीत हुन्छ
‘म’ हराएको मान्छे।
दर्शक ग्यालरीमा
चिच्च्याँइ रहेको देख्छु –
हिङ नभएपनि हिङ बाँधेँको टालो हल्याई
बाझागरे माइलो
(हो गामनाङे माइलो)
यसरीनै शब्दहारमा
फेरी अर्को कविता ॥
– ओदालगुडी,असम