Tanka Sambahamfe – Limbuwan Ko Khatir

टंक सम्वाहाम्फे – लिम्वूवानको खातिर

सेवारो आदाङवे
हतारमा पो हुनुहुन्छ कि ?
वेफुर्सदी नै भए पनि
आउनुहोस्
किनभने अहिले देशलाई
पुन निर्माण गर्ने वेला भएको छ
लिम्वूवानको अस्तित्वलाई खोज्ने वेला आएको छ
हिउदको ठिही र वर्षाको झरीबादल सहेर
कति मेलापातमा मात्र सिमीत रहने
धनको लोभ र लालचमा फसेर
कति परदेशी मात्रै भैरहने
अव त हामीले आफ्नै लिम्वूवानको जोहो गर्नुपर्छ
र लिम्वूवानको सुनौलो भविष्यलाई खोज्नु पर्छ

आदाङवे
अव हामीले यो देशमा
आत्मानिर्णयको अधिकार खोज्नु पर्छ
हरेक तह र ताप्कामा
हाम्रो सहभागीतालाई अनिवार्य वनाउनु पर्छ
हक र अधिकारको लागि एकाधिकार चिरेर
हामी अगाडि अगाडि वढ्नु पर्छ
लिम्वूवानको लागि
हामी सवै लिम्वूहरू लड्न तयार हुनु पर्छ
किनभने हामीले
जाति भाषा र संस्कृतिको संरक्षण गर्नु छ
समग्र लिम्वू र लिम्वूवानको उत्थान गर्नु छ
त्यसैले आदाङवे
यसवेला हामीले
लिम्वू र लिम्वूवानको लागि
केहि सोचेनौ भने
लिम्वूवान राज्यको लागि
लागि परेनौ भने
मात्र इतिहास वन्नेछौ
जो हिजो लेखिएको थियो त्यस्तै
अव साच्चै लिम्वू भएर जाग्नु पर्छ
लिम्वूवानको खातिर

आदाङवे
हतारमा पो हुनुहुन्छ कि ?
वेफुर्सदी नै भए पनि
आउनुहोस्
किनभने अहिले देशलाई
पुन : निर्माण गर्ने वेला भएको छ
लिम्वूवानको अस्तित्वलाई खोज्ने वेला आएको छ

Jyoti Jungle – Mero Hisab

मेरो हिसाब

कर्तव्यको एउटा कुची
तस्वीर जो कोर्नु थियो अरुकै,
आफ्नै अनुहार
नियालेर हेरिन“छु कहिल्यै,
कहिल्यै उभिएको धरातलस“ग प्रश्न पनि गरिन“छु ।

आफ्नो कुरुप सन्तानलाई
हर्षले स्वीकारेकी आमाजस्तो
आफ्नै आत्माको आवरणसम्म सिंगारिनछु

आज हिसाबमा बसेकी छु ।

यसरी कहा“ सोचे“
भुइमा राख्नै नहुने
हतियारको बोझजस्तो हु“ला म,
उदांगो रहस्यको
कुने खोज हु“ला म ?

यो जिन्दगी
कसरी उदायो दिनस“ग
र सुत्यो रातजस्तै जस्तै
त्यो पनि हिसाब गरिन“छु,
रुवाजस्तै कञ्चन थिए
सपनाका भुवाहरु,
कुन गतिहीन बतासले
कता उडायो
त्यो पनि समेटिन“छु ।

आज त किनमेलका ब“ुदाहरु छन्,
सन्तानका गुनासाहरु छन्
आफन्तका सन्देशहरु छन्,
हाम्रा बातचीतका शीर्षकहरु
कहिलेदेखि टुगिएछन्
त्यो पनि सम्झन सकिन“ ।

भावनाको पोखरी
अतृप्त सुकिसकेछ कहिलेदेखि
त्यहा“ पनि डुबिन“छु,
आफ्नै मनस“ग पनि
आ“खा जुधाइन“छु ।

दौडमा त कहिल्यै
कुदाएन आकांक्षाले
अरुअरुलाई जिताउनु थियो,
अरु सबैलाई उडाउनु थियो,

म त गुंड रुंगेर बसेको
एउटा असक्त चरी,
आ“खा भएर
आ“खै नदेख्ने जस्तो पो छु,

म कहा“ थिए“ ?
कहिल्यै आफ्नो
सम्झना पनि गरिन“छु ।

Jyoti Jungle – Man Ko Saathi

मनको साथी

एउटा साथी
उसैलाइै चढाउ“न सक“ू
मनमा लुकीबसेका आ“सुफूल
मनमा फुलीबसेका आरुफूल ।

आजसम्म
धेरै बाडेँ शुभकामना,
शुभेच्छा सिंचेर
थुप्रैथुप्रै सजाए“ अभिवादन,
तर एक्लै बोकिरहेछु
संवेदित मनको गा“ठो
खोल्नै नसक्नुको नमज्जा,
शब्दमा उतारेर आफ्नो चित्र
विमोचन हुन नसक्नुको असफलता
र पोखिनै नपाउनुको सा“गुरो ।

यस्तो लाग्छ,
सारा हि“डाई बोकेर
बगौं कलकल
बेपर्वाह ओह्रालैओह्रालो
हुत्तिएको बेगवान् झरनाजस्तो
र पुगौं उसम्म ।

अनौपचारिक आँखा,
बिना साइनोको बन्धन
बिना लिङ्गको व्याख्या
सीमाहीन
संज्ञाहीन ….।

ओ प्रतीक !
ओ साथी !
ओ सागर !
म पानी आफैं तृष्णा भएर
तिमीलाई खोज्दै हि“डेकी छु ।

Jyoti Jungle – Bepatta Mausam

बेपत्ता मौसम

यो साँझमा
यादको हावा बोकेर
बेपत्ता मौसम आइपुग्यो ।

युद्धको कुहिरोमा
भविता खोज्दै हि“डेको
एउटा सन्तान
बेखवर कहा“ पुग्यो ?
कहा“ पुगे
बेपत्ताको छाती टेकेर
समयलाई शासन गर्नेहरु ?
कहा“ सुकाए
आमाको आ“सु पुछेको टालो
र सुकिला भए ?

अ“ध्यारामा
अ“ध्यारै भो कि उस्को अनुहार
कस्तो भो होला उस्को रङ ?
मेरो छातीमा टा“सेर उस्को पुरानो तस्वीर
अखवारले खिचेको फोटाको जस्तो
कि माटाकै जस्तो ।

दिउ“सो जा“गर उठ्दैन,
राती सपना सुत्दैन,
नचिने झैं बोल्छ आफ्नु जिन्दगी,
कि आफ्नै जीवन पनि
सा“झ जति प्यारो छैन ।

यहि सा“झको
धुमिल आकासको अँध्यारामा,
म खोज्छु तारातारामा
के ऊ तारा भइसक्यो ?
कि बास बस्तै बलैंसीमै आइसक्यो ?

यहि सा“झमा
म तारा र आहटको दोधारमा
हावास“ग बात मार्न थाल्छु
र विर्सन्छु केही छिन
ऊ बेपत्ता भएको छ ।

साँझमा
यादको हावा बोकेर
बेपत्ता मौसम
आज पनि आइपुग्यो ।

Jyoti Jungle – Taj Mahal Bata Farkinda

ताजमहलबाट फर्कदा

भन्नेहरु सबै
सा“चो कहा“ भन्दा रहेछन् ?
गाउ“नेहरुले गीतमा पनि
झुटो संवेदनको धून भर्दारहेछन् ।

प्रेमको मन्दिर भनेर चिनेथे“ ताजमहललाई
समर्पणको इतिहास भनेर सुनेथे“ ताजका गीतहरु
कौतुहलको उत्ताउलो वेग छातीले थिचेर
प्रेमको धैर्यलाई मुटुभित्रै थुनेर
म सुन्न गएथे“ प्रेमका नसुनिने सङ्गतहरु
म छुन गएथे“ प्रेमका नदेखिने तस्वीरहरु ।

मलाई संसारका
हज्जारौं प्रेमी आत्महत्याको मुक्ति त्यहा“ माग्नुथियो,
मनमनै चपाएर गरेका
बलिदानी प्रेमको साक्षी उसैलाई राख्नुथियो,
दैनिकीले निलेका
प्रेमका निला ओठहरु फिंजाएर
गुलावी रङ्गले पुर्नरोगन गर्नुथियो …
नजानी के के सोचेंछु मैले,

नजानी के के सोचेंछु मैले,
आमाको वात्सल्यभन्दा प्यारो प्रेम
स्वेच्छाको चा“दनीजस्तो चमकदार,
उफ..
त्यसरी प्रकाशन गर्ने हिम्मत गरेको छ कस्ले
प्रेमको घोषणापत्र ?
कस्ले तयार पारेको छ प्रेमको अनन्य महल ?
त्यागको कम्पनले
विरामी भएर पुगेथे“ त्यहा“ ।

अह“,
सङ्गमरमरको फूलको थुंगा
कहीकतै मुमताजको आ“सुको शीत
मन त्यसै भिजिरह्यो
मन त्यसै ठोकिइरह्यो,
बा“चुन्ज्याल तड्पिएका ती धड्कनहरु
अचानक रोकिएका बेआवाज भित्ताहरुमा
पटक्कै प्यारो लागेन
मृत्युपछिको प्रेमको दर्शन,
समाधिमा प्रेमको तर्पण ।

ताजमहलमा,
जीवनको अन्तिम सत्य
प्रायश्चित गरिरहेथ्यो,
त्यो शान्तिमा
फगत फगत
एउटा भुलक्कडले सम्झना गरेको
अतितबोधको झण्डा हल्लिरहेथ्यो ।

ताजमहलबाट फर्कंदा,
मुटु खुम्चिनेगरी
आहतको सिरेटो बोकेर
म रित्तै चिसै फर्किए“,
अलिकति फुर्किएको के थिए“
प्रेमको अपारतामा डुब्न..
म निस्सार
बादशाहस“ग
चित्त दुखाएर फर्किए“ ।

Jyoti Jungle – Afnai Ashirbad Malai

आफ्नै आशिर्वाद मलाई

जब आकाशलाई हेर्छु
बादलको आकार
बन्दुकजस्तै देख्छु र निहुरिन्छु ।

कालो देख्छु
अनायास ढुंगाको रङ,
लाग्छ,
अब क्षणभरमा त्यहा“बाट पनि
आगो हुर्कनेछ
र चिम्लन्छु आ“खा ।

मनभरि जम्छ अमीलो सागर
न डुब्न सक्छु
न भाग्न सक्छु किनारैकिनार ।

प्रश्वासको बाटो बन्द हुन्छ,
किनाराका लाशहरु
रिसाएका छन्,
पिउनेहरु काकाकुल छन्
जिउनेहरु शोकाकुल छन्
मेरो चेत बोक्न सक्दिन“ म,
युद्धमय मनको विभिषिकाभित्र
सन्तुलन कुल्चिएको छु
आफ्नै पाइतालाले ।

हा“स्नेहरु पनि छन् हा“सिरहेका,
भाग्नेहरु छन् भागिरहेका
नदी, चरा, बाटो जङ्गल
सा“झ विहान रातलाई हेर्छु
म जस्तैसबै निरीह छन्
र हात जोड्छु,

हे भगवान् !
मैले चढाएको भरोसा मलाई फर्काइदेऊ
भोलि घाम झुल्किएको देखें भने
मेरो आयुलाई
म आफैं आशीर्वाद दिनेछु ।

Chandika Bhattarai – Pinjada Bhitra Ko Swatantrata

पिंजडा भित्र को स्वतन्त्रता

अब स्वीकार छैन मलाई यो पिंजडा भित्र को स्वतन्त्रता
म पनि खुला आकाश मा उड्न चाहान्छु,
लडेर फेरि आफै उठ्न चाहान्छु।
खानु छैन मलाई यो पिंजडा भित्र बसेर तयारी खाना
म पनि आफ्नै नङ्ग्रा खियाएर खान चाहान्छु,
बरु आधा पेटै किन नहोस्,
म आफ्नै भोक अनुसार को भोजन गर्न चाहन्छु।
यदि यो पिंजडा बाहिर भोका शिकारी हरु
दाउ हेरेर बसेका छन् भने,
म तिनको सामना आफै गर्न चाहन्छु,
सुरक्षा को नाउँमा यो पिंजडा भित्र थुन्न नखोज मलाई,
बरु ति गिद्धे नजर लगाउनेहरु सँग लड्न सिकाउ,
लडेर जित्न सिकाउ,
आत्म रक्षा गर्न सिकाउ,
आत्म स्वाभिमान बढाउन सिकाउ।
मान्न सक्दिन म यो पिंजडालाई आफ्नो संसार
मलाई पनि देख्नु छ पिंजडा बाहिर को संसार,
एउटा पिंजडा बाट अर्को पिंजडमा नसार मलाई,
आफ्नो मर्जिको मालिक आफै भइ हेर्न देउ
यो संसारको सुन्दरता मलाई।
नादान छौ, नाजुक छौ भनि कमजोर सावित गर्न नखोज मलाई
म आफ्नै जिवनको भोगाइबाट सिक्न चाहान्छु,
म आफै भित्रको विश्वास जगाइ समयसँग भिड्न चाहान्छु।
मलाई बिलकुल मञ्जुर छैन अब
मेरो जिवनमा कसैको हस्तक्षेप,
म केबल आफ्नै सर्तमा आफ्नो जिवन आफै जिउन चाहन्छु।
मेरो बोलाइ,खुवाइ, लगाइ, हिँडाइमा नियन्त्रण गर्न नखोज
म आफुलाई केबल आफु नै भएको हेर्न चाहान्छु।
तिम्रो यो पिंजडा भित्र जति नै उडेपनि म रमाउन सक्दिन,
तिमिले यो पिंजडा भित्र जति नै स्वतन्त्रता दिए पनि म स्वतन्त्र हुन सक्दिन।
म कसरी बस्न सक्छु र सिमाभित्र जब असिमित सपनाहरु छन् मेरा आँखामा?
म कसरी बाँधिन सक्छु र बन्धनमा जब अनियन्त्रित कल्पनाहरु छन् मेरो मनमा?
त्यसैले अब स्वीकार छैन मलाई यो पिंजडा भित्र को स्वतन्त्रता,
म यो ठूलो धर्ती घुम्न चाहन्छु,यो शितल पवनको स्पर्श महसुस गर्न चाहन्छु,
पखेटा फिजाइ आफ्नै, चारै तिर डुल्न चाहन्छु।

यो पिंजडा भित्र रुमलिएर कति वसन्त यसै पार गरे मैले
न नियाल्न पाएँ ति फूलहरू मुस्काएको,
न हेरेँ कहिले ति पालुवा सँगै पलाएको मेरो रहर
ति पुतली झैँ निसङ्कोच उड्ने रहर,
सुन्दर पखेटा फरफर पार्दै स्वतन्त्रत उड्ने रहर।
त्यसैले स्वीकार छैन मलाई अब यो पिंजडा भित्र को स्वतन्त्रता,
बन्नु छैन मलाई कसैको मनोरञ्जन को साधन,
नबन्नु छ अर्हाएको काम सुरुक्क मान्ने रोबोट
मेशिन जसरी तिम्रो इशारामा अब नाँच्न चाहान्न म,
तिम्रो पिंजडा मा तिमिसँग,
तिम्रो इच्छा अनुसार अब बाँच्न चाहान्न म
म कसैको जिम्मेवारी भएर होइन,
जिम्मेवार प्राणी भएर बाँच्न चाहन्छु,
म केबल स्वतन्त्र भएर हाँस्न चाहान्छु।।

Mani Bangdel – Sumsumaunda Nepal Timilai

मणी बांग्देल – सुमसुम्याऊंदा नेपाल तिमीलाई

तिम्रो मुल्यवान तनभरी
बगेका मेरा अमुल्य पसिनाका धाराहरु
खहरे खोला बनि सुकेर नजावस
तिम्रो काखमाथी मिठो निद शैयांमा
देखेका लाखौ सुनौला सपनाहरु
हुरी बतास संगै उडेर नजावस
माधक तिम्रो उष्ण मोहपास भीत्र
छल्किएका छाल झैं जवानीहरु
त्यो मोहिनि साथको बिछोडमा
ज्वालामुखि बनि फुटेर नजावस
मेरो जन्मभुमिमा पाईला पाईला गनि
तय गरेका कोसौं जीवनका दूरिहरु
लक्ष्य बिहिन चंगा बनि चुडेर नजावस
पीडाका खानीहरु
तिम्रो कण कणमा मिसाउदा
बेदनाका बोझहरु
तिम्रा हत्केला भरि बिसाउदा
कबिका दुःखान्त कबिताले
मस्तिष्क भरि गिज्याउदा
सधा चुपचाप स्थिर रहने कस्तो
रित्तो रित्तो तिम्रो मन
पिरोल्दैन बियोगले किन तिमीलाई
गर्जिदिन्छौ हरक्षण नियमित बर्सिदिन्छौ
अनि जताततै पड्किदिन्छौ
कसम छ तिमीलाई बगेका ती पसिनाको
र धेरै सुनौला सपनाहरुको
बिदाइका अन्तिम समर्पण संगै बितेका साथलाई
एक पटक सुम्सुमाउदा नेपाल तिमीलाई ।

न्युयोर्क

Dipendra KC – Ma Piune Bhayeko Chhu

दीपेन्द्र “अपजसी” – म पिउने भएको छु

हो, नपिउने भन्दाभन्दै
पिउने भएको छु म ।
तिम्रो डोली अन्मिएपछि
सुनसान छ गाउँ;
त्यसपछि
चढ्न थालेको छ
अर्कै नशा मलाई
हटाउन त्यो नशा
म पिउने भएको छु
नपिउने भन्दाभन्दै
Continue reading “Dipendra KC – Ma Piune Bhayeko Chhu”

Ratna Shamsher Thapa – Kamana

रत्नशमशेर थापा – कामना
(मधुपर्क २०६६ भदौ)

मौनतालाई टुक्राइदिने सुसेल ए आँधी
भैँचालोले खोलोस् आँखा भाँचेर समाधि ।
आगोको तातो असिना खन्या बादल कुर्लेर
क्षितिज चिर्ने आवाज सुना सागर उर्लेर
बदलिनुपर्छ धमिलो नक्सा सम्पूर्ण धर्तीको
गुञ्जिनुपर्छ एउटै गीत विश्वमा प्रीतिको ।
रगतको रङ चिन्न निर्मल आँखा चाहिन्छ
जीवनको अर्थ बुझ्न सरल भाका चाहिन्छ
उमि्रनुपर्छ मुटुमुटुमा पवित्र भावना
बर्सिनुपर्छ शान्तिको ज्योति मेट्न तिर्सना ।
मौनतालाई टुक्राइदिने सुसेल ए आँधी
भैँचालोले खोलोस् आँखा भाँचेर समाधि ।

Prakash Nepal – Sutdainan Manchhe Haru Basti Haru Ma

प्रकाश नेपाल – सुत्दैनन मान्छेहरु बस्तीहरुमा

जब सुत्दैनन मान्छेहरु बस्तीहरुमा
बुझ्नु पर्छ – उनीहरु आगाका फिलिंगाहरु बनाउदैछन |
हो
उनीहरु आगाका फिलिंगाहरु बनाउदैछन
अनगिन्ती छटपटीका कोइलाहरु बटुलेर
अभावका रापहरुमा अत्तालिदै
बेपत्ता दौदिन्छन र बिश्वाशहरुमा पछारिदै
थाक्छन, सुस्ताउछन र फेरी ब्युतिन्छन |

जोडन जान्दैनन आकाश र पाताल उनीहरु
र जान्दैनन एकादेशका दन्ते कथाहरु
उडाउदैनन घाइते परेवाहरु – नाटक देखाउन
अनि चल्दैनन कुटिल चालहरु चुनाब जित्ने बहानामा
र हुन्छन लाम बद्ध शितलहरका मालचराहरु जस्तै
आगोका थुंगाहरु उन्न |

नसोचे हुन्छ – अब गाउँ सुतिसक्यो
नसोचे हुन्छ – नाटकका पर्दाहरु च्यातिदैनन अब
र बिकुलहरु बज्दैनन अब – शंखघोसको
नबसे हुन्छ ओथारो – बतासे अण्डाहरुमा
नगाए हुन्छ – नानि भुलाउने गीतहरु – बेसुरमा |

बुझेका छौं – एक चुप चाप रात अझ बाँकी छ
जहाँ मसानहरु चाल चल्दैछन अझै
जहाँ बिटुला बैंसहरु गल्दैछन अझै
जहाँ ऐजेरुहरु फल्दैछन अझै
जहाँ बिश्वासहरु ढल्दैछन अझै |

हो
हामी पनि अझै सुतेका छैनौं
बुझे हुन्छ
जब सुत्दैनन मान्छेहरु बस्तीहरुमा
उनीहरु आगाका फिलिंगाहरु बनाउदैछन
अनगिन्ती छटपटीका कोइलाहरु बटुलेर
घाइते विश्वासहरुमा मलम लगाउदै
फेरी उनीहरु ब्युतदै छन!

वाशिंटन डीसी

Chhabi Anitya – Gurans Ra Youbana

छवि अनित्य – गुराँस र यौवना

भञ्ज्याङ्ग काटेर उकालो लाग्दै गर्दा
दुई थुँगा गुराँस बोकेकी
तिमीलाई देख्दा लाग्छ
मैलाई नै पर्खिरहेकीछ्यौ,
ति गुराँसका थुँगा
मेरा लागि सौगात हुन्,
अनि कुहिरोमाथिको त्यो देउराली
मेरै स्वागतको लागि हो
जहाँ तिमी उभिएकी छ्यौ

हातभरि गुराँस फुलाएर
जब हिमश्रृंखला झै दन्तलहर मुस्काउँछौं
पाइला टक्क अडिन्छ त्यहीँ—
ती दन्तलहरमा वा उसको हाँसोमा
बादल माथ गर्ने केश या उसको जञ्जीरमा
रित्तिँदै गरेको शिशिरले छोएको गाला
वा त्यसको लालीमा
त्यो गर्विलो छाती वा त्यसमा उठेका नितम्बमा
भलै तिमी गुराँस फूलले रोक
तर गुराँस बेच्ने केटी !
म तिम्रो गुराँस किन्दिन ।
अभ्यस्त बनाउँदिन तिमीलाई
गुराँस बेच्ने बहानामा
मादक हाँसो हाँस्न
अनि गर्विलो छाति फुकाउन ।
हो, म तिम्रो गुराँस पैसामा किन्दिन ।

तिम्रो गुराँस फूलको बदला
बरु तिमीलाई
पारिजातको शिरिषको फूल दिन्छु
अनिँदो पहाडदेखि नजन्माएको छोरो
अनि तसलिमाको लज्जा
र प्यासभित्रको बिद्रोहहरु दिन्छु,
तर गुराँस बेच्ने केटी,
म तिम्रो गुराँस किन्दिन ।
माटो बेच्नेहरुको देशमा आज फूल बेच्न अभ्यस्त तिमीले
भोलि फूलजस्तै यौवन
नबेचौला भन्न सकिन्न,
बरु फूल किन्नेहरु कुर्ने यो एकाध घण्टा
यौटा सुन्दर अक्षर पढ…

रेडियो थाहा संचार,एफ एम ९९.६, हेटौंडा

Amrit Poudel – Anha Ma Dohoryayera Prashna Gardina

अंह म दोहराएर प्रश्न गर्दिन

हो मा बाहुन हो, मैले मेरा बाहुन नेता ले जे भन्यो तेहि गर्छु
हो म आदिवासी हो, मैले मेरा आदिवासी नेता ले जे भन्यो तेहि मान्छु
हो म जनजाति हो, मैले मेरा जनजाति नेता ले जे भन्यो तेहि पालना गर्छु
हो म मधेसी हो, मैले मेरा मधेसी नेता ले जे भन्यो तेहि सहि मान्छु
अंह म दोहराएर प्रश्न गर्दिन किनकि मा बाहुन हो, मा आधिबासी हो, म जनजाति हो र म मधेसी हो
मलाई थाहा छैन के हो देश भनेको, के हो स्वभिमान भनेको र के हो अस्तित्व भनेको
बस् मलाई थाहा छ मेरो नेता को हो, मलाई थाहा छ राजनीति भनेको के हो
जब मेरो देश को सिमाना मिचिन्छ नाइँ मलाई मेरो नेता ले केही भनेकै हुदैनन्
जब मेरो देशका दिदीबहिनी को अस्तित्व लुटिन्छ नाइँ मेरो नेता ले केही गर भनेकै हुदैनन्
तिनीहरु मेरा आफ्ना दिदीबहिनी पनि त होइनन् नि, मलाई के मतलब, म किन टाउको दुखाउनु
बस् म एउटा निष्ठावान र सच्चा भक्त हो मेरो नेता को, मेरो कर्तव्य मेरा नेताहरु हुन्
मेरो नेता ले आज देश बन्द गरेको छ, म मेरो छोरो लाई स्कुल पठाई देश बन्द गर्न जानु छ
मलाई देश को क मतलब म मात्र एउटा देशवासी पनि त होइन,
मलाई मेरो नेता को स्वार्थ पुरा गर्नु छ, ऊ पद मा पुग्छ मलाई जागिर दिन्छ, मेरो भबिस्य बन्छ
हो म अन्धोभक्त, मलाई यो देश ले क दिन्छ र रु
मेरो नेता ले एकछाक खान दिन्छ, तेसैले उ स्कुल फोड भन्छ म फोडदिन्छु
ऊ समाजिक दंगा फैला भन्छ, म फैलाईदिन्छु
ऊ देश को अर्थबेबस्था खैलाबैला बनाइदे भन्छ,म बनाईदिन्छु
तर अंह म दोहराएर प्रश्न गर्दिन किनकि मा बाहुन हो, मा आधिबासी हो, म जनजाति हो र म मधेसी हो

Ashok Ghimire – Kikartabyabimoodh Ma Singhadarbar

किकर्तव्यविमूढ म सिंहदरबार

सा“झ विहान
वाइटकलर लिवासलाई
ब्लुकलर खोलले छोपेका
अनगिन्ती कुपोषित श्रमिक लाग्ने
एक ठूलो जत्था मेरो
समयगेट ह“ुदै दिनह“ु बग्नेगर्छ ।

म शायद ती कुपोषित जत्थाबाट हुर्काइएर
हाजिरका म्यान र
अक्षरका खबल्टा भित्र वर्षौ घुम्रिएको
निहात् बलात् क्रिशकाया ह“ु ।

म हरेक दिन अक्षरका खबटा भित्र सास फेर्दै
जनआस्थालाई सदा आशाको तन्द्रामा
तुरलु¨ झुन्ड्याएर
अबोध शिशु आ“खालाई शासन गर्दै
आकाशमा उडाइएको चेटच¨ाहरु
निर्लज्ज आफ“ै हेरिबस्छु
थाहा छैन लटाई कसको हातमा छ ।

इतिहासदेखि वर्तमानसम्म
लम्पट सुतेका यी माकुरे दस्तावेजहरु
हिजोआज उल्टो उभिएर
अभिसप्त म माथि खोकिबस्छन्
र कठघरामा उभ्याएर नानाभा“ती सवाल गरिबस्छन् ।

थाहा छैन उभिएर भूगोल आफ“ै माथि
मानवीय संवेदनालाई कुल्चिएका
यी लीलामयुक्त गिद्वि
आदिम कारखाना झै“
किन अझै पनि उत्पादन गरिरहेछन्
अक्षरका खबटाहरु ?

थाहा छैन अक्षरका एक रोमानी शहरभित्र
किन अझै पनि अबोध शिशु आ“खाहरु
केही खोजीरहेछन् र
हराईरहेछन् आलिशान सिसमहलभित्र ।

थाहा छैन विदेशी कच्चा पदार्थ आयात गरी
अनवरत कारखानामा
कसरी उत्पादन हुनसकेका होलान्
यी मेसोपोटामिया सपनाहरु ।

थाहा छैन एक ठूलो अक्षरको मिउन टेकेर
कट्कटिएको चाउरी अनुहारमा
नक्कली दाह्री ज“ुगाको जंगल सम्याउ“दै
किन किच्च हा“सो उड्ने गर्छ
र चुरोटको ध“ुवा म माथि फ्या“किने गरिन्छ ।

किंकर्तव्यविमूढ म सिंहदरबार अझै पनि
जिउ“दो छु र जवान छु
त्यसैले म हेरिरहेछु वर्तमान………..
हिजो बाघबाट सिंहमा परिणत भई
बनेको ह“ु म सिंहदरबार
खबरदार
हिजो बाघबाट सिंहमा परिणत भई
बनेको ह“ु म सिंहदरबार ।

Bairagi Jetha – Lal Bahadur Lai Samjhiyera

वैरागी जेठा – लालबहादुरलाई संझिएर
(मधुपर्क २०६६ भदौ)

लालबहादुरले
समाएर पड्काइएका गोली चुमेर
पढ्छ माक्र्सवाद
गरिब किसानको छोरो
एउटा सिपाही भएर
भयङ्कर भुँवरीमा
होमिएर सहिद बन्छ
एउटा गुराँस फुलाउन
पत्थर चट्टान छेडेर
फक्रिन्छ
न्यायका चिमाल
हिमाली गाउँ
वनमारा फाँडेर
ऊ अग्राख रोप्दै छ
एउटा सुन्दर फाँटमा
काँस र खरको झाडीमा आगो झोसेर
मानव सभ्यताका लागि
सदाझैँ
युद्ध लडिरहन्छ
एउटा मानव जन्माउन
इमानदार भएर
वर्गीय समाजमा
मोर्चामोर्चा बनाउँदै
नेपाली पहिचान खोज्छ
गरिब किसानको छोरो
जीवनलाई थाती राखेर
माइन चुमेर हिँड्छ
हजारौँ जङ्घारहरू
टकटक आवाजमा
शत्रुका किल्ला कब्जा गर्न
रात विरात भन्दैन ऊ
एकनास
माइन बोकेर
लालबहादुरझैँ
राष्ट्रिय आस्थामा रमाइ

पहाडको टुप्पोमा पुग्न खोज्दै
मानवीय गीत गाउँछ
ढाक्रेले गाएझैँ गाउँछ
मेसिनकगनसँग
जुधेका कथाहरू सुनाउँछ
लालबहादुरझैँ
मुटु छेडेर
भलभल रगत बग्दा पनि
आत्तिदैन
निरन्तर लडिरहन्छ
राष्ट्रियताको झण्डा फरफराउँदै
लालबहादुरजस्तै
साहस झिकेर
नेपाली माटो जोगाउन
हातका ठेला हेर्दै
नदीको वेग भएर

वर्गीय युद्ध लडिरहन्छ
सुन्दर गुराँस फुलाउन ।

-नुवाकोट

Keshav Sigdel – Sahar, Anuhar Ra Sapana

केशव सिग्देल – सहर, अनुहार र सपना

यो सहरको
आफ्नो छुट्टै अनुहार छैन;
अनगिन्ती थान फरक अनुहारहरू पोतिँदै जाँदा
प्रत्येक पल्ट यो सहर नयाँ अनुहार फेर्दै जान्छ ।
यो सहरको
आफ्नो छुट्टै सपना छैन;
सहरमा Continue reading “Keshav Sigdel – Sahar, Anuhar Ra Sapana”

Birkha Chhetri Kranti – Mero Gaadi

बिर्ख छेत्री “क्रान्ति” – मेरो गाडी

मान सरोवरको ताल नाघ्दै,
सिन्धुघाटीको भञ्ज्याङ्ग काट्दै,
नाइल नदीको पूल तर्दै,
२१ औं शताब्दीको,
मेरै टोलतिर उडिरहेको छ
मेरो गाडी ।

मेरो टोलमाः
युरियाको ड्याङ्गमाथिः
लाइ लागेका सिस्नुको झोल खाएर म अर्गानिक डकारिरहेको छु ।
रातो कमिलाले खाएका मानेका गानाका नाबो गुबाहरु पिएर,
अर्गानिक फार्म चलाउने गुमोज बुनिरहेको छु ।
धर्के जुकाले छोडेका डौंठे निगुरो फ्राइ गरेर,
अर्गानिक बासना छोडिरहेको छु ।
बोन्साइ टिम्मुरका पातहरु सुँघेर,
गाउँको पुराण साक्षी बकिरहेको छु ।

मेरो टोलमाः
कठपुतली मान्छेहरुः
लाशको लिलाम घटाघटमा,
मलालीहरु प्रतिस्पर्धा गरिरहेछन् ।
अघोरी बाबाको माला लगाएर,
मूर्दाको शिकार गरिरहेछन् ।
विशाक्त प्रसान्त फिँजाएर,
श्रीखण्डको झाडी बगाइरहेछन् ।
आकाशको छाला खुइल्याएर,
वर्षाको घैला सुकाइरहेछन् ।
हिमालका बुर्काहरु च्यातेर,
मस्तले टायरको नसा तानिरहेछन् ।
महान दुव्र्यसनीहरु,
मानव अधिकारको लागि धरती डढाइरहेछन् ।

मेरो टोलमाः
मान्छेलाई गर्व छः
लुटी खान पाएकोमा,
दासताको वाक स्वतन्त्रता खेल्न पाएकोमा,
आलोचना शास्त्रको दीक्षान्त लिन पाएकोमा,
बत्तीका पुतली भएर,
सभ्यताको साइनाइडमा लाश हुन पाएकोमा ।

तर
मान्छे आत्मलज्जित छः
आफैंले गरिखानु परेकोमा,
आफैंलाई आत्मसम्मान गर्न नजानेकोमा,
कस्तुरी भएर काशी घुम्नु परेकोमा,
आफैं ईश्वर भएर पनि,
स्वर्गमा नर्क ओछ्याएर सुत्नुपरेकोमा ।

यी गुराँसका वन र,
सिस्नुका झ्याङ्गहरु पछि हुत्याउँदै,
विचारका गोलाइहरु उक्लिँदै,
शताब्दीको हर्न बजाएर,
मनको महाभारततिर उडिरहेछ
मेरो गाडी ।

-दोलखा

Shrawan Kumar Dhungana – Sakchhau Bhane Phool Deu

श्रवणकुमार ढुंगाना – सक्छौ भने फूल देउ

सक्छौ भने फूल देउ
तिमीलाई जस्तो मन पर्छ उस्तै रंगको,
जसको सुबासले
मलाई मेरो मृत्‍यु शैयासम्म पछ्याओस
र मेरो प्राण त्यसैसँग फैलियोस ।

सक्छौ भने फूल देउ
जो सम्झनाको बाफिलो वर्को बनेर
घम्लंग छोप्न आओस,
भलै मिलन नसुल्झने गाँठो भए पनि
कम्तिमा
जिन्दगी नै उच्चाटिलो बनाउने
उदासीको सिरेटोलाई त छेक्न सकोस !

यो संसार तिनको पनि हो
जो आए, र बाँच्नका लागि
तिमीसँग युद्ध गर्न परिरहेछ !
यो संसार तिनको पनि हो
जो जाँदैछन, र तिनका लागि
ति गैसके पछी मात्र
तिमीमा करुणा भरिएर आएको छ !
म त त्यो करुणामा उत्सव देख्छु
फगत् ति गैसकेपछि
तिमीमा भरिएर आएको
उत्सवको उभार !

सक्छौ भने फूल देउ
त्यो नाबालकको शिर तिर सोझिएको
बन्दुकको नालमा सिउरिन,
मर्नै परे पनि कोमलताको भेदनले
यमराजको आलिंगन पनि
आमाको अङ्गालो जस्तो बनोस ।

सक्छौ भने फूल देउ
त्यसैपनि भोक र भूमरीको तावामा
छड्किरहेको जिन्दगी माथि,
आकाशबाट बर्षाइएका आगोका ज्वालाको पनि
फूलको जस्तो स्पर्श होस्,
र जल्नै परे पनि त्यो जलाई
डढिरहेको बन जस्तो होइन
बलिरहेको दियो जस्तो होस् ।

बर्वरताका केही शब्दहरूको मात्र
औचित्य प्रमाणित गर्न मै मात्र उद्दत देखिने,
-यति पनि नबुझ्ने तिमी छौ भनेर
मलाई विश्वाश गर्नै मन छैन-
खोला किनारबाट ल्याएर ढुङ्गाहरू
मन्दिरमा पुजिएका देउताहरूको मात्र होइन
यो संसार
मान्छेहरूका माझबाट उठाएर देउताहरू
तिम्रा पाइताला मुनी टुक्र्याइएका
ति ढुङ्गाहरूको पनि हो !

म यो रगतको मसीले
फूलको पत्रमा
आँशुको गीत लेख्न चाहन्छु,

सक्छौ भने फूल देउ !!!

Gautam Rimal – Bhugol Ra Aatmiyata

गौतम रिमाल – भूगोल र आत्मीयता
(असोज मधुपर्क, २०६८)

इतिहासको पाना पानामा
वीरताको रक्तसञ्चार भएर
कोरिएका हाम्रो आमाका अङ्गप्रत्यङ्गहरू
कहिले कालापानी गडेर मुटु चिस्याउँछ
त कहिले खुर्दलोटन बाँधिएर
पानीमा निस्सासिन्छ
समयको अन्तरालमा
आमाको नाङ्गो कुर्कुच्चा र पाइतालाहरू
सिमाना बनेर चरचरी चिरिए, चिथोरिए
मातृभूमिको योगदान चुकाउने अभिनयमा
मातृभूमिकै छातीमा कुल्चिएर
धेरैले ढोलक पिटे, कुल्चिएर
रङ्गमञ्चमा नाटक मञ्चन भैरहृयो
मात्र पात्र र शीर्षक फेरिदै रहे
देशप्रेम र सुशासन छताछुल्ल बिस्कुन बनाइयो
तर मानसिकताले दासताको माखेसाङ्लो भेद्न सकेन
उही धमिलो आहालमा डुबुल्किएर
भागीरथ गङ्गाको स्नान सम्झनु !
मुखमा रामनाम जपी
बगलीमा छुरा धस्नू !
यो कस्तो राष्ट्रियता महोदय ?
त्यसैले अब मन मुटुहरूमा गुट र फुटको रेखा होइन
आत्मीयपन रेखाङ्कति हुनुपर्दछ
मेचीलाई घाउ दुख्दा कालीले मलमपट्टी गर्नुपर्दछ
अबको नयाँ नेपालमा
हरेकको मन मस्तिष्कमा
मात्मीयपनको राष्ट्रियता
र स्वाभिमानसहितको स्वाधिनतायुक्त
भावनात्मक रेखा कोरेर
आमाको दुखेको घाउमा मलमपट्टी गर्नुपर्दछ ।

Sujan Budhathoki – Swayam Euta Kabita Ho

उ भन्छ कि यो जिन्दगी
कबिता प्रतियोगिता हो
म मान्छु कि जिन्दगी नै
स्वयम एउटा कबिता हो

तिनिहरु आफ्नै आमालाइ
लत्याएर भन्छन कि,
मैयाँ तिमी मेरो सर्वस्व
प्राण र अस्मिता हो
म मान्छु कि यो जिन्दगी नै
स्वयम एउटा कबिता हो

फाली लागेर रातभर रोइरहेका
ती गोरुहरु नचलाउ ए मालिकहरु
हाम्लाइ धानको भात खुवाउने
त्यो हाम्रो पिता हो
म मान्छु कि यो जिन्दगी नै
स्वयम एउटा कबिता हो

दिनभरी -मकै पोलि,पोलि
आँसुहरु पुच्छिन ती बिध्वा दिदि
लाग्छ अगेनोमा जलिरहेको
आफ्नै लोग्नेको चिता हो
म मान्छु कि यो जिन्दगी नै
स्वयम एउटा कबिता हो

जिन्दगिभर म यो सहरमा
मानव सभ्यता खोजिरहे
थहा थिएन कि आफ्नै घर
कुरान,बाइवल,गिता हो
म मान्छु कि यो जिन्दगी नै
स्वयम एउटा कबिता हो

ती गरिबका दुखहरु देखेर
यो सामन्ती जगत यसरी हास्छ
मानोउ कि किनारका ती दृस्यहरु
कुनै पागलको रमिता हो
म मान्छु कि यो जिन्दगी नै
स्वयम एउटा कबिता हो

हुनसक्ला कि उस्को ताल,
या लाग्ला कि उस्लाइ बिसाल
अफसोच यो बडादसै कसैको लागि
पीडा र आसुहरुको सरिता हो

बिद्दान भगवानका तस्बिर
टागिएका ति मन्दिरहरु
बाहिर टुहिरो बालक भन्छ कि
त्यो केबल पथ्थरको भित्ता हो
म मान्छु कि यो जिन्दगी नै
स्वयम एउटा कबिता हो

चट्टान र फलामका किलासङ्ग
लडेर साझमा फर्किएर गाइले,
झमझम चुसाइरहेको दुध
हैन आफ्नै रगतको सीता हो
म मान्छु कि यो जिन्दगी नै
स्वयम् एउटा कबिता हो

मृत्यु र भुत भन्ठानेर, सत्रु मानेर
जोसङ्ग तिमी डराइरह्यो
अरे यार छामेर हेर !
त्यो बर्सातको एउटा बाछिट्टा हो
म मान्छु कि यो जिन्दगी नै
स्वयम एउटा कबिता हो

जुन खेतमा अन्न बग्यो,
जुन देसमा डाफे परेवा भागे,
किन लागेन कि तिमिलाइ
त्यो मेरो मातृभुमी
अनि आफ्नै बाबुको कित्ता हो?
म मान्छु कि यो जिन्दगी नै
स्वयम एउटा कबिता हो

आज सुर्य र जुनताराले मलाइ
एकसाथ भने कि
“यो प्रकृतिको रित भन्नू नै
यहाँ एउटा अपराजिता हो”

उ भन्छ कि यो जिन्दगी
एउटा कबिता प्रतियोगिता हो
म मान्छु कि यो जिन्दगी नै
स्वयम् एउटा कबिता हो!!!