Bhupin Byakul – Samaya-Naasiya

भुपिन ब्याकुल – समय-नासिया

आधी जून मन पराउने अहुनार सम्झिन्छु
कर्कलाको पातबाट चिप्लिएको पानीको थोपाजस्तै
पुरै रात चिप्लिएर जान्छ
र नयाँ बिहान
गहिरो निद्राबाट ब्युँझन्छ
मा बिर्सन्छु समय !

पढिरहेको हुन्छु कुनै किताब
जीवनलाई छोएर बगेको, कुनै नदीजस्तो
या सुनिरहेको हुन्छु कुनै सङ्गीत
बलेंसीमा तप्किरहेको पानीको मिठो आवाजजस्तो
या आँफै संग लाज लागेर
अब कहिल्यै दुख्दिनँ भन्ने झुटा कसम खाइरेहेको हुन्छु
मलाई ख्याल हुदैन समयको …. !

गुम्बामा पर्खिबस्छु
कहिल्यै बत्ति बाल्न नआउने उसलाई
कसैले बालेर गएका बत्तिहरु निभ्छन्
कसैले अर्को बत्ति जलाएर जान्छ
गीत सकिएपछि
क्रमशः बिलाउँदै गएको सङ्गीतको धूनझैं
मेरो आफ्नै धून निभ्दै जान्छ मभित्र

आह !
सालिकझैं टक्क अडिएर समय
मेरो जीवनको चोकमा उभिन्छ

गुम्बामा बत्तिहरु जलिरहन्छन्
गुम्बामा बत्तिहरु निभिरहन्छन्
अँह कदापि जलाउन चाहन्नँ म
निभेको बत्तिजस्तो समय !

यो कस्तो चरम आनन्द ?
आफ्नै जीवनको साँघुरो आँगनमा
सहिद भएको समयको लास हेरिरहेको छु
मानौं मलाई जीवनभरी
समय-नासिया भएको छ
र मानौं मैले
समयलाई चिन्न अस्वीकार गरिदिएको छु
जसरि प्रत्येक जुनेली रातहरुमा
जूनले मलाई चिन्न अस्वीकार गर्छ !

Bhupin Byakul – Atma Hatya

भूपिन ब्याकुल – आत्महत्या

यात्रा – एक

The great tragedy of life is not death
But what dies inside of us while we live.

मानेको हो –
जीवन: सिर्फ शृंखलाबद्ध मृत्युदण्ड

मानेको हो –
जीवन: सिर्फ फिचर प्लान्ट
र हामी वासनाले मूर्छित कीटपतंग

जीवन
बत्तिको कुरूप उज्यालोमुनि
आत्मदाहको गीत गाइरहेको पुतली

सिल्भिया प्ल्याथ
स्वीकारेको हो मैले पनि
मृत्यु एउटा कला हो

जीवनको कुरुप्तदेखी लगलग काँपेर
खिया लागेको पत्तीले औंला चिर्दै
लेखेको हो प्रेमपत्र
मृत्युको नाममा

लागेको हो-
जीवन: अप्रिय लेखकको एब्सर्ड फेन्टासी
जीवन: सिर्फ युटोपिया

अर्को एक शताब्दी नखुल्ने
रोगी कानुनको ढोका नजिक रुंघेर
देखेको हो एक युग लामो सपना
युथेनिसियाको

पशुपंक्षीहरु आत्महत्या गर्दैनन
बुद्धि भएकाले
मानीसले गर्छ आत्महत्या
धेरैपटक सोचेको हो
र, त्यागेको हो विचार

एक्लैएक्लै
र खाली एक्लै हिंडेको हो
इश्वरजस्तो गरुङ्गो
ज्यानमारा फाइल बोकेर झोलामा
हिंडेको हो कहीं पुग्न
अन्तिम यात्रामा

सबैभन्दा सशक्त उत्तरआधुनिक विकल्प
लागेको हो – आत्महत्या

रुझेको हो निथ्रुक्कै मृत्युको झरिले र
निचोर्दैनिचोर्दै रुमाल बाटोमा
आएको हो – यहाँसम्म

यात्रा दुई

स्वाभाबिक दुर्घटनाका असंख्य मोडहरुमा जोगिएर
यहीं आएपछि
किन लाग्दैछ जीवन यती सुन्दर र आकर्षक ?
किन लाग्दैछ गन्ध जीवनको
यती मोहक र यती मादक ?
किन लाग्दैछन यती प्रिय
दु:ख, यातना र घृणाहरु … …
नग्नता, क्रुरता र कुरुपताहरु … …

यहीं आएपछी
किन लाग्दछ यती सुन्दर
यो छद्म सपनाहरुको बिरामी पहाड
जहाँ कटिएका रहरहरुको
चङ्गा उड्छ र चुंडिन्छ

यो पैह्रो जाने आकाश
जहाँ आशाको नयाँ घाम उदाउंछ र अस्ताउंछ

यो अराजक समुद्र
जहाँ प्रेमका छालहरु बग्छन र थामिन्छन

मृत्यु
बैंशको रङ नउडेको छातीभरी
मैंले सुरक्षित बोकेर हिंडेको हुँ तिमीलाई
हिंडिरहेकै छु
र हिंड्दाहिंड्दै पत्तै नपाई
म जीवनको नयाँ दुर्व्यसनी भएको छु !
म जीवनको नयाँ अंम्मली भएको छु !

Bhupin Byakul – Ulto Julus

भूपिन ब्याकुल – उल्टो जुलुस

अँध्यारो सडकमा
उल्टो पाइला हिंडिरहेका मानिसहरुको
जुलुस निस्किएको छ

सडकमा
अगाडिपट्टी टाउको फर्काएर
पछाडितिर हिँडिरहेका छन् मानिसहरु
सडकमा
सुल्टो हात हल्लाएर
उल्टो Continue reading “Bhupin Byakul – Ulto Julus”

Bhupin Byakul – Ulto Rukh

भूपिन ब्याकुल – उल्टो रुख

बालककालमा
बालसाथीहरुले भन्थे-
“फलफुल खाँदा बियाँहरु ननिल्नू
निलेपछि
पेटमा उम्रिन्छन बियाँहरु
पेटमा नै बिरुवा लाग्छ
पेटमा नै बिरुवा पलाउँछ
रुख बन्छ
र मानिसको मृत्यु हुन्छ | ”

रातभरी सपनामा म
आफ्नो पेटमा रुख देख्थें
मृत्युदेखि भयभित
म संधैसंधै
फलफूलका बियाँहरुसंग सतर्क रहन्थेँ

थाह छैन कहिले निलें मैले
अन्जानमा फलफुलका बियाँहरु ?
कहिले उम्रियो यो उल्टो रुख मेरो शरीरभित्र ?
कहिले हाँगाहरु पलाए ?
मेरो मस्तिष्कभरि
कहिले झ्यांगिए रुखका जराहरु ?

थाह छैन
कहिले र कसरि हुर्काएँ मैले
यो सुन्दर उल्टो रूख आफुँभित्र ?
यधपि थाह छ-
म भित्र हुर्किएको यो उल्टो रुख
कोर्न थालेको छु आस्थाले ब्रसले
मनको रङ्गहीन क्यानभासमा-
एक सुन्दर देश र एक सुन्दर विश्व,
मन पराउन थालेको छु-
सम्झौताहीन जीवन,
माया या घृणा गर्न थालेको छु जीवनलाई
माया या घृणा गर्न थालेको छु मृत्युलाई
र खोज्न थालेको छु उत्साहले-
मान्छेकै बस्तीमा मान्छे हरु
मनकै बस्तीमा इश्वरहरु !

हामी सबैले निल्छौँ अन्जानमा
फलफुलका बियाँहरु
उम्रिन्छन् तिनीहरु
हाम्रो मलिलो छातीभित्र
र हुर्काउँछौं आफुँभित्र
सुन्दर तर उल्टा रुखहरु !

बाल्यकालमा
बालसाथीहरु भन्थे-
‘फलफुल खाँदा बियाँहरु ननिल्नू !’

Manjul – Mero Topi Kabita Le Lagaunchha

मञ्जुल – मेरो टोपी कविताले लगाउँछ

मेरो टोपी
कहिलेकाहीँ दराजले लगाउँछ
कहिलेकाहीँ बाकसले
कहिलेकाहीँ गलैँचाले लगाउँछ
कहिलेकाहीँ गिटारले
कहिलेकाहीँ कुर्सीले लगाउँछ
कहिलेकाहीँ पर्खालले
मेरो टोपी
कहिलेकाहीँ मेरो कविताले लगाउँछ।
म चाहन्छु
मेरो टोपी आकाशले लगाओस्
सारा नीलिमाले,
बहिरहने बतासले लगाओस्।
यस्तो सोचिरहेका बेला
मेरो टोपी
कि त मेरी सानी छोरीले लगाइरहेकी हुन्छे
कि घरको अँध्यारो कुनाले
कसैले वास्ता नगरिएको
मिल्किएको घरको कुनाले…..।

Prem Oli – Thokindaina Kaali Aba

प्रेम ओली – ढोकिदैन काली अब

ढोक्नसम्म ढोकियो
दुई हात जोरेर
लम्पसार परेर
भ्यकुतेआसन बसेर
भुइमा हात धसेर
रातो भाले चढाएर
कालो बोका लडाएर
खै केही आएन देशलाई
ढोकिदैन काली अब।
ठोक्नु सम्म ठोकियो
लह लहैमा लागेर
घरबाट नै भागेर
टुडीखेलमा बसेर
घाममा पलेटी हालेर
बाटोमा टायर बालेर
राजादर्बार हेरेर
सिंहदर्बार घेरेर
पर्खाल माथि चढेर
रुखबाट पनि लडेर
कन्टेनर माथि चढेर
खै केही ल्याइएन देसलाई
ठोकिदैन ताली अब।
रोक्नसम्म रोकियो
गाडी घोडा रोकेर
घर अध्यारोले छोपेर
स्कुलमा ताल्चा ठोकेर
उधोग धन्दा रोकेर
खाने माया मारेर
देसै ठप्प पारेर
खै केही आएन देसलाई
रोकिदैन यस् पाली अब।
बोक्नसम्म बोकियो
पुलिसले बाटोमा छेक्दा
अनेक दाउ चालेर
झोलाको किताब फालेर
इटा ढुङ्गा हालेर
खै केही पाएन देसलाई
बोकिदैन गुलेली हाली अब।

Sharu Bhutiya – Usle Kehi Garna Sakena hola

शरु भुटिया – उसले केही गर्न सकेन होला

भीडमा थियो ऊ
खुलेर रुन सकेन होला,
मलाई बिश्वास छ
कि ऊ एकपल पनि
सुत्न सकेन होला

त्यो मान्छे
जसलाई बुझ्न
मलाई
पुरै उमेर लाग्यो,
बिछोडिएर मसँग
अरु कसैको
हुन सकेन होला

कामेका हातहरु
कमजोर
धागो सासको,
त्यो सुकेको फूल
उन्न सकेन होला

धेरै उजाड थियो
गहिराइ
उसको आंखाको,
त्यो आंसुले छाती
भिजाउन सकेन होला

मेरो लागि ऊ
सबै सुख सयल
छोडेर आउँथ्यो ,
मलाई बिश्वास छ
उसले यो गर्न सकेन होला ।

रचना समय :- ५ जूलाई २०१०

Sarita Tiwari – Kishanwa

सरिता तिवारी – किशनवा

सखारै
एकजोर हलगोरुसंगै
खेतका निम्ति प्रस्थान गर्छ – किशनवा

किशनवा
न देशमा प्रजातन्त्र आएको खबर
कसैले दिएथ्यो उसलाई
न मानबाधिकारको कुरा
कसैले सुनायो
न त उसलाई
अरु दुनियाँदारीको Continue reading “Sarita Tiwari – Kishanwa”

Dhooswan Sayami – Mahanagar

धुस्वां सायमि – महानगर

एउटा
सहर
महानगरका हरेक मानिस
कहिल्यै
सीधा र सही तरिकाले बाँच्दैनन् ।

उनीहरू आफू
आफ्नै र अरू कसैको
संकेत-निर्देशनमा
सदा
हिँडेर, सोचेर र बोलेर बाँच्दछन् ।

यसरी
कहिलेकाहीँ
सीधा बाटोमा हिँडेर सही बोल्दछन्
उनीहरू
डराएर/हड्बडाएर
त्यस बाटोलाई छोड्दछन्
र कोही मानिस
जो सीधा बाटोलाई
सही बाटो मानेर हिंड्दछन्
यस्ता मानिसहरू जीवनमा मार
र हार खान्छन्
हरेक
सहर
महानगरको जीवन
वक्रपथमा हिंड्छ
यही वक्रपथ हो ?
सहरको जिन्दगीको चक्रपथ ।
उनीहरू
सदा-सदा
वृत्त परिधिमा नै घुमेर
बाँच्दछन्
उनीहरूलाई
जीवनमा कहिल्यै
केन्द्रविन्दु प्राप्त हुँदैनन् ।

हरेक
सहर
महानगरको बाटो
गलत यात्रामा खुलेको हुन्छ ।

साभार: जनमत कविता खण्ड १ २०६४

Bhupin Byakul – Diwangat Kabi Ko Naam Ma

भूपिन ब्याकुल – दिवङ्गत कविको नाममा

पुरै जीवनभरी अर्थ लगाउन पुग्नेगरी
मेरो हातमा एउटा कविता थमाएर
लापत्ता भएको छ मेरो प्रिय कवि

हराउनुअघि
मेरो छेउमा गाइरह्यो उसले
अभावका अन्तिम अन्तराहरु
हराएपछि
अन्जुलीमा थमाइदिएको छ जीवनको कविता
जसलाई मैले अर्थहरूको समुद्रमा
पारि तार्नु छ … … …

तुलसीको मठनेर
उसले पोतेर गएको छ एउटा एब्सट्रयाक्ट पेंटिंग
जसलाई बुझ्नु छ
बेडरुमको कुनामा
छाडेर गएको छ एउटा दुब्लो बाँसुरी आँफूजस्तो
त्यसमा जीवनको धून भर्नु छ

कला लेख्न र पोत्नुमा के महानता छ र ?
जीवनको सर्वाङ्ग क्षितिज खुल्छ
कला बाँच्नुमा
कवि कला बाँचेर गएको छ
र जानुअघि
एउटा अराजक पाठकको हातमा
जीवनको कविता खसालेर गएको छ
इश्वोर सेरिएर आत्महत्या गरेको
एउटा त्रासद मस्तिष्कमा
मन्दिरको काव्य छापेर गएको छ

सके
त्यही कबिताको सिमान्त अर्थ पहिल्याएर
नसके
अर्थहरूको सीमानामा
नक्सा हराएको कुनै पर्यटकझैँ अल्मलिएर
जीवनको अन्तिम छेउसम्म पुग्नु छ
र रोइरहेको छोराको हातमा
हाँस्दाहाँस्दै त्यही / त्यस्तै कविता थमाएर
एकदिन
यस धर्तीबाट
म पनि मेरो बाबाझैँ लापत्ता हुनु छ !

(दिवङ्गत पिताको नाममा)

Bhupin Byakul – Kurup Kabita

भूपिन ब्याकुल – कुरूप कविता

एक्लै कति
सुन्दर भएर बसिरहोस कविता

एक्लै कति
सौन्दर्यको एकोहोरो प्रेमी बनिरहोस कविता

आज त्यसलाई
कुरूप पार्न मन लागिरहेको छ !

सबैभन्दा कुरूप राज्यसत्तामा पनि
सबैभन्दा सुन्दर देखिँदो रहेछ कविता

सबैभन्दा फोहोर
हिंसाको समुद्रमा नुहाएर
सबैभन्दा सफा भएर निस्कँदो रहेछ कविता

आज त्यसलाई
कुरूप पार्न मन लागिरहेको छ !

आउ प्रिय कविहरु
यसपल्ट कवितालाई
सुन्दरताको दासताबाट मुक्त पारौं
कलाको अनन्त बन्धनबाट मुक्त पारौं
र हेरौं
कबिताको बत्ति निभेपछी
अझ कति अंध्यारो देखिँदो रहेछ दुनियाँ
अझ कति खाली हुँदो रहेछ रिक्तता

के अन्तर छ
मन्दिर र बेश्यालयको नग्नतामा
के अन्तर छ
संसद भवन र आर्यघाटको दुर्गन्धमा
के अन्तर छ
न्यालय र मासु पसलको क्रुरतामा
यिनीहरुकै पर्खालबाहिर
सबैभन्दा इमान्दार भएर उभिँदो रहेछ कविता

आज त्यसलाई
कुरूप पार्न मन लागिरहेको छ !

आउ प्रिय कविहरु
आजै कबिताको मृत्यु घोषणा गरौँ
र हेरौं
झन कति जीवन्त देखिँदो रहेछ
कबिताको लासमाथि जन्मिएको कविता

हेरौं
कबिताको मृत्युमा खुसीले
कुन हदसम्म बौलाउँदो रहेछ बन्दुक

कति टाढासम्म सुनिँदो रेहछ – सत्ताको अट्टहास
र कति उदास देखिँदो रहेछ – कलाको अनुहार

सुन्दर कबिताहरु लेख्नलाइ त
सुन्दर समय बाँकी नै’ छ
किन आज लेख्न मन लागिरहेको छ
समयको अन्तिम लहरसम्म नलेखीएको
सबैभन्दा कुरूप कविता

जसरी बन्दुकले लेख्छ
हिंसाको कुरूप कविता सहिदको छातीमा …

एक्लै कति
सुन्दर भएर बसिरहोस कविता !

Kumar Simkhada – Ko Doshi Chha

कुमार सिंखडा – को दोषी छ?

‘देश अन्धकार भो
गाउँ निष्पट्ट भो ‘

‘यो धमिलो गाउँ
यो अँध्यारो ठाउँ
कसरी हिँड्ने? ‘

‘अँध्यारैमा सल्बलाउनेहरुबिच
अँध्यारैमा निदाउनेहरुबिच
कसरी जिउने?’

भन्ने हामी,
भाडाका ट्युवलाइटले आँखा देख्नेहरु!
अन्धकार देख्नमा को दोषी छ?
अन्धकार देखिने देश?
या, अन्धकार देखाउने हाम्रो कालो चश्मा?

(अनेसास जापानद्वारा आयोजित भानु जयन्ती २०६५ मा वाचित)

Prakash Thamsuhang – Saanjh Shabdachitra Ma

प्रकाश थाम्सुहाङ – साँझ शब्दचित्रमा

बैशालु युवती झैं लजाउँदै रातो घाम
जब पहाडको घुम्टो भित्र लुक्न खोज्छ
साँझ, गाउँमा बास माग्न आउँछ

दिनभर खटनपछिको सकुन र सन्तुष्टी
निश्चिन्त भई फर्किरहेछन् गोठालाहरू,
धुलो उडाउँदै मुलसटकमा
निर्धक्क चरेर जीवनको एक अध्याय
उग्राउँदै फर्किरहेछन् गाईबस्तुहरू

कुनै मायाबी लोककथाबाट अलप भएको नायक
अर्थात आनीको आँखाबाट ओझेल भएको सपना
जस्तै अचानक बिस्मृत भएका आफ्ना प्रेमीहरू सम्झेर
जोरधारामा पर्खेर पानीभर्ने पालो
सिरबन्दी जून हेरिरहेका छन् युवतीहरू

बालेर जीवनको उज्यालो साँझमा
कहाँ पुग्ने होला यी जुनकिरीहरू ?
कहाँ बास बस्ने होला यी कर्याङकुरुङहरू ?
कुन गीत गाईरहेछन् यी झ्याउँकिरीहरू ?

साँझले इन्द्रेनी रङहरू छर्दै छ कि जस्तो
चुलो बाल्न हतारमा छन् गृहिणीहरू
नेपथ्यमा सुनिदैछ ढिकी कुटेको आवाज
साँझ एउटा दिनको अन्तिम बिन्दु
एउटा दिन बितेको समय
घटाएर एकदिनको आयु, टाढा… कतै
सुनिदैछ गाएको ख्याली-जुहारी

फेरि, चढाउँदै फूलपाती देउरालीमा
सपना बेचेर फर्किरहेछन् परदेशीहरू
के कती मूल्य पाए सपनाको ?
अहो रातो देखिन्छ नदी रातै देखिन्छ मनहरू
पना डढेर होकि रातो देखिन्छ आकाश ।

-ईलाम

Hangyug Agyat – Mero Jokasta Ama Ko Samarthanma

हांगयुग अज्ञात – मेरो जोकास्टा आमाको समर्थनमा

महावाणी
ओ ! मेरो जोकास्टा आमा
अब म तिमीसित बिहे गर्छु,
र टाइरासीयस बूढोको छाला काढेर
एकजोर जुत्ता सिलाउँछु !
-श्री ५ हाङयुग अज्ञात

ओ ! मेरो जोकास्टा आमा
जसरी नपुंशक समयको विरूद्घमा
कुनै बेला
भर्जिन मेरीले येशु ख्रिष्ट जन्माइन्
तेसरी नै तिमीले जन्माइसकेकी छौ
बिना सम्भोग
बिना वीर्य
यौटा निख्खर र जब्बर मान्छे !
हो, आमा
त्यो धुर्मुस
त्यो घामट
त्यो अराजक
मै हुँ,
आमा मै हुँ त्यो आतङ्कवादी
जो महिनै नपुगी
तिम्रो पाठेघर च्यातेर
यो संसारमा निस्केको छ-
त्यो पापी मै हुँ आमा
जसले तिमीलाई कोखमै हुँदा पनि
लात्ती र मुट्कीले हान्यो
र आफ्नो शरीरभरि बाँध्यो आरडीएक्स
र तेसले खोजिरहेछ यतिबेला
कुनै बेनजीर भुट्टोको जुलुस
मेरो जोकास्टा आमा
त्यो आत्मघाती मै हुँ !
तिमीले जन्माइसकेकी छौ
बिना वीर्यवान पुरूष
यौटा यस्तो कुपुत्र
जसले सधैँ मार्छ इन्दिरा गान्धी
थुन्छ आङसाङ सुकी
डाम्छ इमा गोल्डमेन
र पढाउँछ धर्मका पाठहरू
कि तिमी मेरोलागि
मेरो करङबाट बनाइएकी
मेरो दासी हौ
म तिम्रो मालिक हुँ-
ओ जोकास्टा आमा
तिमीले छोरा जन्माइसक्यौ
र त
यौटा मालिक जन्माइसक्यौ
अब तिमीलाई उसले खुब लुट्नेछ,
तिम्रो कान टोक्नेछ
तिम्रो स्तन टोक्नेछ
तिम्रो फिला टोक्नेछ
तिम्रो मस्तिष्क टोक्नेछ
र भुक्नेछ सन्तुष्टिमा पागल कुकुर
तिमीले त्यो कुकुरमा
अनगिन्ती बिम्वहरू देख्ने छौ,

तर तुरून्त बिर्सिने छौ
हुँडार, ब्वाँसो र फ्याउराहरूको तस्बीर
तुरून्त बिर्सिने छौ सम्भोगको नयाँ परिभाषा
ओ मेरो जोकास्टा आमा
तिमीले त्यो भेँडा गोठालोको अनुहारमा पनि
मलाई देख्नेछौ र फत्फताउने छौ-
वास्तवमा
यौटा फटाहा प्लेबाइ,

डाँका
या अराजक गुण्डा जन्माउनु
र यौटा साँच्चैको गतिछाडा बन्नु
कत्ति गाह्रो हुन्छ ?
हो, मेरो आमा
मैले नै बाँधे
गान्धारीको आँखामा पट्टी
मैले नै तानेँ
द्रौपदीको पेटीकोट
मैले नै लिएँ
सीताको अग्नीपरिक्षा
मैले नै जलाएँ
सतीहरूको शरीर
ओ मेरो जोकास्टा आमा
तिमीले धेरै जन्मायौ
महामूर्ख पुरूषहरू
खोपडीहरूको दरबारमा बस्ने
इदिअमीन जन्मायौ
मृत्युभूमिमा रगतले नुहाउने
पोलपोट जन्मायौ
नश्लवादले बहुलाएर
यहूदीहरूको यमराज बन्ने
हिटलर जन्मायौ,

आमा
त्यो बुश
त्यो सद्घाम
त्यो लादेन
मै हुँ
जसलाई तिमीले जन्माइसेकी छौ
प्रतेक समयलाई गाली गर्दै
तिमीले संसारकै सप्पैभन्दा ठूलो हत्यारो
जन्माइसकेकी छौ
सप्पैभन्दा खतरनाक अपराधी
जन्माइसकेकी छौ
कि मैले तिम्रो स्तन काटेँ
र रगत बेचेँ व्यापारीहरूलाई
कि मैले तिम्रो काख मुतेँ
र निमन्त्रण गरेँ दलालहरूलाई,
ओ मेरो जोकास्टा आमा
मलाई भालाले घोंची-घोंची मार
या झुन्ड्याऊ सरेआम खरीको बोटमा
र झिङ्गालाई भन्किन देऊ
र गिद्घलाई कुर्न देऊ !
तर…तर
ओ मेरो जोकाष्टा आमा
एकचोटि, फगत एकचोटि
तिमीले तिमी आफै जन्मिदेऊ
माचिन्डे !
धेरै भो यो संसारमा
डाँगोहरूको हस्तमैथुन ।

Haribhakta Katuwal – Rahar

हरिभक्त कटुवाल – रहर

बा, पाठशाला जान्नँ म
इतिहास पढाइन्छ त्यहा मरेका दिनहरुको।

खिया लागेका कलका पूर्जाहरु जस्तै
गणितका सूत्रहरु पनि साह्रै पुराना भैसके
रहर छैन मलाई बाँचिदिने
केवल इतिहासका पाना हरुमा,
मैले त बाच्नुपर्छ आउने दिनहरुमा
इतिहासभन्दा बढी अरु केही भएर
त्यसैले, पाठशाला जान्नँ म
इतिहास पढाइन्छ त्यहा मरेका दिनहरुको।

फ्रेम हालेर राख्ने आदर्शभन्दा
भोग्न सकिने आदर्श मलाई राम्रो लाग्छ
बनिसकेको बाटामा हिड्नभन्दा
बाटो बनाउँदै हिड्न रहर लाग्छ।
इतिहासका ठेली होइन
एउटा कोदालो चाहिन्छ मेरो पाखुरालाई
योजना होइन
पैतालाले नाप्नु छ मैले प्रत्येक अग्ला टाकुरालाई
र गर्नु छ भुक्तान जम्मै
धरतीले बोकाएका ऋणहरुको
बा, पाठशाला जान्नँ म
इतिहास पढाइन्छ त्यहा मरेका दिनहरुको।

Biplav Pratik – Sthiti

बिप्लव प्रतिक – स्थिति

म हाँस्न सक्छु, म रुन सक्छु
घृणा गर्न सक्छु
माया पनि गर्न सक्छु
जीवनको गीत
गाउन सक्छु, नगाउन पनि सक्छु ।

साथीहरू भेट्न सक्छु
बैरीहरू भेट्न सक्छु
भेटेको चीज नभेट्न सक्छु
नभेटेको चीज खोज्न सक्छु
खुसी हुन सक्छु, रिसाउन पनि सक्छु
चाहेँ भने बाँड्न सक्छु
फेरि केही खोस्न पनि सक्छु
म सुर्य निल्न सक्छु
म जून र्झार्न सक्छु
तर, म कमजोर पनि छु
दम्भले म मात्तिन सक्छु
हीनताबोधले आत्तिन सक्छु
म के हुँ सोच्न सक्छु
आफैँलाई बिर्सिन पनि सक्छु
स्वतन्त्र हुन सक्छु
तर, पराधीन पनि हुन सक्छु
शक्ति यति प्रशस्त छ मसँग, थाहा पाउन सक्छु
शक्ति यति प्रशस्त छ मसँग, चाल नपाउन सक्छु

तर, कतै पनि ढल्किँदा
पहिरो जान सक्ने सम्भावनाचाहिँ
किन यथावत् रहिरहेछ ?
कुनै एउटा सिरान समात्दा
अर्को पुछार छुट्ने श्रापचाहिँ
किन यथावत्, शाश्वत रहिरहेछ ?
यही सोचिरहेछु,

…नसोचिरहेको पनि हुन सक्छु ।

घट्टेकुलो, ९ अप्रिल १९९१

Bhupin Byakul – Fohor

भूपिन ब्याकुल – फोहोर

के प्राण बाँकी हुन्छ र ती घरहरुमा
जहाँ कुनु फोहोर हुँदैन !

जीवन केवल
नमेटिने तृष्णा हो सौन्दर्यको
फोहोरको नदी किनारमा
फोहोर त त्यहाँ पनि हुन्छ
जहाँ पुग्छन सपनै सपनामा
उचाइ टेकेरफर्किरहेका जाँगरिला खुट्टाहरु
जहाँ छिर्छन रहरको बन्द ढोकाबाट
गहिराइ छोएर उत्रिएका सुन्दर आँखाहरु
फोहोर त्यहीं हुन्छ
जहाँ फुल्छन अदृश्य सम्भावनाहरु

असमर्थ छन् फोहोर गर्न
मुखियाको लौरिलाई झैं
समयको जी-हजुरी गरिरहेका अमुक गाउँहरु
श्रमिकका आवाजहरु निल्ने हृदयविहीन सहरहरु
कोठाभित्र अचेत पल्टिएका रोगि हावा
र मानिसको स्पर्श पर्खिरहेका किताबहरु !

गरिबीलाई झैं
चरम असफलतालाई झैं
र मेरा अभावका अनन्त परतहरुलाई झैं
फोहोरलाइ घृणा गर्ने मेरो सभ्य मित्रहरु
म कसरी सम्झाउँ तिमीहरुलाई
कि फोहोरको क्षितिजबाट उदाउँछ
कानुन र राज्यसत्ताको नयाँ घाम
फोहोरकै आकाशमा टिम्टिमाउँछन
कला र समस्त सौन्दर्यका जुनतारहरु
कसरी सम्झाउँ
कि फोहोरकै कडा आवरण फुटालेर
चल्लाझैं निस्कन्छ स्वयम् सफा पनि !

फोहोर रुमालले अनुहार पुछने पृथ्वीमा
फोहोर गरेरै जन्मिन्छ मानिस पनि !

निरपेक्ष कहाँ हुन्छ र स्वच्छता
बाँच्नको लागि फोहोर गर्नु जरूरी हुन्छ … … !

Bhupin Byakul – Samundra Heri Raheko Manis

भूपिन ब्याकुल – समुद्र हेरिरहेको मानिस

बग्दै गरेको
कुनै समुद्रझैं देखिन्छ मानिस
जब ऊ समुद्रअघि उभिन्छ !

हिमपहिरोबाट बग्दैबग्दै
पग्लदै आएको बरफको ढिक्काजस्तो
मानिस जब समुद्रमा हामफाल्छ
बिलाउँछ ऊ
असिनाहरु बिलाएझैं माटोमा
यात्रीहरु बिलाएझैँ बाटोमा

फुट्न तयार
हजारौं ज्वालामुखीहरु छन् समुद्रसँग
खलपात्र सन्तानको पेट बोकेकी आमाको गर्भझैं
लाखौंको ज्यान लिने
सुनामीहरु छन् समुद्रको गर्भमा
मान्छे निल्ने साइक्लोनहरु छन्
ढुंगा काट्ने छालहरु छन्
र पृथ्वी नै हल्लाउने
भयङ्कर हलचल छ समुद्रसंग

समुद्रअघि उभिएको मानिससंग पनी
यी सबै छन्
सीमाहीन सीमाहरू छन्
जहाँ कोह कोलम्बस पुगेको छैन अझसम्म
जीवनभरी हिंडेर नसकिने
अन्नत बाटाहरु छन्
दुर्घटित
इतिहासका किम्बदन्तीहरु छन्
अभेद्य प्रश्नहरु छन्

समुद्र बोकेर पिठ्युँमा
प्रकाश छिरेझें झ्यालबाट चोटामा
मानिस घरभित्र छिर्छ
अफिस जान्छ
बैठकको निर्णयमा हस्ताक्षर गर्छ
पहाड चढ्छ र ओर्लन्छ
उसको मुटुले छाती बझाएझैँ
मन्दिर गएर घन्ट बजाउँछ
मौन बस्छ
कविता लेख्छ
र समुद्रझैँ
जीवन र मृत्युका सीमनाहरुमा बगिरहन्छ !

समुद्रअघि उभिएको मानिस
समुद्रमा मिसिएको पानीजस्तो देखिन्छ !

Sarubhakta – Sapana Ra Shiva Adhikari Haru

सरूभक्त – सपना र शिव अधिकारीहरु
(Source: मधुपर्क जेठ, २०६९)

यातना घर
इरेजरले मेटिएका अनुहारहरू
स्वयम्भू माफियादेवहरूको अर्चना गर्छन्
यो युग नरभक्षी बाघहरूको युग होइन
नरभक्षी नरहरूको युग हो !
वेवारिसे लासहरू
गाउँ छोड्ने सपनाका लस्कर चलेका छन्
भोकाएका अजिङ्गरहरू
छुचुन्द्राहरूका जुलुसमा सामेल छन्
ए ! यो देशबाट देवताहरू विस्थापित भइसके ?
त्यसो भए मन्दिरहरूको होइन
भ्रष्टाचारहरूको जीर्णोद्धार गरौँ
लोपोन्मुख गिद्धहरू
आमाहरूलाई सोध, प्रत्येक गर्भ घाइते छ !
मृगमरिचिका
देशका लागि सर्वत्र देश विस्फोटित छ
दोर्जेलाक्पा हिमालको कसम
यो देशमा अब खतराहरू मात्र सुरक्षित छन् !
ˆयाउराहरूको आत्मकथा
ध्रुवीय भालुहरूको डरयुक्त भर छ
कस्ले कस्को स्थिति सार्वजनिक गर्ने ?
जीवन सधैँ भुइँचालो र्फकने प्रतीक्षामा व्यतीत छ !
अलिनो भान्सा
दरबारमार्गका झडपहरू
एम्बुस जडान जिन्दगीका जिजीविषाहरूसँगै
सपना भुलाई गएका शिव अधिकारीहरू कता लागे ?
बन्दका हल्लाले बन्द देश
सावधान, तोडा चलेको छ
डबलीमा कात्तिक नाचहरू हेर्दै
ऊ लास परेका जुलुसहरू जीवनको अभिनय गर्दैछन् !
आङमा लुगा छैन ?
त्यसो भए निःशुल्क केटि्रमोक्साजोल खाऔं
कठ्याङ्गि्रने जाडो याम
मनहरूको अकुपन्चर चलेको छ !
अन्धोयुग
के ब्रेल छाम्ने औँंलाहरू पनि लोप भई सके ?

Mahesh Prasai – Kayar Haru Marna Daraunchhan (Nepali Muktak)

महेश प्रसाई – कायरहरू मर्न डराउँछन् (मुक्तक)

कायरहरू मर्न डराउँछन्
क्रान्तिको इतिहास शहीदको बलिदानबाट शुरु हुन्छ
नामर्दहरू मारिन डराउँछन्
शान्तिको इतिहास तानाशाहको चिहानबाट शुरु हुन्छ ।