Kunta Sharma – Bahini Bidroha Bolchhe

कुन्ता शर्मा – बहिनी विद्रोह बोल्छे

असन्तुष्टि डढेलोजस्तो हुर्किरहेको छ
पानीले प्रज्वलनशील पदार्थको काम गर्छ
घाँसपातहरू सुकेको खरजस्तो सल्कँदै छन्
बन्दी स्वरहरू, उन्मुक्त हुने रहरमा छन्
सम्पूर्ण अहङ्कारहरूका विरूद्ध बहिनी
एउटा युद्धजस्तो हुँकार गरिरहेकी छ ।

असङ्ख्य बहिनीहरूको
सुन्दर सपनाहरूको चिहानमा
बहिनी रातो गुराँसजस्तो फक्रिएकी छ
फूलका पत्रदलजस्ता
उसका कोमल ओठहरू
आगाका लप्का उगेलिरहेका छन्
स्मित मुस्कान भुमरी भएर मडारिँदै छ
खोइ केके भत्कने हुन्
अनि केके धराशयी हुने हुन्
बहिनी निःशब्द परिवेशमा
आँधीजस्तो हुँकार भरिरहेकी छ ।

हेर्छे नाडीहरू, छाम्छे पाखुरीहरू
भेट्छे अद्यावधि
मासुसँगै एकाकार भएका
हत्कडीका नीलडामहरू
असङ्ख्य–असङ्ख्य बहिनीहरू
उपेक्षित भएर बाँचेको देखेकी छ
तिरस्कृत भएर मरेको जानेकी छ
विगत र वर्तमान देखेर सुनेर
कष्ट र झञ्झाबातहरू भोगेर
कुरूप चिन्तनहरूका विरूद्ध
विकृत विषेषणहरूका विरूद्ध
बहिनी उत्तेजित हुन लागेकी छ
पीडा र अपमानको रौरवहरूको विरूद्ध
बहिनी विद्रोह बोल्न लागेकी छ ।

कुलकुलाएर बग्ने खोलाजस्ती
कोमल र शान्त मेरी बहिनी
हिजोआज अशान्त भएकी छ
बखायामको नदीका झैँ
उत्तेजना छर्दै गएकी छ
धेरैधेरै बहिनीहरू
सुन्दर सपनालाई थाती राखेर
मोहक जीवनलाई
परिवर्तनको बलिवेदीमा होमेर गए
कति हो कति बहिनीहरू
जीवनलाई तिलाञ्जली दिएर
अवचेतनाको निद्रामा लट्ठ
परिवेशलाई झक्झकाउँदै गए
यही शृङ्खलालाई कायम राख्तै
कुरूप चिन्तनको विरूद्ध
विकृत विशेषणको विरूद्ध
अदृश्य बन्धनहरूको विरूद्ध
बहिनी द्वन्द्वको संयोजन गर्छे
बहिनी युद्धको उद्घोष गर्छे ।

आँखाहरूले सपना देख्न पाउनुपर्छ
भाषाहरूले स्वर उराल्न पाउनुपर्छ
बन्दी हुनुहुँदैन आकाङ्क्षाहरू
छेकिनुहुँदैन, थुनिनुहुँदैन प्रवाहहरू
उराल्नुपर्छ विद्रोह, उमाल्नुपर्छ आक्रोश
फेरि पनि अग्निदाह हुने हुन् कि
छोरी, नातिनी र पनातिनीहरू
फेरि बन्दी हुने हुन् कि स्वतन्त्र अभिव्यक्तिहरू
फेरि पुनरावृत्ति हुने हुन् कि
कुरूप मान्यताहरू
खबरदार गर्दै हिँड्छे बहिनी
असहजतासँग भिड्दै हिँड्छे बहिनी ।

बहिनी चिच्याउँदै भन्छे
मस्तिष्कमा षड्यन्त्र
अझै बाँचिरहेको छ
मनमा कलुषित भावना
अझै लुकिरहेको छ
युद्ध रोकिन हुँदैन एकछिन पनि
गति थामिन हुँदैन एक निमेष पनि
सम्भावना
कुनै पनि बेला यथार्थमा फेरिन सक्छ
शिशिरजस्तो नबनोस् जिन्दगी
बहिनी झसङ्ग, तर्सन्छे
कुरूपतामाथि नराम्ररी बर्सन्छे
स्नेहसिक्त आँखाहरूबाट बर्साउँदै
आगाका लप्काहरू
बहिनी आँधीको हुँकार गर्छे
डढेलाको चित्कार गर्छे
चुँडाउँदै दासताका फलामे साङ्लाहरू
बहिनी नयाँ युग निर्माणको
शङ्खघोष गर्छे
बहिनी नयाँ गन्तव्यको
शुभारम्भ गर्छे ।

बहिनी अझ प्रज्वलनशील बन्छे
झन्झन् उद्वेलित स्वरमा आक्रोश पोख्छे
“आऊ ! हामी आफैँ विवेचना गरौँ
कष्टकर अतीत र चुनौतीपूर्ण वर्तमानको
छाया होइनौँ हामी कसैको देहको
लाचार लत्रने लहरा पनि होइनौँ
धरतीजस्तो सहनशील भएर
असमानताका क्षार समुद्रहरू पिउँदै
अपमानका पहाडहरू छातीभरि बोकेर
समयका अन्तहीन हिँडाइहरूमा
सधैँसधैँ झञ्झाबात र पीडाहरू भोगेर
“कति बाँच्ने सधैँसधैँ लाचार भएर
कति रहने हरेक समय पददलित भएर
सबै शिखरहरू होचा हुन सक्छन्
दृढ पैतालाहरूका सामु
बिलौनाका हतियारले असमानताका
पहाडहरू ढल्दैनन्
बलिन्द्र धाराले
युगीन समस्याहरू पखाल्दैनन् ।”
धक्का दिन्छु भन्दै पाषाण पहाडहरूलाई
बहिनी चक्रवातले जस्तै हुङ्कार गर्छे
बहिनी ज्वालामुखीजस्तो आगो उगेल्छे ।

बहिनीले विगत पढेकी छे,
वर्तमान पढेकी छे
रगतले कटकटिएको
इतिहासका पाना पढेकी छे
षड्यन्त्रका कथा पढेकी छे
अत्याचारका अध्याय पढेकी छे
ऊ आक्रोशित हुँदै भन्छे–
“दुख्ने मन सबैको हुन्छ
चस्चसाउने आहत हुने मुटु सबैको हुन्छ
मीठा सपना सबैका आँखाहरूले देख्छन्
आत्मीय भाषा सबैको चेतनाले खोज्छन्
तर भएन, अब नचलमलाई भएन
युगको विकार यसै–यसै गएन
दुत्कार गरौँ, विद्रोह गरौँ
लडाउनैपर्छ
चिसा अनि काला पहाडहरू
उज्याल्नैपर्छ
खोँच अनि सेप्यानहरू
उठौँ, अब उठौँ
अब अदम्य साहस लिएर उठौँ
आफ्नो भविष्यको निर्माण
आफैँ गर्न जुटौँ
आफ्नो जीवनमार्गको चयन
आफैँ गर्न उठौँ
आक्रोशित हुँदै आँखाहरूबाट
झिल्का उडाउँदै
सम्पूर्ण अर्कमण्यताहरूको विरूद्ध
बहिनी तीव्र गर्जन गर्छे
बहिनी विद्रोह बोल्छे ।

Raju Syangtan – Gumnam Tara Haru

राजु स्याङ्तान – गुमनाम ताराहरु

आज बिहानै फोन गरेर
आदिकवि जुठबहादुर दमैले भन्यो
कति सिउनु– आँशुको धागोले अर्काको मुलुक
अब सिउँछु– उध्रेको आफ्नै देशको नक्सा
अनि पूरा गर्छु
कहिल्यै नसकिएको अभावको महाआख्यान
साथी !
घर फर्कने टिकट पठाइदेउ न

गोलघरमा भेटिएको
महाकवि आइतेसिंह तामाङले भन्यो
च्याङ्बा !
सैलुङ र माभारको डाँडैडाँडा
रोप्नु थियो लुङ्दारका बिरुवाहरु
अनि लेख्नु थियो
स्वतन्त्रताको एउटा महाकाव्य
अब त मर्छु पो होला
यही झ्यालखानामा
सत्ते
गाइमारी खाको हैन
गाई मार्यो (मर्यो) खायो

तोक्माको चुच्चोले
तमोर नदीको किनारमा कविता लेखिहिड्ने
कविशिरोमणी बीरबहादुर लिम्बु
अचानक गएछ ऊँट चराउन
उसले भनेको थियो
लुङ्गा !
अरुणपारिको डाँडापाखामा
रोप्नुछ गुराँसका बिरुवाहरु
मुस्कुराएपछि फूलका पत्रहरु
त्यही पत्रमा लेखेर पूरा गर्नुछ
अधुरो राष्ट्रियगान

सप्तरङ्गी झन्डा बोकी आउनेलाई
पिठ्यूँमा बोकी नदी तारिदिने
स्वरसम्राट पदमबहादुर माझीको
त्यही झन्डा बोक्नेले काटिदिएछ जिब्रो
उसले भनेको थियो
एकदिन सगरमाथाको टुप्पोमा गई
सुनाउछु सबै सबैलाई
आजादीको नयाँ गीत

कर्नाली पारिको छाउपडि गोठबाट
बेपत्ता भएकी स्वरसाम्राज्ञी लक्ष्मी बुढा
अचानक मृत फेला परिन्
समुन्द्र किनारमा
उनले भनेकी थिइन्
यो हिउँदमा पठेङ्ग्रीले पाठो पाई भने
रिडियो नेपालमा गीत गाउन आउँछु

देशको नामै नभएको नागरिकता सहित
कालापानीमा मारियो
राष्ट्रकवि नथ्थुराम चमार
उसले अदालत बाहिर भनेको थियो
अब जीवन भन्दा गह्रौं एउटा कविता लेख्छु
अनि प्रमाणित गरी देखाउँछु
को हो यो देशको असली नागरिक

यसरी
बिलाइरहेछन् यो धर्तीका कैयौँ ताराहरु
को हो यो
किताबको पानामा सदाबहार बाँचिरहने मान्छे ?
अनि कस्को हो यो
इतिहासको मूलसडकमा
बाटो छेकी बसेको शालिक ?

Nawaraj Subba – Yo Sadak Kasko ho?

नवराज सुब्बा – यो सडक कसको हो ?
(मधुपर्क बैशाख, २०६७)

अपहरित यो सडकमा
पहिलो कुरो त
गुड्नलाई पेट्रोल छैन
छैन इन्धन गाडीमा, छैन कहिले पेटमा
कहिलेसडकजाम छ, कहिले चक्काजाम
यस्तै खाल्डाखुल्टी छन् सडक र छातीमा

अरुसित कहिले आफैसित छेलिएर
अनगिन्ति खाडलहरू छिचोल्दै हिँड्नु छ यात्रामा
आइपुगियो आज यहाँ
सायद पर्खदै होलान् कसैले मलाई कतै
मुख्य कुरो भोक निभाउनु छ घरको
अनि धेरैको आँखा लागेको यो स्वतन्त्रताको यौवन
बचाइ हिँड्नुको पीडा सुनाउनु छ सबैलाई
आज अचानक म र मेरो घरबीच बाटोमा
कˆर्यूको फणा फिँजाएर निर्लज्ज बसेको
यो सडक कसको हो ?

जीवनलाई सडक बनाएरै हिँडियो यतिन्जेल
तर गन्तव्य सर्दै गयो क्षितिजसँगै परपर
यो यात्रा, पङ्चर टाल्दै जानुपर्ने चक्का अनि
घरिघरि बन्द भइरहने इञ्जिन चलाएर
घिसार्दैछु म यता जीवन
टायरको धूँवामा निस्सासिएका आशा निल्दै
सिकारीझैं यात्री ढुकेर बसेको छ उता सडक
जो अमिलो, अपच, सन्त्रासका फाल्साहरू
बाटाभरि छताछुल्ल बमन गरेर
बेमौसम लम्पसार छ आज
जहाँ यात्रीले बिना अपराध
जरिबाना तिर्दै हिँड्नु छ
म त साँच्चै अल्मलिए
यसरी मन माड्दै हिड्ने
यो सडक कसको हो ?
मनहरू भाँड्दै हिड्ने
यो सडक कसको हो ?

Manu Manjil – Lamp Post

मनु मन्जिल – ल्याम्पपोस्ट
(मधुपर्क बैशाख, २०६७)

निभेर दिनभर उभिन्छु अचेल सडक- किनारामा
बाँच्नै नहुने धेरैजसो दिनहरू बाँचेर
मात्र आयु नाघ्न नसकेर उभिए जसरी ।
यति खराब जिन्दगी पनि अभिनय होइन
यो Continue reading “Manu Manjil – Lamp Post”

Anmol Mani – Jaba Marchhan Mandirkai Dhoka Aghi (Nepali Gajal)

अनमोलमणि – जब मर्छन् मन्दिरकै ढोकाअघि (गजल)

जब मर्छन् मन्दिरकै ढोकाअघि भोकाहरू
सोच्नु तिम्रो लागि पनि बन्द छन् ती ढोकाहरू

पखालिन्न पीडाको खत नपुज निर्जीव ढुङ्गा
तिमीलाई नै गिज्याउँदछन् ती पीडाका Continue reading “Anmol Mani – Jaba Marchhan Mandirkai Dhoka Aghi (Nepali Gajal)”

Abhi Subedi – Aajkal Malai

अभि सुवेदी – आजकल मलाई

लाग्छ आजकल म
सधैंजसो एउटा छायाँ बोकेर हिंड्छु
अरूका मनहरू कालो बादलजस्तो
पहाडको अन्तर्तरङ्ग बुझ्न
बिस्तारै वरिपरि घुमेजस्तै
मेरो वरिपरि घुम्छन्
अनेकौं आकृतिहरूमा
आफ्नै मन बोकेर हिंड्छु
अरूका मनका भारीले थिचेर
आजकल मलाई मेरो अस्मिताभन्दा
अरू कसैको जीवन बाँचेजस्तो लाग्न थालेको छ
भन्छन्
धेरै जनाले तिमीमाथि आँखा लगाएका छन् भने
तिमी अपरिचित आँखाहरूका बाढीमा बगेका हुन्छौ
भन्छन्
सबैका मनहरू लिएर हिंड्छौ भने
तिमी समयका पुराना बस्ती खोजेर
तिनीहरूलाई बिसाउने ठाउँ हेरिरहेका हुन्छौं
इतिहास यसरी नै बनिएको हो भन्छन्
मनहरूका बाढीमा कसैलाई धकेलिदिएर
कसैले चम्किला आँखाले सीधा हेरेर
एउटा पीडा देखियो भने
कहीं केही बलियो रचना भत्किन्छ
कोही दुःखले मनभित्रको खण्डहर देखाएर उठ्यो भने
तिम्रो मनभरि नै भैंचालो जान्छ
लाग्छ त्यसैले
मान्छेको समय कुइरोजस्तै
सबैको मन छोएर उडेको हुन्छ
कहिलेकहीं लाग्छ
हिजोको जस्तो बिहानी
दर्जनौं कुखुराहरू बासे पनि खुल्दैन
लाग्छ हिजोको जस्तो साँझ
हजार चराहरूले झुम्मिएर सहगान गरे पनि
आकाशभरि आरेखित हुँदैन
त्यसैले हिजोआज
आफ्नै स(साना बिहानीहरू
अक्षरमा कोरेर
कागजको मैदानभरि छरिदिन्छु
साँझहरू समातेर
कविताका क्षितिजभरि टाँगिदिन्छु
जिन्दगी भनेको
पहाडमाथि चढिसकेर
कठै फेदीमा सम्झनाहरू छोडिए भन्ने
एउटा लामो सुस्केरा मात्र रहेछ !
शहरमा पसेको यति धेरै भयो
यहाँ अनेकौं समय
पुराना घर र गल्लीहरू
अनि देवालय र गुम्बाहरूका खण्डहरमा
लडेर घाइतेजस्तै छट्पटाएको देखेको छु
अनि
मन र चाहनाहरूका पनि
खण्डहर हुँदारहेछन्
जहाँ मान्छे
आफ्नै शहीद दिवस एकल गायन गरेर मनाउँदोरहेछ
एक्लै उद्घोषण गर्दोरहेछ
अनि हतियारहरूमा
त्यस कथालाई लुकाउँदो रहेछ
यहाँ हिजोआज
यात्राहरूका गन्तव्य छैनन्
कोही बिपनाको बाटो गरेर
घोर सपनाभित्र पस्छ
कोही काँधमा उज्यालो बोकेर
अँध्यारो खोज्दै हिंड्छ
सपनाहरू भत्किन्छन्
बिपनाहरू क्षतविक्षत हुन्छन्
छेवैबाट उडेका गोलीको आवाजमा
एउटा किशोर आफूले घरमा छोडेको सङ्गीत सुन्छ
झुट खेल्नेहरूका अभिनय
साँचो खेल भएका छन्
तिनलाई हेरेर
म आफैं भीड किनारामा
मन नपराए पनि
बा ! बा ! गर्दै ताली बजाएर उभिएको हुन्छु
समयको कानमा
मेरी ताली सुनिंदैन
मेरो समर्थन र विरोधले
कुनै पनि खेलको हारजीत हुँदैन
आफ्ना सबै कथा कोरेर
एउटा रङ्गमञ्चमा उभ्याउँछु
कथा खोजेर आउनेलाई पर्खेर
कपडामा तन्त्र आलिङ्गनमा बाँधिएका
आकाश भैरवका नाच फैलाएर कसैलाई पर्खिएर बस्छु
संस्कृति भनेको
कहिले लाग्छ
मेरै सपनाको खेती हो कि
आफूले देखेको समयमा
केही बनाउने चाहनाले
आफैंले टाँगेको सानो आकाश हो कि (
संस्कृति
म हिजोआज
अघि नै छोडेका कुनाकानी
अहिले हिंडेका यी गोरेटाहरू
सबैलाई एउटै कुनै आकार दिन खोजिरहेको हुन्छु
मलाई आजकल
अरूको मनका खण्डहरबाट
केही रचना उठाउने चाहनाले पिरोल्छ
हिजोआज म
आफ्नो आकाश अरूलाई दिएर
कहीं केही बनियोस् भन्ने चाहनाले पिरोलिएको छु
तर लाग्छ
दौडभित्र कहीं चौतारी छन्
कहीं आफ्नै यात्रामा
अरूका आँखाहरूसँगै कुद्छन्
मलाई आजकल
कहीं चढ्दा
उचाइले पिरोल्दैन
झर्दा फेदीको चिन्ताले छुँदैन
आजकल मलाई
थकित आकाशले स्पर्श गर्दा
कहीं जानै पर्ने चिन्ताको उज्यालोले पनि लखेट्दैन
आजकल मलाई !
– जाभा कफी हाउस, ठमेल

Nischal Regmi – Tunwalo Tunwalo Chha

निश्चल रेग्मी – तुवाँलो तुवाँलो छ

तुवाँलो तुवाँलो छ
देख्दिनँ केही
चिप्लो उकालो छ।

रेसम सरि मुटुमा
धारिलो आघात विगतको
धमिलो धमिलो भविष्य
चम्किलो याद विगतको
पश्चाताप ज्वलित आँखामा
अज्ञानको जालो Continue reading “Nischal Regmi – Tunwalo Tunwalo Chha”

Daibagya Raj Neupane – Kanaa Kanaa Kurra (Nepali Baal Kabita)

दैवज्ञराज न्यौपाने – कानाकाना कुर्र

कानाकाना कुर्र
नानी दौड्यो खुर्र
चरी उड्यो भुर्र
कानाकाना कुर्र

माथि बादल भाग्यो
तल घाम लाग्यो
बतास चल्छ हुर्र
कानाकाना कुर्र

फूल राम्रो बेली
यस्तै खेल खेली
मन हुन्छ फुर्र
कानाकाना कुर्र

Ramesh Sagar – Canvas

रमेश सागर – क्यानभास

एउटा
नाम धारी पिण्ड उठाएर
वल्टाई–पल्टाई हेरें

केही समुद्र थियो
केही पाखा/खोंच र गल्छेंडाहरु थिए
उत्ताप्त/निर्जल मरुभूमि थियो

तातो बालुवामाथी
ओइलाउँदा सेता फूलहरुथिए
सिउँडीका
आँधी/हुरी थियो
तिर्खा थियो
छिर्विरे तरास थियो

विक्षिप्त जिवाशेषहरु थिए
चट्टान थियो
हिउँ थियो
आकाश थियो
बादल थियो
नाम पाएका ऋतुहरु थिए

समयको महासागरमा
जलथर/थलचर थिए
कोही थिए विजयी
कोही विजीत

मनभरी
क्षोभको झण्डा लिएर
तरास पचाएका
केही शालीन अनुहारहरु
चारकोलका रेखाहरु त्याग्न
मूर्तता माग्थे
रोगन माग्थे

तर,
अर्ध चेत तूलिकाहरु
समयको इलेजप्लेटबाट
चुनिएको रङ्ग लिएर
स्वेत/कोरा सतह
रङ्ग्याउँछन्

हुँदा–हुँदा
आँखाहरु पोतिन्छन्
विद्रोह पोतिन्छ
भोगाईहरु पोतीने क्रममा
असन्तोषको सन्देश लिएर
एउटा टेम्परा विहान
मेरो जिन्दगीको छेउमा
फुत्रुक्क खस्छ

मेरा विश्मय र खुशीहरुमा
टेम्परा रङ्ग सर्छ
बोली–चाली र जिजीविषा
त्यहीँ रङ्गमा डुब्छन्

यथार्थमा विविध रङ्गहरुबाट
भिन्नता जन्मन्छ
त्यही शिशु
नयाँ आयाम लिएर हुर्कन्छ
नयाँ…नयाँ…

Sarita Tiwari – Baluwa Mathi Ko Desh

सरिता तिवारी – बालुवामथिको देश

अचेल
अक्सर मेरा सपनाहरु पानीमा डुब्छन

पानीमाथि हाँसीरहंछु

बालि छैनन् खेतहरुमा
बालुवा छ
गाउँ बिरामी छ
शहर हरामी छ

आँखा बन्द छन्
कलम बन्द छ थुप्रै आँखाहरु Continue reading “Sarita Tiwari – Baluwa Mathi Ko Desh”

Biplav Pratik – Maanis Haru

बिप्लव प्रतिक – मानिसहरू

मानिसहरू
आआफ्नो जीवनको चुलोमा
आआफ्नै आग्रह, अनुभव र अनुभूतिका
दाउराहरू विचारले सल्काएर
मृत्युको जाउलो पकाइरहेछन्
र खाइरहेछन्
अनि आफ्नै मृत्यु मरिरहेछन् ।

२५ अप्रिल Continue reading “Biplav Pratik – Maanis Haru”

Taranath Sharma – Gham Uhi Ho

तिहारको यो सुन्दर पर्व विना टीका नै बित्न गयो
गाईपूजा कसरी गर्नु?
स्मृति मात्र अब शेष भयो
लक्ष्मी सम्झेँ मैनवत्तीले सिँगार्न खोजेँ डेरामा

भैलो खेल्ने द्यौसी खेल्ने आउँदैनन् अब मेरामा
किन यस्तो यो खल्लो जीवन चाड दसैँ पनि गुजरिसक्यो
होली आउँछ सुटुक्क बित्छ मन नै मेरो खुमरिसक्यो
भित्र छ पीडा अन्धकारले बाहिर जति नै बिजुली बलोस्
नत सँगिनीहरु घरघर नाच्छन् नत मादलको ताल चलोस्
घाम उही हो बादल उस्तै तर चङ्गा छैनन् कतै पनि
शून्य छ सबतिर मन नै रित्तो समय बित्तछ व्यस्त बनी
शब्दकोश अब सक्छु भन्थेँ सामग्री सब उतै छुट्यो
लिन जान पनि कसरी जानु?
लथालिङ्ग भै घरै फुट्यो
दसैँ तिहारले सारा कष्ट बढारिदिन्थे प्रति वर्ष
अनि उत्साहले सालभरि नै मान्थ्यौँ हामी अति हर्ष
छेपाराकै कथा सरह यो जीवन गुज्रन लाग्दै छ
घरको माया जति गरे पनि आशा टाढा भाग्दै छ

Parijat – Aandolan

पारिजात – आन्दोलन

चुँडालेर बन्धनबाट
आँप, बेल र पीपलको पातहरूका
एउटी विवश बेहुलीको चाहना जस्तो
उम्कन नसक्ने होइन मुक्ति
पर्यावरण नमिलेको माटोमा
फुट्न नसकेको दाखको विरुवा होइन मुक्ति
ज्यूँदो मान्छेको मुटु ज्यूँदो मान्छेले
हत्केलामा यसै निचोर्न सक्तैन
एउटाले अर्कोलाई मार्नैपर्छ
यसो गर्नलाई
तथापि होस् गर्नु त्यो मुटु मृतकको मुटु हुनेछ ।

मण्डप भित्र मन्त्रहरूले कति दिन
छलाउन सक्छ मुक्तिलाई
के हो र मन्त्र मुक्तिको निम्ति ?
लात्ते भकुण्डो होइन मुक्ति
भरौटे खेलाडीहरूको छलाउनलाई यता र उति
होस गर्न पर्छ यस्तो सोच्नलाई

मुक्ति साङ्लामा बाँधिइन सक्ने बस्तु होइन
आकाश भरी पहिले बाटै
तैनाथ गरेर छरिता बाजाहरूको जमातमा
उडाउँछन् शान्तिकामी हातहरू सेता परेवाहरूको जोडा
शान्तिका प्रतीकहरू, रक्ताम्य अन्तरिक्ष
होस गर्नु विडम्बना हुनेछ लुम्बिनी र शान्ति क्षेत्र

काँक्रा र फर्सीका बिऊ जस्तो
पट्ट पट्ट फुटेर समयअनुकूल माटो र ऋतुमा
झाँगिदै, लहरिँदै जान्छन् आन्दोलन बनेर
मुक्तिका चाहनाहरू
चुँडालेर कथित बलियो बन्धनबाट
आँप, बेल र पिपलका रंगीचंगी पातहरूको ।

होस गर्न पर्छ यतिखेर
निर्धाका मुटु निचोर्नेहरूले
शक्तिशालीका मुटु निचोर्ने हातहरू यता पनि तयार छन्
एकपछि अर्को लस्कर लागेर

Krishna Sen Ichhuk – Timro Ra Hamro Sansar

कृष्ण सेन ‘इच्छुक’ –  तिम्रो र हाम्रो संसार

बिल्कुल फरक छ
तिम्रो र हाम्रो संसार
जसरी बिहान र साँझमा फरक छ
जसरी दिन र रातमा फरक छ
जसरी उज्यालो र अँध्यारोमा फरक छ
सुखले भरिएको तिम्रो सम्रिद्धीको संसार
र दु:खले भरिएको हाम्रो गरीबीको संसार
धेरै-धेरै फरक छ
तिमी जन्मँदै
फूलको शैय्यामा जन्म्यौ
हामी काँडामा
तिम्रो भागमा जन्मँदै
मखमलको डसना पर्‍यो
हाम्रो भागमा फाटेको थाङ्ना
तिम्रो भागमा सुनको थाली पर्‍यो
हाम्रो भागमा रित्तो हात खाली
बिल्कुल फरक छ
तिम्रो वैभव र हाम्रो विपन्नताको संसार
धेरै-धेरै फरक छ
कुन त्यस्तो ठाउँ छ
कुन त्यस्तो गाउँ छ
कुन त्यस्तो देश
र, कुन त्यस्तो महादेश
जहाँ तिम्रो र हाम्रो संसार छुट्टीएको छैन
तिम्रो र हाम्रो बीचमा
जहाँ विभेद र विभाजनको रेखा कोरिएको छैन
तिम्रो र हाम्रो वर्ग छुट्टीएको छैन ?
व्यवहार छुट्टीएको छैन ?
जीवन/दर्शन र विचार छुट्टीएको छैन ?
बिल्कुल फरक छ
तिम्रो र हाम्रो वर्गिय संसारमा
धेरै-धेरै फरक छ
हाम्रै भागमा छ
भोक र अकालको प्रकोप
हाम्रै भागमा छ
शोक र अभावको प्रकोप
वर्षाबाढीरोग र महामारीको प्रकोप
हाम्रै भागमा छ
तिम्रो संसारमा बिहान सुरु हुँदा
हाम्रो संसारमा साँझ पर्छ
तिम्रो संसारमा दिन सुरु हुँदा
हाम्रो संसारमा रात पर्छ
तिम्रो संसार जति जति उज्यालो हुन्छ
हाम्रो संसारमा त्यती त्यती अँध्यारो बन्छ
तिमी पश्चिम हामी पूर्व
तिमी दक्षिण हामी उत्तर
ठीक विपरित छौं हामी
तिम्रो र हाम्रो संसार कसरी एकजुट हुन्छ ?
तिमी सुन / हामी फलाम
तिमी हिरा / हामी पत्थर
तिमी राजा / हामी रंक
तिमी सडक / हामी गल्ली
तिमी महल / हामी छाप्रो
तिम्रो भागमा लुटको स्वर्ग
हाम्रो भागमा श्रमको नर्क
बिल्कुल फरक छ
तिम्रो र हाम्रो संसार
र, हाम्रो विचार पनि धेरै धेरै फरक छ
हामी सबथोक फेर्न चाहन्छौ
हाम्रो दु:ख / हाम्रो दुर्भाग्य / हाम्रो दुर्दिन
तिमी सबथोक जोगाउन चाहन्छौ
तिम्रो सुख / तिम्रो सम्रिद्धी / हाम्रो दुर्दिन
र, त बिल्कुल फरक छ
तिम्रो र हाम्रो सोच
तिम्रो र हाम्रो स्वार्थ
तिम्रो र हाम्रो सिङगो संसारमा
धेरै-धेरै फरक छ
आकाश र पातालमा जस्तै
र, असम्भव छ हाम्रो मेल हुन
सिर्फ संघर्ष सिवाय
जो तिमीलाई जत्तिकै हामीलाई पनि सहज स्विकार्य छ
र, एक दिन अपरिहार्य पनि ।

Sudhir Chhetri – Kaksha 2007

सुधीर छेत्री – कक्षा-2007

लुगा सिलाउने मसिन जस्तो एउटा लुइरे शिक्षकले
दशपल्ट उध्रिरहने लास्ट-बेञ्चरहरूको दिमागलाई
खुटिरहन्छ।
यो कक्षाको ज्यामिति-बाकसभित्र
स-साना कम्पास र चॉंपहरू
बेमेलको बक्ररेखालाई
तन्काई-तन्काई
तेर्सो पार्ने प्रयासमा छन्।

मेरो श्रेणी कक्षा
राधाकृष्णन् र
कृष्णमूर्तिले टालेका कोटेसन चाखेर
जिब्रो पड्काइरहन्छ अनि दिनहुँ
दिमागको छानाबाट चुहिरहने
विचारका तप्कनाहरू
समयको भूईंमा पछारिइरहन्छ।
समय-तालिका चपाएर
अनुशासनको वान्ता गर्छ
उज्यालोले लाटिएका
पोल्ट्री फार्मका पङ्क्षीहरू।
जुनकिरीको रॉंको बोकेर
उमेरभन्दा अघि-अघि हिडिरहेछन्
दुबोहरू।

काठको टेबलले
आफ्नो संवेदनशीलता बचाउन
छातीभरि कोर्नदिइरहन्छ अङ्ग्रेजी गीतका स्थायीहरू।
हतास फलामका बेञ्चीहरू पनि
कनाइबस्छ ढाड
ग्रफाइटको पेन्सिलले।

इतिहासको किताबबाट
पिरियडैपछि निस्कनचाहने योद्धाहरू
भूगोल र विज्ञानको बीचमा चेप्टिएर
समय-कटनीको लागि
टिफिनको गन्ध सुँघ्दै
मुख मिठ्याइरहेछन्।

बाहिर देखेँ,
बयेरका टफी चुसेर चराहरू
मसीनका आवाजबाट
कर्कशता छिलेर
साङ्गीतिक लेप लाउनलाई
भुर्र-भुर्र हावा हम्किरहेका रहेछन्।

Sharan Aansu – Ramolla Devi Ra Monalisa

शरण आँसु – रमोल्ला देवी र मोनालिसा

ऐलानी जग्गा,
ऐलानी मन, ऐलानी भविष्य –
रमोल्लादेवी कोइरीको अनुहारमा
पढ्न सकिन्छ ।

उसको बस्तीमा रहरको सूर्य
पूर्वबाट उदाउँछ,
पूर्वमै अस्ताउँछ ।

उसको अपूर्व सौन्दर्य,
अपूर्व सपना –
कथित महिला आयोगको कार्यालयका
अभिलेखहरूमा-
बन्धकी राखिन्छन् ।

सुर्यदय र सुर्यास्त एकैसाथ
रमोल्लादेवीको भान्छामा भोको समय
चपाइरहन्छन् ।

न जोडेर
न घटाएर –
सावित गर्न सक्छे ऊ-
असमानान्तर क्षितिजहरू वीचको समानता ।

साँझ परेको ठानेर
हायनाहरू बिहानै हाँस्न थाल्छन् ।
बिहान भएको अन्दाजमा
कुखुराहरू सम्साँझै बास्न थाल्छन् ।
अनि सल्कन्छ
रमोल्लादेवीको मनमा-
सुदुर, सुमधुर सम्झनाहरूको सलेदो ।

ऊ लोग्नेमान्छेहरूलाई आफ्नो अनुहार
देखाउन सक्तिन ।
ऊ जुडसितलको पूजामा आफ्नो पीर
लेखाउन सक्तिन ।

ऊ सक्छे केवल
घुम्टोभित्र आफूलाई लुकाइरहन ।
ऊ सक्छे केवल
समय नदीको आर्तनाद सुनाइरहन ।

इक्कडदुक्कड खेल्दा खेल्दै
रमोल्लादेवीका कलिला बिहानहरूले
ब्ल्याक होल यात्रामा निमग्न पाइला
बढाइरहन्छन् ।
कसैले पनि नछोएको
कालिमाहरूको कालो यथार्थ
समाइरहन्छन् ।

न प्रेमले
न युद्धले
छोट्याउन सक्छे ऊ
अप्राकृतिक मान्छेका सीमानाहरूको वीचको दुरी ।

न बुझ्न सक्छ यो आकाशले
ढल्कँदो सूर्यका पाइलाहरूको रहस्य ।
न सोच्न सक्छ यो धर्तीले
रमोल्लादेवीको रगतका छिटाहरूको रहस्य ।

अनि पोल्टामा अँध्यारो थापेर
कसरी गन्न सक्छे र ऊ-
मान्छेत्वका सीमानाभित्रका मान्छेहरू !
कसरी पढ्न सक्छे र ऊ –
स्वतन्त्रताका काइते अक्षर !!
कसरी मुस्काउन सक्छे र ऊ –
अनवरत अनवरत
मोनालिसा झैं !!!

Sarita Tiwari – Satyagraha : Ghaite Bhugol Ko Simana Bhari

सरिता तिवारी – सत्याग्रह: घाइते भूगोलको सिमनाभारी

लालीगुराँसका
सजल आँखाहरुबाट
शीत बग्दै छ कि आँशु?

बीभत्स
युद्ध असन्तुलनमा
रगतपिच्छे
मेरा आस्थाका क्षितिजहरु
सिमनानेरै
सत्याग्रह गरिरहेछन


कसले Continue reading “Sarita Tiwari – Satyagraha : Ghaite Bhugol Ko Simana Bhari”

Dil Sahani – Desh Kasko Hatma Chha

दिल साहनी – देश कसको हातमा छ

आज भोलि
म सोच्न थालेको छु
गहिरिएर
देश कसको हातमा छ ?

जुठेको हातमा देश छ भनुँ
मुग्लान पसेको मान्छे
चिठी पत्र लेख्दैन
मर्दो जीउँदो थाहा छैन

हर्केको हातमा देश छ भनुँ
अर्कैको बन्दुक बोकेको छ
अर्कैको सीमा सुरक्षा गर्न
जीवन आफ्नो होमेको छ

पुतलीको हातमा देश छ भनुँ
बम्बईमा बेचिएकी विचरी
उड्ने पखेटा चुँडिएका छन्
सपनाका मुना भाँचिएका छन्

हलोको हातमा देश भनुँ
जोत्दै गरेको जमीन उसको आफ्नो होइन
ज्यामीको हातमा देश छ भनुँ
ओत बसुँ भने
एउटा टाउको लुकाउने छाप्रो छैन उसको
विद्यार्थीको हातमा देश छ भनुँ
ऊ आफैं घेराउमा छ

पत्रकारको हातमा देश छैन
उसको बोलीलाई गोलीले घाइते पारेको छ

कविको हातमा देश छैन
उसको कविताको फुलबारीमा
भावनाको फुल स्वतन्त्र फुल्न पाउँदैन

कलाकारको हातमा देश छैन
उसका डुडला काटिएका छन्
गायकको हातमा देश छैन
उसको गलामा अकुंश लाइएको छ
बुद्धिजीवीको हातमा देश छैन
उसको स्वर दबिएको छ

जन नेताको हातमा देश छैन
ऊ आफैं निर्वासित छ
प्रतिबन्धित छ
बन्दी छ

नागरिकता किन्ने बेच्नेको हातमा पनि देश छैन
उसको निम्ति नागरिकता
फल्दो फुल्दो व्यापार बाहेक अरु केही होइन
त्यसको हातमा पनि जरुर देश छैन

जसको धन पैसा विदेशी बैंकको खातामा जम्मा भएको छ
त्यसको हातमा पनि देश जरुर छैन
जसको मूल जरा विदेशको माटोमा गाडिएको छ
जो देशको हो
उसको हातमा देश छैन
जो देशको होइन
उसको हातमा देश छ
आजभोलि
म सोच्न थालेको छु
गहिरिएर
देश कसको हातमा छ ?

Bhupin Byakul – Pariwartan

भूपिन ब्याकुल – परिवर्तन

म त्यही देशको उदास कवि हूँ
जहाँ परिवर्तनको नाममा
मात्र मौसम परिवर्तन हुन्छ !

रुखको देहबाट
उडेर जान्छ पुरानो गन्ध
र नयाँ बैंश पलाउँछ
हिमालको आँखाबाट
चुहिएर सकिन्छ निद्राको साँझ
बगिरहेको नदीहरुमा
फरकफरक लहरहरु दौडन्छन्
तर उस्तै छन्
सोचका साँघुरा गल्लीहरु
अन्त हुने हाम्रा यात्राहरु
हाम्रो जीवनको क्यालेन्डरमा
मात्र बर्ष परिवर्तन हुन्छ

जताततै
आवाजका लस्करहरु छन्
हामीसँग तिनीहरुलाई सुन्ने कानहरु छैनन्
जताततै
उत्सवका तयारीहरु छन्
हामीसँग तिनीहरुलाई देख्ने आँखाहरु छैनन्
युगका अँध्यारा गुफाहरुमा
हामीहरु
उही आदीम निद्रा सुतिरहेछौँ
हाम्रै आसपासबाट गुज्रिएर
मात्र समय परिवर्तन हुन्छ !

मा त्यही देशको गरिब कवि हुँ
जहाँ परिवर्तनको नाममा
मात्र मौसम परिवर्तन हुन्छ !

Bidhya Sapkota – Jhola

विद्या सापकोटा – झोला

सपनाको खोजीमा
रम्दै रमाउँदै
गाउँ छिचोलेर
निस्केको एउटा झोला
आइपुगेकोछ, मान्छेको बस्तीभन्दा पर
जहाँ मान्छे कम, रोवर्ट बस्छन्

देखिरहेकोछु म,
मिर्मिरेको झुल्को
कलिलो बालक Continue reading “Bidhya Sapkota – Jhola”