Narayan Tiwari – Ek din Laash Mathi


नारायण तिवारी – एक दिन लासमाथि

‘‘ओ भैया, जाने हैन…?’’ घरअगाडि दुई–चार जनाको एक हूल नै अघि लम्कँदै छ । बाटैबाटो बोल्दै, मलाई सम्बोधन गर्दै, तर नरोकिएर ।
‘भैया’ शब्दले तर्सिए पनि, मद्वारा ‘भैया’ नरुचाइए पनि छिमेकी दाइ मलाई सधैँ ‘भैया’ सम्बोधन गर्नुहुन्छ । उहाँको मृदुता, सरलता, आत्मीयताले सदाबहार डोरिँदै रहन्छु र अहिले ‘हूल’ नरोकिए पनि ‘हजुर !’ भन्दै बाहिर निस्कन्छु । छिमेकी दाइ पर जाँदै पनि हुनुहुन्छ र बोल्दै पनि हुनुहुन्छ— ‘‘जाऊँजाऊँ मलामी जाऊँ !’’
‘‘लौ को खस्यो ? कहिले ?’’ म एक पटक पछाडिबाट कराउँछु ।
‘‘रामबाबुको बा खस्नुभयो ! राति नै खस्नुभयो, जाऊँजाऊँ….।’’
‘कस्तो हौ केही थाहै पाइएन ! मर्नुभन्दा अगाडि मुख हेर्नै पाइएन ।’ मर्ने मान्छे को हो ? थाहा पाएपछि तत्काल मनमा तरङ्ग दौडियो । आपैmँले आपैmँसित मिलिक्क बात मारेँ । मरेपछि त चाहिने रहेछ समाज, इष्टमित्र । मर्नुअघि त जेसुकै सास्ती मर्ने मान्छेले, मर्ने मान्छेका सकल परिवारले पाए पनि त्यस बेला त छरछिमेक, समाजको सहयोग त उही…? होला यदाकदा, कहीँकहीँ तर यो सहराँ….? मर्नुअघि त उही….!
मनमा धेरै कुरा नखेलाऊँ, फाजिल समय छैन । ‘भैया’ भत्रे दाइहरू अघि बढिसके । मलामी हिँड्न लागिसकेको हुनुपर्छ । कि कुद्नुपर्ला भरे मलामी भेट्टाउन । छिटो गर् दिनेश ! मरेपछि गर्ने समाजसेवाको यो मौका नछाड्— सोच्दै कोठामा छिरेँ । पल्लो बाटोमा घर हुने देवीजीलाई फोन गर्न मन लाग्यो ।
फोन डायल गरेँ र भनेँ— ‘‘टाइम छ होइन टाइम पास गर्न ?’’
‘‘भत्रु न किन ?’’ उताबाट प्रतिप्रश्न आयो ।
‘‘मलामी जान ! जाने होइन मलामी ?’’
‘‘जाने नि किन नजाने ! तर थाहा त पाऊँ कसको चाहिँ टाइम सिद्धिएछ ?’’
देवीजी प्रायशः यस्तै ‘ट्वाक्कटुक्क’ मा वार्ता गर्न रुचाउनुहुन्थ्यो । त्यसैले उहाँसित बात मार्दा म पनि उहाँकै भाका हाल्ने प्रयत्न गर्थें ।
मैले, मेरो घरदेखि पूर्वपट्टिको लाइनमा घर हुने रामबाबुका बा खस्नुभएको जानकारी दिएपछि त उहाँ अलि भड्किनुभयो— ‘‘त्यो रामे मलाई पटक्कै मन पर्दैन । तपाईं जानुस्, म जान्नँ !’’
‘‘कोही कसैलाई मन परोस्–नपरोस्, के मतलब ! तपाईं टाइम पास गर्ने होइन ? खुरुक्क आउनुस् ! म पर्खिन्छु, पाँच मिनेटभित्र आइपुग्नुस् ।’’ यति बोलिसकेर मैले फोन राखिदिएँ । म देवीजीको ‘नाइँ’ सुन्न चाहन्नथेँ । उहाँ साथमा हुँदा मेरो ‘एक्लोपन’ हट्थ्यो । त्यसो त थुप्रै मलामीका साथमा ‘एक्लोपना’ को कुरा व्यर्थ हो तर पनि उहाँजत्तिको मन मिल्ने निकटतम मेरो निमित्त यस टोलभरि अरू कोही हुनै सक्दैनथ्यो । फेरि ‘मलामी’ का लागि कसैको निम्तो नै चाहिँदैन । जसका लागि जसले पनि जसलाई पनि बोलाइदिए हुने ।
‘पाकिसकेको छ भात, खाएर जानुस्’ भत्र श्रीमतीले सकिनहाले पनि विभित्र हाउभाउ र कुराकानीले ‘खाएर गइदिए हुन्थ्यो’ भत्रे भाव पोखिरहेको मैले बुझिरहेको थिएँ । अति धार्मिक मेरी श्रीमती मलामी जाने कुरा सुन्नासाथ खानै हँुदैन भत्रे सोचाइकी भए पनि ‘प्रेसरको दबाइ खानुभयो ? केही खाएर मात्र खानुपर्ने’ इत्यादि बोलेर मेरो पेट दिनभरि भोकै नहोस् भत्रे कामना प्रकट गरिरहेकी थिइन् ।
‘‘भोभो मैले बुझेँ ! तिम्रो धर्मकर्म राख तिमीसितै । तिमीले किन पस्किदिनुप¥यो । लौ मैले त आपैmँ पस्किएर खाएँ । को जान्छ भोकै पेट मलामी….?’’
अरू बेला नीतिनियम मिच्दा वा मिच्न खोज्दा तुरुन्त प्रतिक्रिया जनाउने श्रीमती यसपालि चुप !
उताबाट हडबडाउँदै देवीजी आउनुभयो— ‘‘मैले त दालभात गोदेर आएँ !’’
‘‘अनि मलाई के ठान्नुभयो ? मैले बाँकी राखेँ…?’’ दुवै जनाले कुराको अर्थ बुझ्यौँ र हतारहतार रामबाबुका घरतिर लाग्यौँ ।
––– ––– –––
हामी रामबाबुको घर–आँगनको जति नजिकनजिक हुँदै थियौँ त्यति हल्लाखल्ला, रुवाबासी सुनिँदै गयो । हामी पुग्नासाथ लास उठ्यो । मानौँ, हामीलाई नै बूढाले पर्खिरहेका थिए । हामीले एकअर्कालाई हे¥यौँ र आँखैआँखाले हाँस्यौँ । यस्तो रुवाबासीमा अनुहारमा ‘हाँसो’ उमार्नु अवश्य पनि उचित हुँदैनथ्यो । घरका परिवारजनको रुवाबासी झन् बढ्यो ।
‘‘मेरो बा, मलाई सेवा गर्ने मौकै नदिएर जानुभयो ।’’ उच्च क्रन्दनयुक्त रुवाइमा पीडा थियो, वेदना थियो र थियो गुनासो पनि । यति बेला मलाई ‘सकारात्मक सोच’ मन प¥यो । त्यसो त यी जो रुँदै थिइन्, तिनको तुजुक र रबाफको कुरा गर्ने हो भने त झन्…! खैर छाडदिऊँ, यति बेला मलाई कुनै पनि नकारात्मक सोचले असर गर्दैनथ्यो ।
‘‘तपाईं रोएको ?’’ बिस्तारो कानैनेर मुख ल्याएर बोल्नुभयो देवीजी !
‘‘यस्तो बेलामा भइहाल्छ !’’ मैले यति भनेँ र चुप लागेँ । लास अघि बढिसकेको थियो । माफ गर्नुहोला ! लास एक्लै अघि बढ्दैन, लासलाई बोकेर मलामी अघि बढिसकेका थिए । हामी पनि साथसाथै अघि बढ्दै थियौँ ।
‘‘बूढाको उमेर कति थियो ?’’ देवीजी मलाई सोध्दै हुनुहुन्थ्यो ।
‘‘त्यस्तै नब्बे–एकानब्बे वर्षको हुनुहुन्थ्यो होला । मैले यस्तै गाइँगुइँ सुनेको थिएँ ।’’
‘‘कति बाँचेको यो बूढो ? असली घिउ खाएको थियो होला !’’ देवीजी प्रतिक्रिया जनाउँदै हुनुहुन्थ्यो ।
लास अघि बढिरहेको थियो । होइन, होइन; लासलाई रामबाबु र उनका भाइहरूले पालैपालो काँध फेर्दै बोक्दै अघि बढाइरहेका थिए ।
लास बोक्ने प्रायः छोराहरू नै थिए । एक–दुई जना अरूहरू पनि लासलाई काँध दिँदै थिए । सायद ती लासका आफन्तहरू थिए, नातेदारहरू थिए । नातेदारबाहेक अरूले लासलाई काँध दिने ‘चान्स’ एकदमै थिएन ।
म प्रायः जहाँ पनि मलामी जान्थेँ, लासलाई केहीछिन भए पनि काँध दिइहाल्थेँ । सुरुमा त यी रामबाबुका मरेका बालाई पनि काँध दिन किन चुकौँ भनेर देवीजीलाई पनि घिस्याउँदै जस्तो लिँदै गएर लासनेर पुगेको थिएँ तर लासलाई चारैतिरबाट आफन्तहरूले यस्तरी घेरेका थिए कि अघोषित रूपमा त्यहाँ अरूलाई ‘प्रवेश निषेध’ थियो । अर्थात् तिनका बाबुलाई अरूले काँध हाल्न ‘नो चान्स !’
‘नो चान्स’ सित साक्षात्कारपछि देवीजीले मेरो हातबाट आफ्नो हात छुटाउनुभयो । म पनि खिस्रिक्क परेँ ।
देवीजीका आँखैले मलाई घोचपेच गरे— ‘खालो सार्नुभयो…!’
मानौँ, देवीजी भन्दै हुनुहुन्छ— ‘मैले भनेको थिएँ नि तपाईंलाई, यो रामे मलाई पटक्कै मन पर्दैन । आपैmँ गजक्क पर्छ र ठूलो मान्छे भन्ठान्छ, आपैmँलाई । देख्नुभयो ? ठूला मान्छेहरूले लास पनि अरूलाई छुन दिँदैनन्…!’
हामी बिस्तारै हिँड्न थाल्यौँ, पछिपछि । अब बल गरेर अघि जानु र लासलाई काँध हाल्न खोज्नुको कुनै अर्थ थिएन ।
‘‘यस्तो बेलामा भइहाल्छ भत्रुहुन्थ्यो नि तपाईं, त्यो नब्बे–सय वर्षको बूढो मर्दा पनि ‘रुने’ ? भइहाल्छ !’’ देवीजीले कुरा कोट्ट्याउन थाल्नुभयो ।
मैले भनेँ— ‘‘त्यो बूढो मर्दा रुनेभन्दा पनि रुनेलाई देखेर रोइने कुरा हो सायद !’’
‘‘अँ, साँच्ची ! ती आइमाई को थिइन् हँ, रुने ?’’ लास हिँडाउन लाग्दा, होइन–होइन लास घरबाट उठाउन लाग्दा कल्पीकल्पी भाका हालेर रुने आइमाईबारेमा सोध्दै हुनुहुन्थ्यो देवीजी !
‘‘बूढाकी जेठी छोरी हुन् ।’’
‘‘कति जना छोराछोरी ?’’
‘‘चार भाइ छोरा र यही एक मात्र छोरी !’’
‘‘मलाई सेवाको मौकै नदिएर जानुभयो भनेको मतलब तिनले साँच्चै बाबुको सेवा गर्न नपाएर भित्री हृदयदेखि रोएकी हुन् त ?’’ देवीजीको प्रश्नले म झस्किएँ । ‘‘रुनुभित्र अलिकति नाटक पनि त हुन सक्छ !’’ उहाँ भन्दै हुनुहुन्थ्यो ।
‘‘नाटक नहुन पनि सक्छ ! यताबाट किन नसोच्ने देवीजी ! सकारात्मक सोच बिर्सिनुभयो ?’’ मैले देवीजीलाई याद दिलाउन खोजेँ । केही दिनअघि हामी अर्थात् देवीजी र म टाइम पास गर्न ब्रह्मकुमारी राजयोगको सभाकक्षमा प्रवचन सुन्न पुगेका थियौँ । प्रवचनपछि पनि व्यापक प्रचारित ‘सकारात्मक सोच’ भत्रे शब्दले हामीमा डेरा जमाएको थियो । हामी दुवै धर्मप्रति त्यतिसारो आसक्त नहुँदानहुँदै पनि अब यो स्वर्णजयन्ती मनाइसकेको अवस्थाको उमेरमा आएर यो ‘सकारात्मक सोच’ ले हाम्रो शारीरिक स्वास्थ्यलाई चाहिँ पक्कै पनि सकारात्मक प्रभाव पार्नेछ भत्रे टुङ्गोमा पुगेका थियौँ ।
अचानक हाम्रो पछाडि एउटा गाडी टिँटटिँट गर्दै आयो । यसै बेला केशलिया खोला पनि आयो । गाडी साइड लाग्यो । फेरि अचानक नारा लाग्यो— ‘रामनाम ?’
सबैले कराए— ‘सत्य है !’
फेरि— ‘रामनाम ?’
फेरि— ‘सत्य है !’
देवीजीले कानमा फेरि साउती मार्नुभयो— ‘‘सत्य है कि ‘सत्य हो’ हो ?’’
मैले देवीजीलाई फेरि इसारा गरेँ— यस्तो बेलामा त झन् ‘सकारात्मक सोच’ ।
अचानक गाडीबाट केही महिलाहरू बाहिर निस्किए । तीमध्ये एक जना उही बाबुको मृत्युमा कल्पीकल्पी रुने छोरी थिइन् । उनको मुखबाट पनि निस्किरहेको थियो— ‘रामनाम सत्य है ।’
अझ उनी झम्टिएर अघि पुगिसकेकी थिइन्— लास भएनेर । लासलाई झन्डैझन्डै केशलिया नदीको किनारमा तल राख्न लाग्दा यिनले झम्टिएर दुई हातले लासको टाउकोनेरको हरियो बाँस समाइन्, घेरालाई पन्छाउँदै, ठेल्दै ।
‘‘ए रात्तै, स्वास्नीमान्छे पनि मलामी…?’’ यसपल्ट भने मेरो मुखबाट फुस्किहाल्यो ।
देवीजीलाई के चाहियो, बोलिहाल्नुभयो— ‘‘सकारात्मक सोच बिर्सिया…?’’
‘‘हो, योचाहिँ साँच्चै हो, सकारात्मक कामकुरा, याने कि ‘सोच’ किन बिर्सिन्थेँ म ?’’
हामी दुवै कुनै एउटा बिन्दुमा गएर अवश्य मिल्थ्यौँ । हाम्रो सोच, विचार, भावना करिबकरिब उस्तै थिए । धेरै मिल्थे । त्यसैले हामी धेरै मिल्थ्यौँ ।
‘‘तर छोरीको यस क्रान्तिकारिताभित्र पनि केही छ कि ?’’
मैले पनि थपेँ— ‘‘क्रान्तिभित्र भ्रान्ति छ कि ?’’
हामी केशलिया नदीको किनारमा पुग्नुअघि नै चिता तयार रहेछ ।
धेरै ठाउँमा मलामी गएको थिएँ । दाउरा ओसारेको थिएँ । मुढा बोकेको थिएँ । भोकै–प्यासै घर फिरेको थिएँ । तर अहँ, यहाँ रामबाबुकहाँ सबै तम्तयार ! लास बोक्ने काम मात्र छोराहरू र अन्य आफन्तहरूले गरे । बाँकी जेजति काम सबै नोकरचाकरहरूले गरे ।
‘‘ओहो ! अघि नै यो चिता कसले तयार ग¥यो ?’’
‘‘नोकरचाकरले !’’
‘‘ओहो ! यो बाँसको कात्रो कति राम्ररी तयार पारेको, कसले तयार पा¥यो यो ?’’
‘‘नोकरचाकरले !’’
हाम्रा जिज्ञासाहरू समाधान भइरहेका थिए । चिता डढ्न थाल्यो । हामीले चितामा दागबत्ती छोरीले पनि दिएको देख्यौँ ।
‘‘यो त झन् राम्रो सकारात्मक कामकुरा भयो ।’’ देवीजीले भत्रुभयो; मैले सही थापेँ ।
हामीलाई हरेक अग्रगामी कामकारबाही राम्रा लाग्थे तर शान्तिपूर्ण सर्तमा ! फेरि मुर्दा–शान्तिको सर्तमा भने किमार्थ होइन । चिता हुरहुरी बल्यो । मनग्गे पैसा र श्रम खर्चिएको चिता थियो त्यो । न भिजेको दाउराको गुनासो, न टायर हाल्नुपर्ने झन्झट । मजाले, आनन्दित रामबाबुका बा दनदनी बलिरहे ।
धेरैवटा गाडीले धेरै पटक ओहोरदोहोर गरे । फेन्टा आयो, कोक आयो; काँक्रा, स्याऊ आयो । देवीजी र मैले ‘यस्तो चर्को घाममा चिसो पानी खाने व्यवस्था मिलाइएको भए क्या वेश हुन्थ्यो’ भत्रे बात यसो के मारेका थियौँ, थप कुराहरू पनि पो धमाधम आउन थालिहाले ।
मलामी गएको मान्छे घर फर्किएर नुहाइधुवाइ गरी गङ्गाजल नछर्किएसम्म मुखमा केही पार्नु हुँदैन भत्रे सनातन सोच पनि गल्र्यामगुर्लुम ढल्यो ।
देवीजी र मैले स्याउका दाना टोक्दै बात मा¥यौँ— हो ! राम्रो भयो । यस्तो हुनुपर्छ ।
तर दीनदुःखीको मलामी भएको भए…? कसरी पु¥याउँथे ? जोहो गर्दथे ? धान्दथे….?
त्यो त छँदै छ, अर्कोतिर कुरा काट्थे होलान्, दीनदुःखीको मलामी भएको भए…?
कोही भत्रे थिए होलान्— मलामीमा पनि भोज ?
कोही भत्रे थिए होलान्— यो अनर्थ भयो !
कोही भत्रे थिए होलान्— घोर अनर्थ भयो !
कोही महिला उपस्थिति, त्यो पनि दागबत्ती दिने कर्मसम्मको सक्रिय उपस्थितिप्रति लक्षित घनघोर टिप्पणी गर्ने थिए होलान्— घोर कलियुग ! के देख्नुप¥यो यो ? घोर कलियुग !!
हामीबीच कानेखुसी चलिरह्यो । यत्रतत्र मलामीहरू झुन्डझुन्डमा विभाजित गफगाफमै व्यस्त भइरहे । लास जलिरह्यो । मलामीले केही गर्नैनपर्ने ! नोकरचाकरहरू लासलाई जलाउन तल्लीन भइरहे…! छेउमा चार भाइ पनि पण्डित–पुरेतको सामीप्यमा गफगाफमा रम्दै रहे । ती चार भाइकै नजिक महिला झुन्ड पनि कुराकानीमा व्यस्त थिए । यति बेला कोही रोइरहेका थिएनन्, बरु बेलाबेला कुनैकुनै झुन्डबाट खितितिति हाँसेको आवाज आउँथ्यो । महिलामध्येबाट पनि एउटी महिलाको चर्को र कर्कश आवाज आयो ।
‘‘को हुन् यी ?’’ देवीजीले सोध्नुभयो ।
‘‘चिन्नुभएन ? अघि रुने, बाका निम्ति केही गर्ने मौकै पाइन भन्दै कङ्कलागान गर्ने यिनै महिला त थिइन् !’’
देवीजी सम्भवतः झस्किनुभयो । मप्रति शङ्कालु नजरले हेर्नुभयो— ‘‘कहीँ तपाईं कित्ता परिवर्तन त गर्दै हुनुहुन्न ?’’
‘‘यो त भइरहन्छ नि, देवीजी ! जिन्दगीभरि कहिले कुन कित्ता, कहिले कुन कित्ता !’’ म मुसुक्क हाँसेँ ।
देवीजी पनि हाँस्नुभयो— ‘‘त्यो त ठीक भत्रुभयो बा !’’
अचानक नजिकैको अलि बूढाखाडा (हामी बीसौँ वर्ष जागिर खाइसकेर सेवा निवृत्त भइसकेको भए तापनि आपूmलाई बूढाखाडा ठान्दैनथ्यौँ) झुन्डबाट ‘खितितिति’,…‘हा हा हा’…को आवाज आउन थाल्यो र हाम्रा कान त्यतापट्टि उन्मुख, ठाडा भए !
‘‘अनि यी बूढा ? कुरै छाड्दिऊँ ! जवानीमा के, बूढो हुन्जेल पनि तरुनी फकाउन खप्पिस… यिनले धेरैलाई बिगारेका थिए…!’’ एक जना बूढाले नै मर्ने बूढाबाको खोइरो खन्दै थिए । हामीले मुख मिठ्यायौँ । आँखैआँखामा एकआपसमा कुरा ग¥यौँ र अलि स¥यौँ त्यही झुन्डको नजिक !
खासमा मर्ने बूढाबाका बारेमा हामी केही जान्दैनथ्यौँ । त्यति हो, नब्बे–एकानब्बे वर्षका बूढाबालाई करिब एक वर्षदेखि टोलमा ठमठम हिँडेको देख्न थालेका थियौँ ।
झुन्डछेउमा बसेपछि मर्ने बूढाबाका बारेमा खुसुक्क सोध्दै गयौँ र चाल पाउँदै गयौँ ।
— बूढालाई पहाडबाट माओवादीले लखेटेका रे !
— सापैm लोभी रे बूढा, ‘तँलाई ई सुँघाइदिन्छु चन्दा’ भन्दै ठमठम मधेस पो झरिदिए रे !
‘‘बुझ्नुभयो, यी बूढा पहाडका त नामी धनी नि ! फेरि कसैका घरमा चुलो बल्यो–बलेन सबै विचार गर्थे !’’ मर्ने बूढाका बारेमा गफ छाँट्ने अर्का मर्ने उमेरका बूढाले फेरि भने ।
‘‘यसपल्ट त सकारात्मक सोच आयो नि ।’’ मैले खुसुक्क देवीजीको कानमा फुसफुसाएँ ।
‘‘धन पनि थियो, मन पनि थियो । को दुःखी छ ? कसले खान पाएन ? त्यस्तालाई सरसापटी उदारतापूर्वक चलाइदिन्थे तर अलि सुकिला, ठाँटिएर बूढाका छेउ पैसा माग्न कोही पुग्यो भने ठेटुवा देखाइदिन्थे बूढा…!’’
‘‘लौ यो सकारात्मक सोच आयो कि नकारात्मक ? भत्रुस् !’’ मैले देवीजीसित साउती गरेँ ।
‘‘बुझेँबुझेँ !’’ देवीजी मानौँ उफ्रिनुभयो ।
‘‘के बुझेँ ?’’
‘‘बूढो धेरै छट्टु रहेछ । सीधासाधा, अनपढ, निमुखा मान्छेलाई मात्र पैसा दिँदो रहेछ, भनौँ न लगानी लगाउँदो रहेछ । सुकिला मान्छेलाई नदिने भनेको मतलब पढेलेखेकाले विरोध गर्लान्, चर्को ब्याजको कुरा झिक्लान् । भरसक सामन्ती, शोषक भन्लान्…! हो मानेँ बूढो धूर्त, चलाख रहेछ ।’’
देवीजीले बोल्न थाल्नुअघि नै मर्ने बूढाका बारे बयान गर्ने बूढा र वरिपरि भेला भएका झुन्डका स्रोता ज¥याकजुरुक उठिसकेका थिए । त्यसैले देवीजी फुसफुसाउनु भएन । खुलेरै बोल्नुभयो ।
‘‘ठीक भत्रुभयो । बूढाबारे मेरो सोच पनि यस्तै बन्दै थियो ।’’ वास्तवमा देवीजीले मेरै अन्तर्मनमा उब्जिँदै गरेको भाव प्रकट गरिदिएझैँ लाग्यो मलाई ।
हिँड्ने बेला भइसकेछ । पानीले चिता पखाल्ने काम पनि तुरिइसकेछ । कोही नदीछेउमा गई ३६ पटक खल्को दिँदै थिए । त्यसपछि कोही डिलमा बालेको अगुल्टोको आगोमा टेकेर अघि बढ्दै थिए । पानी छ्याप्ने, काँडामा, आगोमा टेक्ने कुराको हामी दुवैलाई वास्ता भएन ।
नजिकैको कलको चिसो पानीले हातमुख भने मजाले धोयौँ र प्रचण्ड गर्मीमा केही राहत महसुस ग¥यौँ । दुई बजेको भदौरे घाम माओवादी नेता प्रचण्डझैँ प्रचण्डसित हाम्रो थाप्लामा खनिए । लाइनले रोकिएका चार थान गाडी घ्यारघ्यारघुरघुर गर्न थाले । क्रियापुत्री छोराखाल गाडीमा चढे । ‘क्रान्तिकारी पनि र रुन्चे पनि’ मर्ने बूढाकी जेठी छोरी र अन्य आइमाई गाडीमा चढे । हेर्दाहेर्दै चारै गाडी भरियो । हामीले एकआपसमा मुखामुख ग¥यौँ । प्रचण्ड घामले यी गाडीमा चढेर घुइँकिनेलाई केही गर्ने छैनन् तर अब सडक नाप्ने हामी फुटपाथेलाई पोल्नेछन्— डढाउनेछन्….।

– शनीबार, 29 मङ्गसीर, 2070

Narayan Tiwari – Biparit

नारायण तिवारी – विपरीत

मैले उसको पसलमा प्रवेश गर्दा उसले मुण्टो उठाएर हर्ेदा पनि हेरेन । उसको आ“खाले मलाई देखिसकेको थियो । किनभने मेरो आ“खा निमेषभर उसको आ“खासित जुधेका थिए । मैले साविकझै“ मुस्कान फाले“ । उसले नचाहेर ओठ खुकुलो पार्‍यो । तर, साविकझै“ मुस्कान फालेन । पहिलेपहिले ऊ दर्ुइ हात जोडेर ‘नमस्कार’ को लेघ्रो तान्थ्यो, “भन्नुहोस् हजुर केके सेवा गरौ“ …†” लाग्थ्यो, साहूनी मृदुभाषी छ, कोमल छ र छ मानवीय व्यवहारयुक्त …† तर, अहिले उसको मुखबाट बोली फुटेन । मैले नै पहल गर्दै अभिवादनस्वरूप एक हात उठाए“ । उसले मरेर एक हात ‘हाफ्’ उठायो ।

उसको पसलमा प्रवेश गर्दा मसित थिए मेरा दर्ुइ लालाबाला र एक श्रीमती … । श्रीमतीले भन्दै थिई, “जाउ“m अरू दोकान पनि हेरौ“ । त्यही सोध्नेकहा“ जानु भन्ने के छ †”

“होइन त्यो दोकानदार असल छ । त्यसकहा“ नै किन्नर्ुपर्छ । फेरि केही रुपिया“ नपुगे यसो उधारो पनि राखिदिन्छ ।” श्रीमती चूप लागेकी थिई ।

श्रीमतीले लहरै टा“गेका लुगाहरूमाथि दृष्टि पुर्‍याई । छामी । हेरी । केटाकेटीले लुगा छामे ।

होइन यो राम्रो होला

होइन यो राम्रो होला

मलाई त यो मनपर्‍यो

छिः मलाई त कुनै मन परेन

यस्तै उस्तै कुरा चले । मैले भने“, “यस्तो अरू पनि देखाइदिनुस् न साहूजी ”

“र्एइ, देखाइदे और …।” बोली टर्र्रो पारेर कारिन्दालाई आदेश दियो उसले ।

र्’र्एइ’ नाम गरेको कारिन्दाले एकपटक साहूजीलाई र अर्कोपटक मलाई हेर्‍यो । सायद ऊ मालिकको टर्र्रोपन बुझ्न खोज्दै थियो । मेरा आ“खामा आफ्ना आ“खा गाडेर मानौ“ सोध्दै थियो, पहिला त तपाईंलाई देख्नासाथ साहूजी भगवान्लाई देखेझै“ गर्नुहुन्थ्यो । आजकाल के भयो – के हाम्रो साहूजीसित तपाईंले झगडा गर्नुभयो –

मैले उसको आ“खैको प्रश्नलाई ओझेलमा पार्दै, प्रसङ्ग अनुकूल पार्दै भने“, “देखाऊ न भाइ † अरू राम्राराम्रा लुगा … ।”

फेरि श्रीमतीले लुगा छामी । हेरी । कति दाम – केरी । केटाकेटीले लुगा छामे । हेरे । रोजे ।

श्रीमतीले मसित खासखुस गरी, “पैसा त घटाउ“दैन होला †”

मैले भने रुन्चे हा“सो हा“स्दै, “सोधन साहूजीलाई” भनेर सुन्नेगरी भने“ । साहूजीले भाउ घटाउ“दैन भन्ने ज्ञान हु“दाहु“दै पनि भाउ घटाइदिए हुन्थ्यो भन्ने रुन्चे चाहना मभित्र समेत उब्जिएको थियो । तर, साहूजीले नसुनेझै“ गर्‍यो ।

फेरि अचानक बम पड्किएझै“ गरी बोल्यो, “हाम्रो दोकानमा एक दाम हुन्छ । तपाईंहरूलाई लिन मन छ त लेनु, नभए नलेनु … †”

पहिले पहिले पनि मसित श्रीमती यस पसलमा आएकी थिई । उसलाई पनि अनुभूत भइरहेको थियो साहूजीको यो परिवर्तन र आ“खैबाट मलाई ‘व्रि्रँेही’ हुन घच्घच्याइरहेकी थिई । ‘नत्र त…’ आ“खैले भन्दैथिई, “नत्र त यसको बोलीलाई मै ठेगान लगाइदिन्छु … । यसको कर्जा खाएको छ कि क्या हो हाम्ले … ।”

“कर्जा खाएको छैन तर अब खानुपर्ने हुनसक्छ । चूप लाग न † नकराउ न †” म मानौ“ आफ्नो हाउभाउबाट श्रीमतीलाई मत्थर हुन अनुनय गरिरहेको थिए“ ।

“उहा“को दोकानमा एक दाम हुन्छ । दाममा तलमाथि हु“दैन । कसैले ठगिनुपर्दैन । अनि किन जाने अरूकहा“ …†” मैले साहूजीको चाकरीमा यसो भनिरह“दा पनि साहूजीमा लचकता आएन । पसलमा उस्तो भीड नभए पनि अरू पनि एक/दर्ुइ ग्रँहक आउ“दै जा“दै थिए । साहूजी उति ‘बिजी’ नभए पनि बिजी भएको अभिनयमा व्यस्त बनिरह्यो । मैले साहूजीको चाकरीमा व्यक्त गरेका शब्दहरू सुनेर श्रीमतीले ओठ लेप्र्‍याई ।

ठूल्ठूला भइसकेका लालाबालाले आ-आफ्ना लागि ‘रेडिमेड’ बस्त्र छानी सिध्याए । पसलको नाम नभएको र्’र्एइ’ कारिन्दाले प्याकिङ् गरिसिध्यायो ।

श्रीमतीले आफ्ना लागि ‘ब्रा’ प्याक गर्न लगाई ।

आमा बालाई धोती, कमिज र साडीचोलो जोगबनीमा गएर केही दिनअघि नै किनिसकिएको थियो ।

“मलाई यसपल्ट लुगा चाहि“दैन,” मैले घोषणा गरेको थिए“ ।

“मलाई एउटा सुतीको साडी भए पुग्छ,” श्रीमतीले सन्तोकी भई, “व्यवहार धान्न म हजुरको साथमा नै थिए“, छु र रहिरहनेछु सदार्सवदा” भन्ने किसिमको अभिव्यक्ति दिई नै सकेकी थिई ।

बाह्रौ“ कक्ष्ँामा अध्ययन गर्दै गरेको छोरोले पनि बाबुआमाप्रति सदासयता प्रकट गर्दै घोषणा गरिसकेको थियो, “मेरो पनि लुगा छ“दैछ । मलाई पर्दैन ।”

जागिरबाट निवृत्त भएपछिको यो मेरो पहिलो दसै“ थियो । स्वाभाविक रूपमा जागिरमा रह“दा र नरह“दा आर्थिक अवस्थामा फरक पर्ने नै भयो । मासिक प्राप्त हुने ‘पेन्सन’ ले सबै कुरा धान्न कठिनाइ पर्ने स्वतः सिद्ध नै थियो । कहिले कसैको उधारो नखाने बरु थोरै खाने, तामझाम र उत्ताउलो जीवनशैली भन्दा प्राप्त आयले जे जति पुग्छ खस्रो मसिनो खा“दै सरल जीवन बिताउने बानी मेरो र मेरा परिवारका सबै सदस्यको थियो । भ्रष्ट आचरणपट्ट िनलागी इमानदारीको कमाइबाट दुःखसुख, सकिनसकी जीवन व्यतीत गर्दै थियौ“ हामी । ‘स्वेच्छिक अवकाश योजना’ अर्न्तर्गतको चार साढे चार लाख रुपिया“को प्रलोभनमा फ“सेर असमयमा नै जागिर छोडिदिएको थिए“ मैले । एकमुष्ठ नलिएर मासिक पेन्सन लिने रोजाइ गरेर भने अलिकति राहत महसुस गरेको थिए“ । “स्वेच्छिक अवकाश योजना’ अर्न्तर्गत जागिर छोड्दा प्राप्त भएको अतिरिक्त चार/साढे चार लाख रुपिया“ चार महिनामा नै फुसको घर उढेझै“ खरानी भएको थियो । हुन त पक्की घरमा बस्ने लालसालाई तिलाञ्जली दिन नसक्दा पनि जागिर छोड्न पुगिएको थियो । बाबुआमाको जिन्दगी फुसको झोपडीमै बित्ने भयो, आफ्नो -श्रीमतीसमेत) झोपडीमै बितिरहेको छ र लालाबालाको झोपडीमै जीवन बित्ने होला …† एकैपल्ट हामी तीन पुस्तालाई स्वेच्छिक अवकाशबाट प्राप्त रकमबाट निर्मित ससानो पक्की घरले भने ठूलै मुक्ति यही जुनीमा दिएको छ भन्ने बुझाइले भने हषिर्त बनेकै छु म, आउ“दा दिनहरू र दैनिक जीवनयापन कठिन बन्नेछन् भन्ने भित्री आत्मज्ञान भए पनि … ।

विगत सम्भिmन्छु, पसलेले भनेको, “हजुर † पछि दिनु भए भइहाल्छ नि, नपुगेमा …†”

फेरि सम्भिmन्छु, प्याकिङ् गरेर झोलामा हालिसकेको लुगा पनि झिकेर आफूसित भएको रकमले पुग्ने कपडाजति मात्र लिएर मैले भनेको, “यो मेरो सिद्धान्तविपरीत हुन्छ साहुजी, तपाईं त उधारो दिनुहोला तर म उधारो खान्न †”

तर, अहिले परिस्थिति फेरिएको छ । म भित्रभित्रै कामना गर्दैछु, केटाकेटीको मन नदुखोस्, प्याकिङ् भइसकेको लुगाफाटा फिर्ता गर्नु नपरोस्, हे भगवान् † पैसाले पुगिहालोस् । नभए पनि पसलेले उधारो दिइहालोस् । हे भगवान् † केटाकेटीको चित्त दुखाउनु नपरोस् … †

पसलेले टाकटाक, टुकटुक क्यालकुलेटरमा हात दौडाउ“दै जोड्यो र बिल तेर्स्याइदियो । मलाई चिटचिट पसिना आउन खोज्यो । श्रीमतीले पनि बिल हेरी र मेरो मुख र मेरो हाततर्फहेरी । म दोहोर्‍याइतेहर्‍याई पैसा गन्दै थिए“ ।

केही नलागेपछि पैसा साहूजीको हातमा राखी दिए“ र भने“, “साहूजी † अलिकति पुगेन । अर्को महिनाको पेन्सन पाएपछि …†”

मेरो वाक्य पूरा नहु“दै साहूजी बोल्यो, “हु“दैन । उता हर्ेर्नुस् ।” साहूजीले भित्तामा टा“गिएको ‘अक्ष्ँर पोस्टर’ तर्फइसारा गर्‍यो जहा“ लेखिएको थियो, “उधारो प्रेमको कै“ची हो ।”

मलाई झन् चिटचिट पसिना आयो । छोरा बोल्दैथियो, “मैले भनेको थिए“ नि बुबा † मलाई पर्दैन ।” र, उसले बोकिराखेको उसका लुगाको झोला पसलेको काउन्टरमाथि राखिदियो । मैले मायालु पाराले छोरालाई हेरे“ । आ“खा रसाए । श्रीमतीका आ“खा पनि टिलपिल भएर भरिएका देखिए ।

नौ कक्षामा पढ्ने सानी पुतलीजस्ती मेरी छोरी झोलालाई बेस्सरी अ“ठ्याउ“दै बोल्दैथिई, “नाइ“ म त दिन्न †”

श्रीमतीले छोरीको हातबाट झोला खोसी र भनी, “हि“ड्नुस् जाउ यो पनि फर्काउ” श्रीमतीले आफूलाई संयम तुल्याइसकेकी थिई र परिस्थितिसित जुझ्ने प्रयत्नमा पाइला अघि बढाउ“दै मलाई हौसला दिन थालिसकेकी थिई ।

छोरीले झगडा गरे पनि अर्को पसलबाट अलिक सस्तो पर्ने गरी दुवै जनालाई नै लुगा किनिदिन सकिने हुनसक्थ्यो । सायद श्रीमतीले यस्तै सोची र मैले पनि ।

यसैबीच श्रीमतीले साहूजीको हातबाट साहूजीले गन्दै गरेको हामीद्वारा प्रदत्त रुपिया“ झम्टेर खोसी र प्याच्च बोली, “अवसरवादी …”

“ल हिड्नोस् जाउ” श्रीमतीले हामी सबैलाई घचेडी ।

मैले पसलबाट बाहिर निस्कनुअघि पसलेको आ“खामा आ“खा गाडेर भने“, “उधारो प्रेमको कै“ची भनेर मलाई के देखाउनु हुन्छ हाम्रो बीचमा पनि पहिले कहिल्यै प्रेम थियो र … -”

नेपाल साप्ताहिक
अंक १२९

Narayan Tiwari – Nidayen (Nepali Laghu Katha)

नारायण तिवारी – निदाएँ (लघुकथा)
(Source: Gorkhaptra/शनिवार)

मृगौलाको डायलसिस गर्दा-गर्दा मरणतुल्य भएको छु । आर्थिक हैसियत छैन, गरिब छु । कतिदिन अझ बाँच्ने छु – केही ठेगान छैन । श्रीमतीका आँखामा हेर्छु – त्यहाँ आँसु छन् । अबोध छोराछोरी, हुर्कि नसकेका छोराछोरीका आँखामा हेर्छु – त्यहाँ एकसाथ आँसु र विछोडको भय छ । आफ्नो शिरबाट अभिभावकको हात सदाका लागि छुट्दा के होला – सोचेर, कलिला नानीहरूको हृदयमा तूफान छ, चोट छ, व्यथा छ ।

श्रीमतीले सबै गरिसकिन् – बेचिसकिन् सबै चल-अचल ज्यथा ! अब केही त छैन, यो एउटा दुःखगरी सिर्जना गरेको १० धुर जमिन र दुई कोठाको ससानो घर बाहेक । उनी यो पनि बेच्न भन्दैछिन् । म अड्डी लिंदैछु – अहँ हुँदैन । मेरो शेष पछि उनीहरूलाई फुटपाथमा मैले पुर्‍याउनु हुँदैन…।

त्यसैले उनीसित मेरो कलह छ । आँखामा आँसु त उस्तै हो, मेरो पनि छ, उनको पनि छ…।

एउटा ससानो जागीर रोगी भएकैले छुट्यो – प्राइभेट जागिरमा त्यस्तै हो । मालिकले समर्थहुँदा सम्म काम लियो असक्त भएपछि माखो झिकेर फ्याँकेझैं फ्याँकिदियो ।

गरिब भनेर निम्न वर्गीय गरिबको कोटीमा पनि परिन – जहाँ यो रोग भन्ने पनि पत्तो नपाई दिनहुँ कति-कति मरिरहेका होलान् । म त्यस्तो गरिब भएँ, अलि-अलि पढेलेखेको, अलि-अलि हातमुख जोड्न समर्थ, अलि-अलि सभ्य, जसलाई सजिलै मरिदिन पनि कठिन भयो ।

”के दियो यो परिवर्तनले तपाईंलाई…? खूब लोकतन्त्र गणतन्त्र भन्नुहुन्थ्यो, कुद्नुहुन्थ्यो, यो रोगले च्याप्दा के दियो तपाईंलाई ?……!” श्रीमती रुन्छिन्, चिच्याउँछिन् । साँच्चै यो देशका गरिबहरूलाई के दियो राज्यले…जिउँदैमा के दियो ? मलाई पनि चिच्याई दिन मन लाग्छ । तर म ज्यानको बाजी थापेर ल्याएको लोकतन्त्रलाई,गणतन्त्रलाई ह्रृदयबाट सहजै मिल्क्याउन सक्दिन…।

आज बजेट भाषण सुनिरहेको छु । पछाडि परेका जातजातीलाई छ बजेट । कोही धनी नै भए पनि ‘दलित’ भए देखिन् उसलाई पनि अरे बजेट । तर म गरिब नै भए पनि, रोगी नै भए पनि बाहुन अरे, मलाई थिएन । दलितलाई, महिलालाई, अपाङ्गलाई, वृद्ध-वृद्धालाई छ बजेट तर अहँ, मैले ध्यान दिएर सुनें – म गरिब रोगीलाई एक पैसा छैन ।

अचानक मृगौला डायलासिस निशुल्क राज्यले गरिदिने सुनें र तत्काल बाँच्ने चाहना जागेर आयो । तर तत्काल मुर्झाएँ । किनभने त्यो ७५ वर्षको बूढोलाई अरे, म ४५ वर्षको, अझै बाँच्ने चाहना भइरहेको गरिब रोगीलाई होइन अरे ! म गरिब, परिवर्तनका लागि जतिसुकै जनआन्दोलनमा चिच्याई-चिच्याई निरंकुशताको विरोधमा सडकमा ज्यानको बाजी राखेर उपि|mए पनि केही-केही छैन अरे…!

बोल्दा-बोल्दै निदाउन थालें । श्रीमतीलाई भन्छु – पीर नगर्नु ! राम्ररी छोराछोरीको हेर-विचार गर्नु । मैले केही दिन सकिन । एकदिन यसैगरी सुतेको सुतेई सदाका लागि विदा हुन्छु…! उनी बोल्दिनन् । रून्छिन् केवल…! म बोल्दा-बोल्दै निदाउन लागें । नि..दा..एँ….!

Narayan Tiwari – Upahar Sasurako Faisala Hajurbaako

नारायण तिवारी – उपहार ससुराको फैसला हजुरबाको
(गोरखापत्र)

हाम्रो समाजमा बिहेको माग राख्ने चलन नभए पनि मागी बिहेमा केही न केही पाइहालिन्थ्यो । केही नभए पनि एकसरो लुगाफाटो र सुत्नलाई एउटा खाट र डसना सिरक कतै नजा ! तर मैले मागी कोइन ‘भागी’ बिहा गरेको थिएँ । अर्थात् ‘प्रीति’ बसेर अभिभावकको मन्जुरीबिना केटी भगाएको थिएँ । जातपात केही नमिल्ने भएर होइन धनसम्पत्ति नमिल्ने भएर । अर्थात् उनीहरू धनी थिए र म पढेलेखेको भएर पनि गरीब ।

पछि त चलिहाल्छ नि । चल्यो, आउने जाने चल्यो । पढेलेखेकै भएकाले भनौँ न ससुरालीमा मेरो पानी चल्यो र मेरो सिक्का पनि चल्यो । सासु-ससुराले माया गर्न थाले, इज्जत गर्न थाले । संयुक्त परिवारमा बसेका मेरा ससुराका अरू भाइहरू पनि थिए । अर्थात् मेरा काका ससुराहरू । उनीहरूमध्ये काइँलाले मलाई घुरेर हेर्थे । माइलाले व्यङ्ग्य वाण चलाउँथे । साहिँलाले अलि अलि माया गरेजस्तै गरे पनि मौकाका खसाएर कुरा गर्थे ।

“ज्वाइँ ! तपाईंलाई एउटा मोटरसाइकल किनिदिएको छु ।” ससुराले सुनाउनु भएको थियो ।

मनमनै खुसी भए पनि मुखले भनेका थिएँ – “मलाई किन चाहियो र ….?!”

“तपाईंलाई नचाहिए पनि मेरी छोरीलाई चाहियो नि, उसलाई राखेर कुँदाउनु होला ….” म हाँसिदिएको थिएँ ।

मोटरसाइकलको चर्चा धेरै चल्यो । भित्रभित्रै लड्डु फुटिरहेको थियो मेरो पनि र मेरी श्रीमतीको पनि । मोटरसाइकल चलाउन नजाने पनि ‘सिकिहालिन्छ नि कुन ठूलो कुरा हो’ भनेर म रमाइरहेको थिएँ ।

दसैँ आउन आँटेको थियो । ससुराले फोनमा फेरि जिस्क्याउनु भयो – “ज्वाइँ ! चलाउन सिक्नुभो के ? यसपल्ट दसैँमा मोटरसाइकल लिएर जानुहोला … !”

यस्तैमा दसैँ आयो । मुटु ढुकढुक गर्यो । जोई-पोइ मोटरसाइकलको सपना ओढ्दै लाग्यौ दसैँमा ससुराली …!

ओसरैमा देख्यौँ – नयाँ मोटरसाइकल .. । मोटरसाइकलतिर देखाएर ससुराले भन्नुभयो – “यो ज्वाइँलाई मोटरसाइकल !”

त्यतिबेला त कोही बोलेनन् तर दसैँभरि कसैले मलाई घुरेर हेरे, कसले वयङ्ग्य वाण प्रहार गरे । कसैले खसाएर कुरा गरे ।

-“ज्वाइँलाई त साइकल चाहिन्छ, साइकल ! कहाँको मोटरसाइकल …!”

-मोटरसाइकल भनेर मात्र हुन्छ, धान्न सक्नुहुन्छ ज्वाइँले यसको खर्च ?”

-“मोटरसाइकलको त मलाई आवश्यकता छ । म ज्वाइँलाई नयाँ गेयरवाला साइकल किनिदिउँला !”

यो भारी छ, ज्वाईं सक्नुहुन्न ! दुब्लो पातलो मान्छेलाई त साइकल नै ठीक हुन्छ, कहाँ मोटरसाइकल !”काका ससुराहरूको बचनले घोच्नुसम्म घोचे । ‘मैले मागेकै थिइन किन दिने भनेको ?’ स्वाभिमान माथिको प्रहारलाई मनले भित्रभित्रै प्रतिरोध गर्यो । प्रकटमा बोली फुटेन ।

आखिर संयुक्त परिवारमा काकाहरूकै पहिलो हक स्थापित भयो । हजुरबाले फैसला गरिदिनुभयो -“यो मोटरसाइकल जेठाले ज्वाइँलाई किनिदिएको भए पनि काइँलाले लैजा, काइँलालाई अफिस जान खाँचो छ ।

अनि सुन् काइँला ! तैले ज्वाइँका लागि एउटा राम्रो साइकल १० दिनभित्र किनिदिएस्…!”

मेरा आफ्ना सासु ससुराले मेरो आँखामा हेरे र शिर निहुर्‍याए । म आफू छातीमा अपमानबोधको पीडा झेल्दै थिएँ । अकिति आफैँद्वारा उत्पेरित लालस र धेरैजति भावनालाई उचालेर पछारिदिने ससुराली व्यवहारबाट मर्माहत हुँदै श्रीमतीका अनुहारमा पुलुक्क हेरेँ । ऊ आँखा रसिलो पार्दै मलाई नियालिरहेकी थिई ।

Narayan Tiwari – Fuchche Robot

नारायण तिवारी – फुच्चे रोबोट
(मुना २०६६ असोज)

जाडोको महिना । सात बजेको छ । गर्मीको महिना हुँदो हो त सात बज्दा उज्यालै हुन्थ्यो । अहिले त सात बज्दा मध्यराति जस्तो । त्यसमाथि सुमन घरमा एक्लै छ । आमा मामा घर जानुभएको छ । बाबा अफिस । अफिसबाट घर आउन जहिल्यै ढिलो ।

”के गर्नु, काम नसकी हिँड्नै मिल्दैन ।” बाबा भन्नुहुन्छ ।

सुमनको बाबा बैंकमा काम गर्नुहुन्छ । नगद विभागमा । सबै कारोबार सकिसकेपछि, रुपियाँ पैसा थन्काइसकेपछि खजाञ्ची सरलाई चाबी बुझाएर मात्र उसको बाबाले छुट्टी पाउनु हुन्छ अरे । अफिस छुट्ने ५ बजे हो तर आˆनो जिम्माको काम पूरा गर्दागर्दै कहिले ६, कहिले ७, त कहिले ८ बज्छ अरे ! फेरि अफिस छुटेर घर आइपुग्न एकघण्टा लाग्छ बाबालाई । आमा पनि अफिसमा काम गर्नुहुन्छ । हुलाक अफिसमा । त्यो त बाबाको जत्ति टाढा छैन । आमा छिटै घर आउनुहुन्छ । अहिले त मामाघर मधेसमा जानुभएको छ आमा । छिटै आउँछु भन्नु भएर पनि सात दिन भइसक्यो आउनुभएको छैन । सुमनले पनि मामा घर जान जिद्दी गरेको थियो । उसको स्कुल लागिरहेकोले बाबाले फकाउनुभयो । आमाले पनि ‘छिटै आउँछु, जुत्ता किनिदिन्छु’ भनेर फकाउनुभयो । उसको स्कुल जाँदा लगाउनेबाहेक बाहिर जाँदा लगाउने राम्रो जुत्ता थिएन । त्यसको लोभमा परेर ऊ चुप लागेको थियो ।

तर बाबा घर आउन ढिला भएर, राति हुँदा उसलाई बेकार आˆनो जिद्दी छोडेको भनेर पछुताऊ भइरहेथ्यो । कि त आमालाई पनि नजान दिनु पथ्र्यो । चकमन्न रातमा बुद्रुक्क मुसा उपि|mँदा पनि ऊ डराउँथ्यो । चोर आयो कि, भूत आयो कि…! चोर त हुन्छ तर भूत हुँदैन भन्ने उसलाई थाहा थियो तर पनि डर त लागिहाल्थ्यो ।

”ढोका राम्ररी लगाउनु के को डर ! पढ्ने छोरा भएर पनि डराउने ?” बाबा उसलाई ढाडस दिनुहुन्थ्यो ।

”भूत त हुँदैहुँदैन तर चोर आयो भने जोड-जोडले कराउनु । वरिपरिका मान्छे आइहाल्छन् नि, के को डर !” बाबा सम्झाइरहनु हुन्थ्यो ।

सोच्दासोच्दै सुमन निदायो । त्यसैबेला उसले एउटा ऊभन्दा सानो मान्छेलाई देख्यो । उसलाई उठाउँदै त्यो सानो फुच्चेले भन्यो- ”सुमन, किन डराउँछौ ? नडराऊ । म छु तिम्रो साथी । अब पीर नगर । तिम्रो बुबा जति ढिलो आए पनि अब केही फरक पर्दैन । यी लेऊ यो फूल तिमीलाई…।”

त्यो फुच्चे मान्छेको हातमा फूल थियो । सुमनले लम्केर त्यो फूल लियो ।

सुमनलाई त्यो मानिस आफूभन्दा अलिक भिन्न लागिरहेको थियो । ”तिम्रो नाम के हो ?” सुमनले नयाँ अनौठो साथी पाएकोमा केही झस्केर, केही रमाएर सोध्यो ।
”मेरो नाम ‘फुच्चे रोबोट’ हो । म तिमीभन्दा अलिक भिन्न छु । मलाई भात खानु पर्दैन । सुत्नु पर्दैन । दिसा-पिसाब गर्नु पर्दैन तर बलियो छु । मसित तिमीहरू जस्ता पचासौँ जना एकैपल्ट हार्छन् । ठूला मानिसहरूले पनि मलाई जित्न सक्दैनन् । मलाई चलाउन भने जान्नुपर्छ । लु लेऊ यो मलाई चलाउने स्वीच । यसलाई बुझेर थिच्नु । थुप्रै स्वीचहरू छन्…!” त्यसपछि फुच्चे रोबोटले पालैपालो कुन स्वीच थिच्दा उसले के गर्छ, कुन स्वीच थिच्दा कुन आदेश पालन गर्छ- सबै बतायो । त्यो सबै थाहा पाइसके पछि सुमन धेरै खुसी भयो । अब ऊ ढुक्क पनि भयो । जब फुच्चे रोबोट नै उसको साथी भयो भने उसलाई अब केको डर, कोसित डर ?

”अब तिमी मज्जाले सुत । म तिम्रो सुरक्षामा जाग्छु ।” फुच्चे रोबोटले भन्यो । फुच्चे रोबोटलाई धन्यवाद भन्दै ऊ सिरक ओढेर सुत्यो र एकैछिनमा भुसुक्क निदाई पनि हाल्यो ।
”डर लाग्यो भने ढोका थुनेर सुत्नु !” बाबाले भनेको सम्झिन्थ्यो तर उसले जति निदाउन खोज्दा पनि निद्रा लाग्दैनथ्यो तर फुच्चे रोबोटले भन्नासाथ ऊ मस्तसित सुत्यो । निदाएपछि उसले सपनामा देख्यो- उसको घरमा चोर आएको रहेछ तर फुच्चे रोबोटले त्यस चोरलाई समातेर सिक्रीले बाँधेर राखिदिएछ । उसको बाबा राति अबेर घर आउँदा बाबालाई पनि चोर ठानेर फुच्चे रोबोटले सिक्रीले बाँधी दिएछ ।

त्यसैबेला जोड-जोडले ढोका ढक्ढक्याएको आवाज आयो ।

”सुमन ! सुमन !! के गर्दैछस् छिटो ढोका खोल्…!” उसको बाबा कराइरहनुभएको थियो । ऊ आँखा मिच्दै उठ्यो र हतार-हतार ढोका खोल्न पुग्यो । उसले ढोका खोलिदिएपछि बाबा भित्र पस्नु भयो र ढोका फेरि लगाइदिनु भयो ।

अचानक ऊ झस्कियो- खै फुच्चे रोबोट ? अरे, बाबालाई त फुच्चेले चोर ठानेर सिक्रीले बाँधिदिएको होइन…..?

”बाबा ! मेरो साथी फुच्चे रोबोट…!” ऊ अकमकाउँदै बोल्यो ।

”के भन्छ यो ? ल्याइदिउँला नि तँलाई खेलौना फुच्चे रोबोट…!”

”होइन, होइन ! अहिले यहीँ थियो मेरो साथी फुच्चे रोबोट !”

”सपना देखिस् कि क्या हो…!” सुमनको बाबा हाँस्दै भान्सा कोठातिर पस्नु भयो ।

अहिले भने ऊ पूरै छ्याङ्ग भयो । फुच्चे रोबोट त उसको सपनामा पो आएको रहेछ ।

जेहोस् उसले सोच्यो- ऊ पनि यस्तै, उसको सपनामा आएको जस्तै बलियो सुरक्षा दिने रोबोट बनाउने छ ठूलो भएपछि, धेरै पढेपछि । र, मानिसहरूलाई चोरहरूबाट बचाउने छ…!
ऊ सोचिरहेको थियो । र, उसको बाबा उसलाई भनिरहनुभएको थियो- ”नसुत है, छिट्टै भात पाकिहाल्छ, भात खाएर मात्र सुत्नुपर्छ…!”