Bishwa Raj Adhikari – Ghar Bhitra Harayeko Mero Ghar

विश्वराज अधिकारी – घर भित्र हराएको मेरो घर

डेरामा बस्दा बस्दा दिक्क लागिसकेको थियो। एक वर्ष हो, दस वर्ष भएको थियो डेरामा बसेको। यस यल सी दिएर जब म पहाडबाट काठमाडौ आएँ यस्तै २०५० तिर हुनु पर्दछ, त्यो बेलादेखि डेरामा बसेको थिएँ। दस वर्ष डेराको बसाइमा डेरा पनि दस ठाउँमा सरेको हुँला। घर धनीहरु पनि थरि थरिका देखें। भोगें तिनीहरुलाई। त्यो दस वर्षमा संगाले, विभिन्न किसिमका अनुभवहरु, देखें मानिसका विभिन्न थरिका आडम्वरहरु, घमण्डहरु, मान्यताहरु, विश्वाशहरु, अन्धविश्वासहरु। नयाँ वानेश्वरको डेरामा बसेको भने कहिले बिर्सन सक्तिन। डेराहरुको बसाइको सम्झना आउने बित्तिकै वानेश्वरको बसाइको याद तुरुन्त आउँछ।

नया बानेश्वरको डेरामा बस्दा नै मेरो भेट आकृतिसँग भएको थियो। त्यति खेर म आइ कम मा पढ्थे, कुरा २०५२ सालतिरको हो। म जुन घरमा बस्थे, त्यै घरको छेउको घरमा आकृतिको डेरा थियो। आकृति आफ्नी दिदीसँग बस्ने गर्थिन। उनीसँगको भेटको सँयोगको पनि आफ्नै राम कहानी छ। कहानी के थियो भने – हाम्रो घरमा ठूलो पानी टंकी थियो, पानीको ज्यादै अभाव नहोस भनेर बनाइएको। वाटर सप्लाइ र रोअर पम्पको पानी मिसाउँदा पानीको अभाव पटक्कै हुन्थेन। तर आकृति बसेको घरमा भने जहिले पनि पानीको अभाव हुने। उनी बसेको घरमा कोठा धेरै तर पानीको टंकी भने अति सानो। दुइ आना जग्गा, घर भने पाँच तल्ले। म बसेको घरमा भने बस्ने मान्छेहरु कम तर पानीको टंकी ठूलो। दुइ तल्ले घरमा जम्मा चार जना। पहिलो तल्लमा हामी दुइ भाइ, दोस्रो तल्लामा घर धनीका दुइ भान्जाहरु। घर धनी अमेरिकामा बस्थे। त्यहाँको कुनै ठूलै शहरको युनिभर्सिटीमा पढाउथे। आफ्नो घर हेर्न भनी मामाले ती भान्जाहरुलाई राखेका थिए। त्यो घरमा पानीको व्यवस्था मिलाउने काम मेरो थियो। भान्जाहरुले त के गर्थे, मामाको पैसामा पुल पुलिएर बसेका ती भान्जाहरु। बिहान घरबाट हिँडेका ती भान्जाहरु राति कुनै बेला आउँथे थाहा नै हुन्थेन। राति ढिलो आँउदा मैले नै ढोका खोलिदिनु पर्ने भएकोले थाहा हुन्थ्यो तिनीहरु आएको। ढोका खोल्नु पर्ने नभएको भए त्यो पनि थाहा हुन्थेन। उनीहरुले आफ्नो दैनिकीको हिसाब किताब कसैलाई बुझाउनु पर्थेन।

आकृतिले पानी माग्नु परे मसँग नै माग्नु पर्थ्यो। पानी माग्न प्राय आइ नै रहन्थिन। पानी माग्दा माग्दै एक दिन मन पनि मागिन। दिएँ मन पनि। म बसेको घरको टंकी ठूलो भए झै मेरो मन पनि ……………….। म अलि सोझो मान्छे, उनले मेरो मन मागेको पनि एक वर्ष पछि थाहा पाएँ। एक वर्ष पछि थाहा पाउने मूर्ख नभए अरु के हुन सक्छ। कहिले काहि धेरै भलादमी हुनु कायर र मूर्खताको सम्मिश्रण हुँदो रहेछ।

आकृतिले पानी माग्ने नाता झाँगिन थालेको मैले थाहा नपाउनुमा दुइवटा ठूला कारणहरु थिए। पहिलो थियो मेरो डर। म डराउँथे मैले कुनै किसिमबाट आफू उनीतिर आकृष्ट भएको देखाएमा उनी रिसाउने हो कि र त्यसैले पनि उनको मनको कुरा थाहा पाउन सकेको थिइन। उमेरमा कुनै पनि पुरुष कुनै पनि महिला प्रति छिटै आकर्षित हुने विशेष व्यवहार देखाउन चाँहन्थिन म। दोस्रो कारण थियो म जहिले पनि पढाइ र जागिर खोज्नमा व्यस्त र मस्त हुन्थेन। मेरो आँखामा जहिले पनि एउटा सपना घुमिरहेको हुन्थ्यो। त्यो सपना थियो अलि चल्ने विषय पढेर राम्रो डिभिजनमा पास गर्ने अनि राम्रो पैसा आउने जागिर समात्ने। राम्रो डिभिजनमा पास हुनका लागि कडा अध्ययन गर्नु पर्ने भएकोले म जहिले पनि पढ्नमा व्यस्त हुन्थे। कोठामा आएर पढ्नु बाहेक मेरो अर्को कुनै काम नै हुन्थेन भने पनि हुन्छ। नाता गोता, साथी भाइहरु कहाँ पनि खास जान्थिन। मेरो दिनचर्या टाँगाको घोडा जस्तो थियो विहान क्याम्पस जाउ, फर्क, त्यस पछि अफिस जाउ अनि फर्क।

घटना यस्तै २०५२ सालको अन्ततिरको हो। एक दिन म कोठामा पढिरहेको थिएँ, साझको बेला थियो, आकृति पानी माग्न आइन। पानी थाप्न मैले बाथरुमको ढोका खोलि दिएँ। आफू फेरि कोठामा आएँ। आकृति बाथरुममा पस्नुको साटो मेरो कोठाको अगाडि उभिन। कोठा अगाडि निकै बेर उभिएको देखे पछि मैले मेरो कोठा भित्र आउन भन्नु त पर्यो नि। मैले कोठा भित्र आउन भने। उनी कोठा भित्र आइन। हामी दुइ बिच लामो समयसम्म गहिरो कुराकानी भयो। र त्यस पछि शुरु भयो उनी मेरो कोठामा आउने अनि लामो समयसम्म कुराकानी गर्ने सिलसिला। त्यस दिन देखि हामी दुइ भावनात्म र भौतिक दुबै रुपमा नजिक हुन पुगेका थियौ। त्यै दिन आकृतिले मलाई मन पराएको प्रष्ट रुपमा भनेकी थिइन। म पनि कस्तो, हुस्सु भनौ या ज्यादै भलादमी ,त्यो दिन पनि मैले भन्न सकेको थिइन, आकृति म तिमीलाई मन पराउँछु भनेर। उनले मलाइ मन पराउँछु भने पछि मात्र आफूले पनि मन पराएको तथ्य जाहेर गरे। तर आकृतिले मलाई मन पराएको कुरा उनको मुखबाट सुन्दा मलाइ अलि अनौठो र रोमान्चक दुबै लागेको थियो। अनौठो किन लागेको थियो भने मैले बुझ्न र भन्न नसकेको कुरा आकृतिले बुझेर र मेरो अगाडी बिना कुनै संकोच प्रष्ट रुपमा भनिदिएकी थिइन। म आफूलाई ज्यादै भलादमी या कायर, के भनौ, आफूले कसैलाई मन पराएको पनि भन्न नसक्ने।

आकृतिसँगको प्रेम प्रसंग्ङले मलाई एउटा, मेरो बुझाइमा, जीवन उपयोगी दर्शन बोध गराएको थियो, र त्यो दर्शन थियो, ज्यादै भलादमी हुनु पनि कुनै परिस्थितिमा, कायर हुनु सरह हुँदो रहेछ। खास अवस्थामा अलि सार्हो अलि………. त्यस्तै ………..पनि हुनु पर्दोरहेछ।
त्यो घटना पछि मेरो र आकृतिको भेटघाट प्राय जसो नियमित रुपमा हुन थाल्यो। मेरो आइ कम सकिन थालेको थियो। आकृतिको भने आइ कम शुरु मात्र भएको थियो। पढाइको कारण दर्शाएर पनि आकृति मेरो कोठामा आउन सजिलो भएको थियो। हुनत आकृतिको दिदीले हामी बिचको सम्बन्ध थाहा पाई सकेकी थिइन । तर छर छिमेककाहरुले दस थरिका कुराहरु गर्ने हुनाले आकृतिले मसँग ट्युसन पढ्न आएको भनी अरुलाई भन्न सजिलो भएको थियो म सँग नियमित किसिमले भेट्न आउँदा।
२०५३ सालमा हामी, म र आकृति विवाह बन्धनमा बाँधियौ। विवाह ज्यादै सामान्य किसिमबाट भएको थियो। घरबाट आमा र बा मात्र आउनु भएको थियो, काका काकी, फुपुहरु आउनु भएको थिएन। विवाह ज्यादै छोटकरीमा गुहेश्वरीमा गर्ने भनिएकोले मेरो घरतिरका धेरैले चाहेर पनि आउन सकेका थिएनन् त्यो विवाहमा। सानोतिनो खर्चमा विहे सकियो। त्यस्तै आकृतिको घरतर्फबाट पनि भएको थियो। तर मेरो एउटा ठूलो सपना भने पूरा हुन पाएन त्यो विहेमा। सपना के थियो भने विहे आफ्नो घरबाट गर्ने, डेराबाट होइन।

२०६० सालमा मैले मास्टर डिग्री सक्याएँ। पढ्दै जागिर गर्दै गर्दा जागिर पनि राम्रो नै पाएको थिएँ। एउटा गैरसरकारी बैकको शाखा प्रबन्धक जस्तै भएको थिएँ, बि कम पढ्दा खेरि नै। तर मेरो अलि गतिलो आम्दानी गरेर घर बनाउने इच्छा पुरा हुन सकिरहेको थिएन, त्यो आम्दानीले। हुन त आम्दानी नराम्रो थिएन तर आम्दानी बढ्दै जाँदा जिवनस्तर पनि ह्वातै बढेको हुनाले बचत गर्न सकिएको थिएन। उता काठमाडौमा एउटा गतिलो घर बनाउने मेरो इच्छा झन झनै आकासिंदो थियो।
देशमा काहाली लाग्दो द्वन्द एकतिर, घर बनाउन जसरी पनि कमाउनु पर्छ भने उच्च आकांक्षा अर्कोतिर, यी दुइको चेपुआमा परेर म २०६१ सालमा म कतारको राजधानी दोहा पुगे।
दोहा आए पछि मैल तलबबाट राम्रो आम्दानी गर्न थाले, राम्रो तलब आउने जागिर पाएकोले । तर बडो हिफाजत साथ खर्च गरेर गतिलो बचत काठमाडौ पठाउन थाले।

विदेश कमाउन जाने, पाँच सात वर्ष टन्न कमाएर काठमडौमा घर बनाउने अनि विदेशबाट फर्के पछि हातमा रहेको पैसा बैकमा राखेर मस्तसँग बसेर खाने। त्यसैल जसरी भए पनि कमाउन विदेश जाने। मेरा यी इच्छा र लालसाहरु आकृतिलाई पटक्कै मन परेको थिएन। उनी जहिले पनि भन्थिन- जे जस्तो कमाई छ त्यसमा नै पुराएर आफ्नै देशमा बस्नु राम्रो हो। हामी डेरामा बस्दा मलाई डेराको बसाई दिक्दारी लागेता पनि, साथीहरुलाई म डेरामा बस्छु भन्दा लघुताभास भएता पनि आकृतिलाई त्यस्तो कहिले पनि भएन। जहिले पनि उनीलाई हाँसी खुसी नै देख्थे। काठमाडौमा डेरामा बस्दाको आफ्नै किसिमका पिडाहरु, जुन बयान गर्न पनि सकिँदैन, त्यस्ता डेराहरुमा बस्दा पनि आकृतिले दिक्क मानेको मैले कहिले पाइन।

एक चोटी डेरा सर्ने क्रममा म बुध्दनगरको एउटा घरमा पुगे। हाम्रो विहे भएको पाँच वर्ष पछिको कुरा हो, आकृति सुत्केरी हुने थिइन, त्यति बेला। त्यो घरमा सरेको भरखर छ महिना मात्र भएको थियो। एक दिन घर धनीले आएर भने – तपाँईहरु बसेको कोठा हामी आफैलाई चाहियो। मेरी श्रीमति सुत्केरी हुने छिन। उनलाई सहयोग गर्न आउने मान्छेलाई राख्न थप कोठा चाहियो। घर धनीको कुरा सुने पछि एकै छिन म अक्क न मक्क भए। डेरा सरेको छ महिना पनि भएको थिएन। मैले घरधनीलाई भने – हेर्नुस, मेरी पत्नी सुत्केरी हुने छिन, पाँच महिना पछि, यस्तो बेलामा कहाँ जाउँ म डेरा खोज्न। मेरो अनुरोधको कुनै असर ती घर धनी माथि परेन। उनले भने -त्यो तपाँइको समस्या हो मेरो होइन।

केही सिप नलागेर घर धनीले सूचना दिएको एक महिन पछि बुध्दनगरमै अर्को घरमा डेरा सरे। तर मलाई कौतुहलता लागेको थियो, किन ती घर धनीले यसरी हामीलाई हटाए आफ्नो घरबाट। मैले वा आकृतिले त्यस्तो कुनै काम गरेका थिएनौ। जम्मा हामी दुइ जना थियौ उसको घरमा बस्ने। पछि थाहा भयो आकृति सुत्केरी हुने भएकोले त्यस्तो अवस्थाको महिलाले घर धनीकी पत्नी( सुत्केरी हुने अवस्थाकी) लाई हेर्न वा छुन हुँदो रहेनछ। छोएमा नराम्रो हुने उनीहरुको विश्वास थियो। जे होस, जस्तो सुकै डेरामा बस्दा पनि, अर्को डेरामा सर्दा पनि त्यो घटनालाई जीवनलिलाको सामान्य अंश मानेर आकृतिले कहिले पनि यस्तो उस्तो भनिन। बरु रमाएको जस्तो देखिन, जहिले पनि। प्राय आकृतिले दार्शनिक किसिमले भन्ने गर्थिन – कस्तो घरमा बसिएको छ भन्ने कुरा ठूलो होइन त्यो घरमा कति सन्तुष्टिका साथ मिलेर बसिएको छ त्यो ठूलो कुरा हो। घरका सदस्यहरु मिलेर रमाएर बस्नु ठूलो कुरा हो। तर म आकृतिसँग सहमत हुन्थिन। मेरो सपना -काठमाडौमा एउटा सुबिधासम्पन्न घर हुनु पर्छ भन्ने तर्कको अगाडि उनको केही लाग्थेन।

२०६३ सालमा आकृतिले मेरो निर्देशन अनुसार बुद्धनगरमा जग्गा खरिद गरिन। घर बनाउन पनि आरम्भ गरिन। २०६५ सालमा घर बनेर तयार भयो। घर सम्पन्न हुँदा सम्ममा करीब एक करोड जति खर्च भयो। आफूसँग भएको बचतले नपुगेर केही रकम साथीहरुसँग पनि लिए। तैपनि पुगेन, बैंकसँग ऋण लिएँ। तर जे होस, भने जस्तो, मैले सपना देखे जस्तो घर तयार भयो। दुइ तल्ले घरमा तल्लो तल्ला भाडामा थियो। माथि आकृति बस्थिन। एउटा काम गर्ने सहयोगी थियो उनको साथमा। पहिलो सन्तान जन्मेको एक वर्ष पनि बाँच्न सकेन। दस महिनामा नै बित्यो। अर्को सन्तान भएन त्यस पछि। दोस्रो पटक सुत्केरी हुने भएकी थिन आकृति तर गर्भ रहेको छ महिनामा नै बच्चा गयो। सन्तानको रुपमा आएको पहिलो बच्चा छोरो थियो भने छ महिना पनि पुरा नरहेको गर्भमा छोरी थिई रे।

२०६६ सालको साउन महिनामा म नेपाल फर्के, कतार सँधैका लागि छाड्ने गरी। कतारबाट हिँडने बेलामा पुरा अठोटका साथ फर्केको थिए, अब सँधै नेपालमा बस्ने भनेर। दोहामा साथीहरुले रोकेका थिए, फेरि नफर्किने गरी नजाउ भनेर। मेरा घनिष्ट मित्रहरुले भनेका थिए -देशको स्थिति त्यस्तो छ, फर्केर तिमीलाई फ्रस्टेसन बाहेक केही पनि हुँदैन। बरु एक महिनाको बिदा लिएर जाउ। तर मैले उनीहरुलाई भने- होइन, मैले अब जाने निधो गरिसकेको छु।

जब म काठमाडौ फर्के, घर देखेर दङ्ग परे। मैले जस्तो नक्सा कोरेर पठाएको थिएँ, ठिक त्यस्तै घर बनेको रहेछ। घरको संरचना त मैले चाहे अनुसारको थियो थियो नै, त्यो घरको भित्री सजावट ‍पनि मेरो योजना अनुसारको थियो। मैले मेरो कल्पना साकार भएकोमा आकृतिलाई निकै धन्यवबाद दिएँ। प्रशंगवस वा विना प्रशंग पनि म मेरो घरको तारीफ गर्थ्ये। मान्छेको अगाडि घरको प्रशंसा गर्दा आकृतिको पनि उत्तिकै प्रशंसा गर्थे। र मान्छेहरुलाई भन्थे – मेरो दायित्व त पैसा पठाउनु मात्र थियो। यो घर बनाउने त खासमा आकृति हुन। यसको श्रेयता आकृतिलाई जान्छ। तर अचम्म, यी सब कुराहरु सुनेर आकृतिको मुहारमा खुसीको चमक भने देखिन्थेन। मैले उनको योगदानको प्रशंसा गर्दा उनी केही प्रतिक्रिया दर्शान्थिन। उनको मुहारमा भाव शून्यता हुन्थ्यो।

दोहाबाट फर्केपछि मैल आकृतिको व्यवहारमा निकै ठूलो अन्तर पाएँ। सानो सानो कुरामा पनि उनी रिसाउँथिन। उनीबाट कुनै कुरा विस्तारमा जान्न खोज्यो भने मैले उनीमाथि संका गरेको भन्ठान्थिन। म दिन भरि जसो घरकै अनेक काममा व्यस्त रहन्थे। र त्यस्तो गर्दा मलाई रमाइलो लाग्थ्यो पनि। घरका सजाबटका धेरै सामानहरु किन्न बाँकी थियो। रङ्ग रोगन गर्न पनि बाँकि थियो। म चाहन्थे आकृति पनि म सँगै हिँडुन त्यस्ता सामानहरु किन्न। तर मसँग बजार जान आकृति पटक्कै रुचाउँथिनन्। बजार जानु पर्छ भन्यो कि उनी भन्थिन -म यो घर बनाउँदा बनाउँदा थाकि सकें। तपाई आइ हाल्नु भयो अब बनाउनुस बसेर। तपाइललाई यस्तो कार्य गर्न रमाइलो लाग्छ पनि र फुर्सत छ पनि। के गर्ने, म एक्लै जान्थे बजारतिर। प्राय बजारबाट म घर फर्किँदा आकृति घरमा हुन्थिनन्। साँझमा आउँथिन। साँझ हुँदासम्म बाहिर किन बसेको, किन ढिला आएको भनि सोध्दा झर्केर जबाफ दिन्थिन। एक दिन झमक्क साझ परे पछि बाहिरबाट आइन। किन ढिलो गरि आएको, कस कहाँ गएको भनी सोध्दा उल्टो रिसाएर भनिन म कहाँ गए कसलाई भेटे सबै कुराको हिसाब किताब बुझाउनु पर्छ। एक दिन त राति दस बजे आइन। किन ढिलो आएको भनी मैले सोधे। आकृतिले राम्रो जबाफ दिनुको साटो झगडा पो गर्न थालिन। हामी बीच निकै बेर झगडा पनि भयो। त्यो रातिको घटना पछि आकृति जति ढिलो गरी आए पनि मैले कहाँ गएको किन ढिलो गरी आएको भनि सोध्न लगभग बन्द नै गरे। दिउँसो कतै जाँदा पनि मैले कहाँ जान थालेको कुनबेला आउने हो भनि सोध्न बन्द गरे। आकृति घरमै हुँदा पनि हामी बिच केवल औपचारिक कुराहरु मात्र हुन्थे। पति पत्नी बीच हुने किसिमको कुराकानीको क्रम लगभग बन्द नै भइसकेको थियो।

दोहाबाट म फर्केको दुइ महिना भइसकेको थियो। यो दुइ महिनामा हामी बीच सम्बन्ध राम्रो हुनुको साटो झन झन बिग्रिदै गएको थियो। एक दिनको कुरा हो मैले हाम्रो सुत्ने कोठामा टेबुलमाथि पुरुषले लगाउने सन ग्लास फेला पारे। त्यो सन ग्लास राम्रो गरी निरिक्षण गरे। मेरो सन ग्लास थिएन त्यो। भाइले भैसेपाटीमा घर बनाएर बसेको थियो, उसलाई नबुझिने गरि, कुनै खास किसिमको प्रसँगमा मिलाएर त्यो सन ग्लास बारे सोधे। त्यो सन ग्लास उसको रहेनछ भनी उसले प्रष्ट पार्यो। त्यो सन ग्लासले मेरो संकाको सीमानालाई झनै बिस्तारित पारेको थियो।

अर्को दिन यसै गरी म हाम्रो बेड रुममा सजावटका सामानहरु मिलाउँदै थिए, मेरो आँखा दराजको तल रहेको एक जोर मोजामा पुग्यो। त्यो मोजा हेर्दा प्रष्ट रुपमा थाहा हुन्थ्यो, कुनै पुरुषले लगाउने हो भनेर। मोजा नया थिएन। लगाएको मोजा थियो त्यो।

यसै गरी एक दिन म बेडरुममा रहेका फर्निचरहरु मिलाउँदै थिए, मेरो पढ्ने टेबलमा मैले एउटा पुस्तक देखे। त्यो टेबल मेरो विद्यार्थी जिबनदेखिको रहेकोले बडो हिफाजतसाथ त्यसलाई राखेको थिए र त्यो कुरा आकृतिलाई पनि थाहा थियो। कवितै कविता भएको पुस्तक थियो त्यो। त्यो पुस्तक मेरो थिएन। मलाई साहित्य त्येति मन पर्दैन पनि। आकृतिको पनि साहित्यमा पटक्कै रुचि थिएन। त्यो किताब आयो कहाँबाट? यो प्रश्नले पनि मलाई निकै पिरोल्यो। आजसम्म पनि त्यो प्रश्नको उत्तर पाउन सकेको छैन मैल।

म संकाको दलदलमा झनै भास्सिन थाले। तर पनि मैल आकृतिलाई न त्यो सन ग्लासको, नत त्यो मोजाको बारेमा सोधे। न त त्यो किताबको बारेमा नै।

आकृतिको रुखो व्यवहारमा कुनै पनि किसिमको सकारात्मक परिवर्तनको लक्षण देखा परिरहेको थिएन। म पनि अलि बढी नै संकालु हुन थालेको थिएँ कि, म बुझ्न सकिरहेको थिन। एउटै छाना मुनी हामी भएता पनि बडो अचम्मको मनोवैज्ञानिक स्थितिमा थियौ हामी।

मंसिर महिनाको अन्ततिरको कुरा हो, बडो डरलाग्दो दुख:द घटना भयो। आकृतिले विष सेवन गरिन। राति एक दुइ बजेतिर उनले विष खाएकी थिन, त्यस्तो लग्थ्यो। त्यो रात म बैठकमा सुतेको थिएँ। राति ढिलोसम्म फिल्म हेरेको हुनाले बैठक बसेको थिएँ म । कुन बेला निद्रा पर्यो थाहा भएन। फिल्म हेर्दा हेर्दै सोफामा म निदाउन पुगेको थिएँ। टि भि पनि अफ गर्न सकेको थिन। विहान तिन बजेतिर आकृति कराएको आबाज सुत्ने कोठाबाट आएको हुनाले डराएर दौडिदै म त्यो कोठातिर गए। आकृति रोइरहेकी थिन। उनले रुँदै भनिन -मैले प्वाइजन खाएको छु, ज्यादै हेभी डोज। त्यसैले मलाइ बचाउने कोशिस नगर्नु होला। र मलाई बाँच्ने इच्छा छैन पनि।

हतारिँदै भाइलाइ फोन गरे। साथीहरुलाई पनि फोन गरे। छिमेकीहरुको सहयोगमा आकृतिलाई अस्पताल पुर्याए। अस्पताल पुर्याएको तीन चार घण्टा पछि डाक्टरहरुले उनलाई मृत घोषणा गरे।

आकृति बितेको एक महिना भयो। यो एक महिनामा कसरी बित्यो, कस्ता कस्ता डरलाग्दा बिचारहरु मेरो दिमागमा आए त्यसको कुनै लेखाजोखा छैन।

कस्तो अचम्म, जुन बेला मसँग घर छ, यो घर भएको अवस्थालाई मैले घर मान्न सकिरहेको छैन। आकृति छैनन् मेरो साथमा, घरको अनुभूति छैन। इट, ढुङ्गा, सिमेन्ट, फलामको घर हुँदो रहेनछ। जति बेला मेरो आफ्नो घर थिएन, म डेरामा बस्थे, त्यो नै घर थियो किनभने अहिले जस्तो म नितान्त एक्लो थिइन, त्यहाँ। जति सुकै वर्ष म डेराहरुमा बसेता पनि ती डेराका बसाइहरु नै मेरो लागि घर थिए किनभने साथमा मेरो परिवार थियो त्यहाँ, आकृतिको साथ थियो, त्यहाँ। घर बनाउने सपनाको पछि लागेर महँगो घर त बनाए तर त्यो घर बन्दा बन्दै, म मेरो घरदेखि धेरै टाढा पुगेछु।

यो समय बिन्दुमा म सोँचदै छु, गल्ति मेरो नै हो। मैले घर त दिएँ आकृतिलाई, समय दिन सकिन।

Basudev Guragain – Satta Ko Sinu

वासुदेव गुरागाईं – सत्ताको सिनु

विश्व ब्रह्माण्डको कुनै एक कुनामा एउटा सानो देश थियो । सानो भईकन पनि त्यस देशमा उपलब्ध नहुने चिजवस्तु केही थिएन । सबै किसिमको भौगोलिक उपलब्धता रहेको त्यस देशमा प्रचुर मात्रामा नदीनाला र वनजङ्गल पनि थियो । हराभरा डाँडापाखा, हिउँदबर्षा हरबखत कलकल सङ्गीत भरेर नाच्दै दौडिरहने नदीनाला, स्थिर आसनमा रमाएका सेता हिमाल र अन्य कतिपय मनोरम वातावरणले त्यस देशको सुयश विश्वका अन्य कुनाकाप्चामा पनि पैmलिएको थियो । सधैँको हराभरा भूमि, चिसो पानी र प्रिय वातावरणले त्यहाँका सबै प्राणी मुग्ध थिए । रमाइरमाइ आ–आफ्ना गुजारा चलाइरहेका थिए ।

एकाएक त्यस देशमा अन्य प्राणीका तुलनामा स्यालको सङ्ख्यामा निकै बृद्धि हुन थाल्यो । मान्छेहरु जङ्गल त के गाउँका बस्ती र सहरमा समेत हिँडडुल गर्न डराउन थाले । ‘के दिन के रात, के बिहान के साँझ’ स्यालहरुको हुइँया मान्छेका बस्तीबस्तीमा घन्कन थाल्यो । स्यालहरु मान्छेका अधीनमा बस्न पटक्कै रुचाउँदैनथे । तिनलाई अनुशासनमा राखी ठेगान लगाउन सक्ने अरु ठूल्ठूला पशुहरु पनि त्यतिखेर त्यहाँ थिएनन् । न त तिनलाई बलियोसँग बाँध्न सक्ने कागजी दाम्लो नै त्यहाँ बाट्न भ्याइएको थियो । त्यसैले पनि स्यालका खुट्टा भुइँमा थिएनन् । मिठोमिठो आहाराका लागि तिनीहरु यत्र–तत्र–सर्वत्र जहाँ पायो त्यहाँ दौडिन थाले । जसले जे लुछ्न सक्छ त्यही लुछ्न थाले । ठूला स्यालले ठूला भाग र साना स्यालले सानै भाग लुछ्न थाले । लुछ्नु तिनको संस्कृति बत्र पुग्यो ।

यसरी एकाएक स्यालको बिगबिगी बढ्दै गएपछि त्यसको न्यूनीकरणका लागि बस्तीका मान्छेहरु आपसी सरसल्लाहमा जुटे । स्याललाई निर्मुल नै गर्ने सोच कसैको थिएन । केवल तिनको स्वभावसँग मात्र बस्तीका मान्छे आजित भएका थिए । स्यालको बिगबिगीबाट मान्छेका बस्ती कसरी जोगाउने भत्रे चिन्ताका विषयमा मात्र तिनीहरुका बीच छलफल हुन थाल्यो । कसैले के भने कसैले के । विचारमा मतैक्यता भएन । तैपनि तिनको अभियानमा कुनै विचलन आएन । छलफललाई निरन्तरता दिँदै गए । ‘वादे वादे जायते तत्व बोध’ भनेभैmँ पछि गएर यस प्रयासले केही सकारात्मक विन्दु फेला पा¥यो ।

गाउँबस्ती र सहरमा जहीँतहीँ दुःख दिने ती स्यालहरु सबै एकैनासका थिएनन् । कोही झालेमाले, कोही ध्वाँसे । कोही घोर्ले, कोही सिँगारे । कोही राता, कोही पहेँला । कोही आफ्नै बस्तीमा जन्मेहुर्केका, कोही रातसाँझ अन्यत्रबाट प्रवेश गरेका । बसाइस्थान अनुसार कसैको कस्तो, कसैको कस्तो रुप । हावापानी, भौगोलिक वातावरण र तिनको वंशजका आधारमा कराइ पनि कसैको कस्तो, कसैको कस्तो । सबैतिर विविधता । पत्याउनै पनि गाह्रो ।

जातिगत रुपमा सबै स्याल भए पनि यिनै विविधताले गर्दा तिनीहरुका बीच पनि पर्याप्त मनमुटाव थियो । मान्छेका अगाडि जातिगत हिसाबले कहिलेकाहीँ एक भएजस्ता देखिए पनि तिनीहरुबीच भित्रभित्र आपसी सद्भाव, मेलमिलाप र विश्वास पटक्कै थिएन । सबै आ–आफ्ना स्वादअनुसारको सिकारका लागि दौडिन्थे । लड्थे । स्यालका यस्ता गुह्य कुरा र व्यवहारसँग बस्तीका सबै मान्छे जानकार थिए ।

हुन त त्यस बस्तीका मान्छेको पुर्पुरो पनि त्यस्तै थियो । स्यालको बिगबिगी सुरु हुनु अघि त्यस बस्तीमा एउटा डरलाग्दो सिंहको जगजगी थियो । सिंहको त्यो जगजगी स्यालहरुको विद्यमान बिगबिगीभन्दा निकै चर्को थियो । असह्य थियो । सङ्ख्याका हिसाबले स्यालभन्दा कैयन् गुणा कम भए पनि सिंह र यसका डमरुसँग बस्तीका मान्छेहरु बढी प्रताडित थिए । बढी थिचोमिचोमा जकडिएका थिए । बढी डराउँथे । अरु त के बोल्नसम्म पनि निकै होस पु¥याउनु पथ्र्यो । बस्तीभित्र बोलेका कुनै पनि कुरा कुनै न कुनै प्राणीले सिंह कहाँ पु¥याउँथ्यो । निश्चित रुपमा त्यसको परिणाम निकै पीडादायी हुन्थ्यो । यसरी अति भएपछि बस्तीका मान्छेले सिंहको अस्तित्व नै लोप हुने गरी तिनलाई बस्तीबाट हटाएका थिए ।

सिंहको जगजगीको ताजा सम्झना मनमा पालेका बस्तीका मान्छेहरु स्यालप्रति बढी नै सद्भाव राख्थे । आदर गर्थे । यिनै आस्थाका कारण चिथोराचिथोर नै भए पनि बस्तीका मान्छेहरु ती स्यालहरुसँग बोल्न कराउन कत्ति डराउँदैनथे । हाकाहाकी मुख खोल्थे । चित्त नबुझेका कुरामा दोहोरी चल्थ्यो । यस्तै कराइ र दोहोरीका कारण कहिलेकाहीँ बस्तीका एकाध मान्छेहरु अचानक अलप पनि हुन्थे । भेटिँदैनथे । ती कसरी कहाँ अलप हुन्थे बाँकी मान्छेले पत्तै पाउँदैनथे । अलप भएका व्यक्तिको खोजतलासमै कतिको जीवन नै बरबाद हुन पुग्थ्यो । तर स्यालहरुलाई मान्छेको त्यस्तो सास्ती र त्यस किसिमका अप्रिय घटनाप्रति कुनै किसिमको चासो हुँदैनथ्यो । पीडा हुँदैनथ्यो । उनीहरु आफ्नै धुनमा मस्त भएर नाचिरहन्थे ।

गाउँबस्तीका मान्छेले गाईबाख्रा र तिनको आचरण तथा व्यवहारलाई नजिकबाट नियालेर त्यसबाट प्राप्त ज्ञानका आधारमा स्याल धपाउने उपायको सूत्र निकाले । गाईबाख्रा हरियो घाँसमा रमाएजस्तै स्यालहरु पक्कै सिनुमा रमाउँछन् भत्रे अनुमानका नजिक तिनीहरु पुगे । जसरी गाईबाख्रा हरियो घाँस अघिअघि देखेपछि त्यसैका पछिपछि दौडन्छन्, त्यसरी नै अघिअघि सिनु देखाएपछि स्यालहरु पनि दौडन्छन् भत्रे निष्कर्षमा उनीहरु पुगे । निष्कर्ष निकाल्ने काम मात्र होइन, त्यस उपायलाई कार्यान्वयनमा ल्याउने सामूहिक अठोट पनि तिनले गरे ।

सबै प्राणीको बस्ती भएका ठाउँमा स्यालहरु हुनु कुनै अनौठो कुरा थिएन । यी सबै स्यालको एउटै स्वभाव हुन्छ भत्रे पनि थिएन । खासमा दुःख दिने स्यालहरु शक्तिसम्पत्र ठूल्ठूला जम्बु स्याल थिए । ती ठूल्ठूला जम्बु स्याललाई मात्र पाखा लगाउँदा पनि गाउँबस्ती शान्त हुन सक्थ्यो । समाजमा अमनचयन कायम हुन सक्थ्यो । त्यसैले बस्तीका मान्छेले तिनलाई छानीछानी एकीकृत गर्ने योजना बुने । योजना अनुसार तिनले कुनै न कुनै निहुँ बनाएर दुःख दिने त्यस्ता जम्बु स्यालहरुलाई छान्दै गए । यी मध्ये पनि कम प्रताडकलाई गाउँमै अरुको ठालु बनाएर राखे । तीभन्दा अलि बढी प्रताडकलाई इलाका, क्षेत्र आदिमा लगेर थन्क्याए । ती भन्दा अझ बढी प्रताडकलाई जिल्लामा लगेर थुपारे ।

सिनु अघिअघि देखाइन थाल्यो । कसैले वारिबाट देखाए, कसैले पारिबाट । स्यालहरु पछिपछि दौडन थाले । गाउँ, इलाका, क्षेत्र र जिल्लामा अल्मल्याइएका स्यालका लागि पनि तिनको शक्तिअनुसार सिनुका स–साना अंश फालिए । तिनीहरु आ–आफ्नो औकातअनुसार त्यसैमा अल्मलिए । अन्त्यमा सिनुको ठूलो र अति आकर्षक हिस्सा देशको मुख्य केन्द्रमा पु¥याएर राखियो । त्यस्तो रहरलाग्दो सिनु देखेर त्यहाँ पुगेका सबैभन्दा छट्टू जम्बु स्यालहरु रमाएर नाच्न थाले । सिनुका बरिपरि झुम्मिएर लुछाचुँडी गर्न थाले । सिनुको उपलब्धताले तिनीहरु औधि रमाए । यसपछि आफ्नो पुख्र्यौली थलो पनि तिनले बिर्सन थाले । बेलाबेलामा अरुले सम्झाइदिएपछि उल्टै ‘ए ! हो र ?’ भत्रे प्रश्न गर्न थाले ।

गाउँबस्तीका मान्छेद्वारा छानिएका ती जम्बु स्यालहरु समयान्तरमा यति मोटाए, यति शक्तिशाली भए कि एकले अर्कालाई सिनुमाथिको प्रवेश निषेध गर्न थाले । गाउँबस्ती त शान्त भयो, तर सबैको आँखा पर्ने देशको मुख्य भाग नै दिनानुदिन हुने सिनुको लुछाचुँडीले दुर्गन्धित हुन पुग्यो । आपैmँ सिनु खोज्ने काम त परै जावस् बस्तीका मान्छेले उपलब्ध गराएको सिनुको उपभोग समेत तिनले राम्रोसँग गर्न सकेनन् ।

एकातिर स्यालहरु सके आपैmँ र नसके अरुसँग मिलेर भए पनि सिनुमाथि आफ्नो कब्जा जमाउन चाहन्थे । अर्कातिर गाउँबस्तीका सर्वसाधारण बासिन्दा यसरी स्यालको बिगबिगी देशको मुख्य भागमा केन्द्रित गराउन सक्ने त्यस्तो सिनु केको रहेछ ? भनेर जात्र चाहन्थे । यस कुराको रहस्य बस्तीका केही टाठाबाठा बाहेक अरुलाई थाहा थिएन । प्रश्न उठेपछि स्वाभाविक रुपमा छलफल सुरु भयो । सिनुका विषयमा सर्वसाधारणलाई जानकारी दिने कि नदिने ? भत्रे विषयमा निकै चर्काचर्की बहस पनि भयो ।

बहस यत्रतत्र सर्वत्र चर्कियो । यसले लामो समय लियो । अन्त्यमा तिनै सर्वसाधारणको सहयोगले स्यालहरुलाई गाउँबाट लखेट्न सकियो भने फेरि यिनैलाई त्यस्तो अनौठो सिनुका विषयमा जानकारी दिन किन नहुने ? भत्रे कुरामा सबै एकमत भए । छलफलका सहभागीबीच जब यस्तो मतैक्यता भयो तब एउटा चर्को स्वर भएको व्यक्तिले सबैभन्दा अग्लो डाँडामा गएर सबैले सुत्रे गरी करायो,— ‘हामीले स्याललाई गाउँबाट सहरसम्म डो¥याउन देखाइएको त्यो सिनु ‘सत्ता’ को थियो ।’

यो जानकारीपछि बस्तीका मान्छेहरु छक्क परे । यस किसिमको अनौठो सिनुका विषयमा उनीहरुले यसअघि कहिल्यै सुनेका थिएनन् । यति सुनिसकेपछि प्रत्येक बस्तीका मान्छेहरु आ–आफ्ना नजिकका अग्लाअग्ला डाँडामा उक्ले । सिनु लुछाचुँडीका लागि भइरहेको त्यो घिनलाग्दो रमितामय दृश्य अघाउन्जेल हेरिरहे । डाँडामा उभिएर पनि नदेख्नेहरुले अर्काका काँधमा चढेर भए पनि त्यो दृश्य हेरिछाडे ।

सिनु लुछाचुँडीको प्रयत्नमा संलग्न स्यालहरुलाई भने त्यसको कुनै परवाह थिएन । उनीहरु सत्ताको त्यो अनौठो तर स्वादिलो सिनु लुछ्ने योजनामा अभैm तँछाड–मछाड गरेर घम्साघम्सी गरिरहेका देखिन्थे । यता गाउँबस्तीका मान्छेहरु भने त्यस्ता जम्बु स्यालहरुलाई सत्ताको सिनुमा अल्मल्याएर आपूmहरु ढुक्कसँग गाउँबस्तीमा रहनबस्न पाएकोमा मनमनै हर्षित थिए । तर ‘धेरै भएपछि चिनी पनि तीतो हुन्छ’ भनेभैmँ स्यालहरुको सधैँको त्यो कल्याङकुलुङले उनीहरुको निन्द्रा र सपना देखाइमा भने हुनसम्म आघात पुगिरहेको थियो ।

Pratima Baskota – Aghoshit Sambandha

प्रतिमा बाँस्कोटा – अघोषित सम्बन्ध
(Source: नेपाल साप्ताहिक)

सरी है,” हतारमा एक युवतीसँग ठक्कर खाएपछि झसंग हुँदै मैले भनें।

उसले आँखाको कालो ठूलो गगल्स निकाल्दै मलाई हेरी।

कता-कता चिनेको अनुहारझैँ लाग्यो।

“तिमी कहिले आयौ लन्डनबाट?” उसको प्रश्नले बल्ल उसलाई ठम्याएँ।

ऊ पाँच वर्षअघिको क्याम्पसे जीवनकी मेरी सहयात्री सरिना थिई।

चार वर्षअघि हामी छुट्टिएका थियौँ।

त्रिभुवन विश्वविद्यालयमा एउटै कक्षामा पढ्थ्यौँ। पढाइ सकेर म पैसाको लोभमा विदेशिएँ तर ऊ आफ्नै देशमा केही गर्छु भन्ने ढिपी कसेर बसेकी थिई। त्यतिबेला ऊ चुलबुले थिई।

कति दिन त हामीले एउटै थालमा भात खाएका थियौँ। कति दिन सँगै भोकै पनि बस्यौँ।

विश्वविद्यालयको खाली चौरमा रूखको फेदमुनि बसेर कोर्सभित्र र बाहिरका ठूल्ठूला पुस्तक पढ्थ्यौँ। घर, परविार, आफन्त र विद्यार्थी जीवनको काठमाडौँ बसाइका बारेमा कुरा गर्थ्यौं। क्याम्पसे जीवनमा केटाहरूले हातले कोरेर दिएका प्रेमपत्र एकअर्कालाई सुनाएर ठट्टामा उडाइदिन्थ्यौँ।

तर, आज ऊ ठट्टा गर्ने मुडमा थिइनँ। गम्भीर देखिन्थी। हरियोमा सेतो मिसिएको कुर्ता-सुरुवाल लगाएकी सामान्य देखिन्थी ऊ। चर्को घामबाट आँखालाई जोगाउन गगल्स लगाएकी थिई।

पाँच वर्षपछि उसलाई भेटेपछि आफ्नो हतारो बिर्सिएँ मैले। क्याम्पसे जीवनकी मेरी एक मात्र मिल्ने साथी थिई ऊ। भेट्दा झ्वाम्म अँगालो हाल्ने उसको स्वभाव थिएन। हामी उसैले प्रस्ताव गरेको दरबारमार्गको त्यही क्याफेमा पुग्यौँ। अस्ताउँदो सूर्यले विश्राम लिन हतार गररिहेको थियो। हामी रूखको छायाँ परेको फलामे कुर्सीमा बस्यौँ। दुवैबीच निकैबेर एक किसिमको मौनता छायो।

“के गर्दै छेस्, कहाँ छेस्?” मौनता चिर्दै मैले सोधेँ।

लामो सास फेर्दै ऊ बोली, “बाँचेकी छु, पुराना याद ताजा गराउन साँझपख यहाँ आएकी।” वेटर आयो मैले कफी अर्डर गरेँ। त्यसमा उसले चुरोट र वाइन थपी।

“तँ वाइन र सिग्रेट पनि पिउन थालिस्?” मैले सोधेँ। अस्ति जस्तो लाग्छ क्याम्पसको क्यान्टिनमा कोही बसेर चुरोट खायो भने हातले धूवाँ हम्किँदै ऊ गाली गरेर खेदाउँथी।

एक दिन मेजर इङ्लिस पढाउने प्राध्यापकले मादक पदार्थ सेवन गरेर कक्षामा आएछन्।

अगाडिको सिटमा बसेकी उसले प्राध्यापकको यस्तो करामत थाहा पाएर झगडा गरेकी थिई। प्राध्यापकसँग झगडा गरेको आरोपमा क्याम्पस प्रमुखको कार्यकक्षमा हामी दुई स्पष्टीकरण दिन पुगेका थियौँ।

तर, आज ऊ आफैँ त्यसको अर्डर गररिहेकी छ।

उसका आँखा नदेखे पनि उसले लगाएको कालो गगल्सभित्र म आफ्नो सानो अनुहार देखिरहेकी छु। अनि, आफैँलाई सोधिरहेकी छु, “यसलाई के भयो?”

एकैछिनमा उसले मोबाइलको एउटा तस्बिर देखाई। मोबाइल हातमा लिएर हेरेँ। रातो वर्णको, उमेरले पाको र अग्लो कदको मान्छे छ त्यहाँ।

“को हो यो?” मैले सोधेँ। चुरोटको धूवाँ आकाशतिर उडाउँदै उसले भनी, “त्यही हो, जसले मलाई जिन्दगी चिनायो, जिउन सिकायो। नदी तर्न किनारमा भौतारँिदै थिएँ,नदी तर्न साथ दिन्छु भन्दै हात समातेर बीचधारमा लगेर छाड्यो।”

ऊ सम्बोधनमा तिमीबाट ‘तँ’मा झरसिकेकी थिई।

“तँ विदेश जानुअघिदेखि नै यो मान्छेलाई म सामान्य चिन्थेँ। एक दिन हिँडिरहेका बेला उसको र मेरो यही ठाउँमा जम्काभेट भयो। हामीले यही कुर्सीमा बसेर कफी खाएका थियौँ। मेराबारेमा सोध्यो, बताइदिएँ। सबै बेलीविस्तार लगाएँ। त्यो दिन उसले मसँग यति नजिक भएर कुरा गर्यो कि मैले आफूले आफैँलाई उसको नजिक ठेलेर पुर्याएँ,” ऊ भन्दै थिई।

“यत्रो सहरमा आफूले आफैँलाई एक्लो नठान्नू, तिम्रो आफ्नो मान्छे पनि कोही छ, केही समस्या परे, एक्लो महसुस गरे मलाई सम्झनू, एउटा असल साथीको भूमिकामा म सधैँ रहिरहन्छु। तिमी ठूलो मान्छे बनेको हेर्न चाहन्छु,” यस्तै यस्तै लामो कुरा गर्यो।

चुरोटको अर्को लामो सर्को तानेर धूवाँ अस्ताउन लागेको सूर्यतिर फाल्दै संकेत गरेर बोली, “सानैदेखि हेलाँको जिन्दगी बाँच्दै आएकी मेरो जीवन सधैँ यस्तै छ।”

म उसका कुरामा चाख दिन थालेँ। त्यो मान्छेसँगको उसको सम्बन्ध के हो? किन ऊ यसरी टुटी? के यो अब यस्तै रहिरहन्छे? मेरा लागि चाखलाग्दा विषय बने।

“अनि?” मैले एउटा प्रश्न तेस्र्याएँ।

“तँलाई त थाहा छ म टुहुरी केटी। आमा सानैमा बितेपछि बाबुले अर्की आमा ल्याए। सानीआमाको रातदिनको टोकसो सहँदै एसएलसी सकेर म सहर आएकी हुँ। यहाँ पनि अर्काको घरमा बसेर उनीहरूकोे जुठो खाएर जुठा भाँडा माझेर पढाइ गरेँ।”

“बच्चैमा आमा गुमाएकी मलाई केही थाहा थिएन। माया के हो? कस्तो हुन्छ? तर, उसँगको सामीप्यले मलाई यी सबै कुरा सिकायो। मेराबारेमा धेरै नै चिन्ता लिन्थ्यो उसले। मेरो मनमा यति गहिरो गरी स्थान दिएको उसलाई अहिले चाहेर पनि निकाल्न सकेकी छैन।”

यति भन्दा उसले दुईवटा चुरोट फुकिसकेकी थिई भने वाइन नि दुई ग्लास। फेरि अर्को सल्काई। उसका कुरा सुन्दा मलाई लागिरहेको थियो, म कुनै कथा सुनिरहेकी छु। जुन मलाई नौलो लागिरहेको छ।

उसले कुरा अघि बढाई, “त्यहीबीचमा म उसको सरकारी कार्यालयनजिकको एक कम्पनीमा काम गर्न थालेँ, ३ हजार ५ सय रुपियाँ तलबमा। उसले फुर्सद पाउनेबित्तिकै फोन गथ्र्यो, “तिमी कता? मेरो काम सकियो।” मलाई लिन आउँथ्यो। हामी टाढाटाढा गएर निकै लामो समय बिताउँथ्यौँ। उसको छातीमा टाउको अडेस लगाएर म स्वर्गीय आनन्दमा डुब्थेँ। उसले मेरो कपाल मुसार्दै पीर नगरी काम गर्ने हौसला दिन्थ्यो। म पनि अफिसको काम छिटोछिटो सकेर उसलाई भेट्न हतारिन्थेँ।

ऊसँगका दुई वर्ष यति छिटो बिते कि मैले पत्तै पाइनँ। मैले मेरा समस्या भनिनँ भनेर ऊ रिसाउँथ्यो पनि। म टुहुरीले यति धेरै माया पाएकी, जो सम्हाल्न कठिन भयो।

तर, पछिल्लो समयमा उसको व्यवहारमा निकै परविर्तन आयो। भेटघाट त परै जाओस्, फोन आउने क्रमसमेत घट्यो। मैले गर्दा नि झर्किन थाल्यो। चोर-पुलिसको झैं कथा चलिरह्यो। साँच्चै ऊ निकै बदलियो। म उसलाई जति माया गर्थें, त्यसभन्दा बढी सम्मान पनि।

“म उसँग डराउँथे नि ! मलाई थाहा थियो। ऊ स्वास्नी, छोरा-छोरी भएको झन्डै मेरो बाबुसँग उमेर मिल्ने मान्छे हो। तैपनि, म उसको व्यवहारबाट आकर्षित थिएँ।”

“बिहान ओछ्यान नछाड्दै फोन आउँथ्यो, “उठ्यौ? उठ उठ, धेरैबेर सुत्न हुन्न। अर्काको घर जाने छोरीले छिटो उठ्ने बानी गर्नुपर्छ।” अनि, म प्याउली भएर भन्थेँ, “टाढा भएर उठाउँदा त हजुर यसो भन्नुहुन्छ, नजिक भए त कान तान्नुहुन्थ्यो होला?” “मसँग नजिस्क बाबा, छिटो उठ !” ऊ फोन राख्थ्यो।

“ऊ मेरो साथी मात्र होइन, एउटा असल अभिभावक पनि थियो। अफिसको काममा केही अप्ठ्यारो परे उसैलाई सोध्थेँ। मैले ऊसँगको सम्बन्धको गलत फाइदा कहिल्यै उठाइनँ, न त उसले नै उठायो। विश्वास गर्थ्यौं हामी एकअर्काप्रति। तर, जब उसको फोन आउन छाड्यो। भेट्न आएन। मलाई एक्लै छाड्यो। म सहरमा नितान्त एक्ली भएँ। मन बहलाउने कोसिस नि नगरेकी होइन, काम छाडेर दुई चार दिन बरालिएँ। अँह ! तर, सकिनँ। जागिर पनि छाडिदिएँ।” ऊ भनिरहेकी थिई। म मूर्तिवत् सुनिरहेकी थिएँ।

मैले मलाई देखाई दे म कुरा गर्छु पनि भनेँ, अहँ तर सरिनाले मानिन। भन्थी, “मेरो कारणले उसको जिन्दगी बिगार्नु हुँदैन। म ऊ खुसी भएको हेर्न चाहन्छु।”

चुरोटको ठुटो टे्रमा राख्दै भनी, “सबै थोक गुमाएँ केही छैन अब मसँग।” अनि, लामो सास तानी।

रातको ८ बज्न लागेको छ। वेटरले बिल ल्यायो।

फोन नम्बर मागेँ। मोबाइल बोक्दिन भनेर उसले ढाँटी मलाई। तर, त्यो फोटो उसले एकछिन अघि मात्र मोबाइलमै देखाएकी थिई। ऊ दिन चाहन्न भनेँ मैले नि जबरजस्ती गरिनँ।

“धेरै बाँच्नु छ, जिन्दगी सुधार,” भनेँ। “कसका लागि सुधारौँ? किन सुधारौँ?” ऊ बोली, “बच्चैदेखि हेलाँ, तिरस्कृत र घृणापूर्ण जिन्दगीको भारी बोकेर बाँच्दै आएकी हुँ, मलाई अब सुध्रिनु छैन।”

म निरुत्तर भएँ।

तीन घन्टा उसँग यसरी बिताउँदा मैले केही ठम्याउन सकिनँ। के भयो यसलाई? के यो अब यसरी नै बाँच्छे त? किन त्यसले उसलाई यो हालतमा छाड्यो? के सरिनाको गल्ती नै थियो त? प्रश्नैप्रश्नले मेरो मस्तिष्क भरियो।

उत्तर खोजिरहेँ तर पाइनँ। म रातभरि उसैका बारेमा सोच्दै निदाएँछु। सपनामा पनि उसैलाई देखेँ। ऊ उसैको प्रेमीसँग विवाह गाँठोमा बाँधिएर लजाउँदै विवाह मण्डपमा विस्तारै घुमिरहेकी थिई। सपनामै भए पनि म रमाएँछु र उसलाई अँगालो हाल्न पुगेँछु। अँगालो हाल्दा सिरकलाई मेरा पाखुराहरूले स्पर्श गरेछन्। यसले म अचानक ब्युझिंएँ। बिहान भइसकेको रहेछ। कतिबेलादेखि मेरो फोनको घन्टी बजिरहेको थियो। मैले फोन उठाएर हेलो भनेँ। उताबाट कुनै पुरुषले मेरो नाम सोध्यो, मैले उसले सोधेको नामको महिला म नै हुँ भनेँ। फोनमै त्यो पुरुष स्वरले भन्यो, “म टिचिङ् हस्पिटल, महाराजगन्जबाट बोल्दैछु, तपाईं सरिना भन्ने महिलालाई चिन्नुहुन्छ?” मैले आश्चर्य मान्दै स्वीकारोक्तिमा जवाफ दिएँ।

त्यो पुरुषले भन्यो, “हामीले सरिनाको ब्यागमा तपाईंको भिजिटिङ् कार्ड पायौँ र फोन गरेको। तपाईं कृपया उहाँको लास बुझ्न तुरुन्तै आउनू होला।” अनि, म छाँगोबाट खसेजस्तो भएँ। के, किन, कसरी? भन्ने अनेकौँ प्रश्नहरूको घेराबन्दीमा म बाहिर निस्केँ र एउटा ट्याक्सीमा बसेर अस्पतालतिर लागेँ। मलाई यसबेला दुईवटा प्रश्नले बारम्बार घोचिरहेको छ? रातारात यो के गरी सरिनाले? त्यो पनि मलाई भेटेपछि । र, अबको उसको लास म एक्लैले कहाँ लगेर दाहसंस्कार गर्नू? म यतिबेला साँच्चै संवेदनाहीन भइरहेकी छु। साथी गुमाउनुभन्दा उसको दाहसंस्कारको पीरले मलाई पिरोलिरहेको छ। म रुन चाहेर पनि रुन सकिरहेकी छैन। सायद मेरो जीवनको अग्निपरीक्षा पनि यही हो । समस्यामा सायद मानिसको संवेदना पनि हराउँदो रहेछ ।

नेपाल साप्ताहिक अंक ४१३

Kusum Gyawali – Sambidhan (Nepali Laghu Katha)

कुसुम ज्ञवाली – सम्बिधान (लघु कथा)

परिवार थिएनन, छोराछोरी थिएनन, नीजि आफ्नो भन्ने केही थिएन उनको। सामाजिक परिवर्तन र चेतनाका लागि उनले आफ्नो सिङ्गो जीवन अर्पेका थिए। जीवनभरको परिश्रम र समर्पणलाई उनका साथी संगी सहयात्रीले सघाएर सहयोग गरेको रकमको अक्षयकोश चल्थ्यो, त्यसबाट आज सयौं गरिब विद्यार्थीहले निःशुल्क पढ्थे, सयौं गरिबहरु उपचार गरिन्थ्यो।
उनी अक्सर पैदल हिड्थे, बस चढ्थे बढीमा। उनले अलिकति सुविधा त्यागेर समाजमा समर्पित हुन उनका आफ्ना सहकर्मीहरुलाई समेत आग्रह गर्थे। उनको समाजसेवी संस्थाका कसैलाई पनि सुख सयलको जीवन नविताउन निर्देशन दिन्थे। स्वयं त्यागका प्रतिमूर्तिका अगाडि जो पनि नतमस्तक हुन्थे। यसरी उनको गरिबी विरुद्धको सशक्तिकरण अभियानले निकै ठूलो सफलताहरु पाएको थियो।
उनले बारम्बार आफ्ना कार्यकर्ताहरुलार्य भन्थे ट्याक्सीमा नचढ्नु, बसमा चढ्नु। ती महान ऋषिका कुरा काट्न कसैले पनि सक्ने कुरा थिएन। उनले आफ्ना अनुभवहरु उपदेश ढुङ्गामा खोपेर कार्यालयमा टाँसेका पनि थिए। उनका अनुयायीका लागी यो यो अकाट्य संविधान थियो। उनको अवसान पछि त्यस संस्थाका एक जना व्यक्ति प्रभुत्व बने। व्यक्तिगत सुखसयल छोडेर सामाजिक सेवामा जुट्ने मान्छे कार ट्याक्सी नचढ्नु भन्ने संस्थाका संस्थापक गुरुका उपदेश कसैले काट्ने कुरा भएन।

संस्थाका नयाँ प्रमुख अचेल बसमा मात्र यात्रा गर्छन। तर बस भने सुविधा सम्पन्न बेडरुम र “इन्टरटेनमेन्ट रुम” सहितको बिशेष खालको छ। त्यसमा संस्थाका नयाँ प्रमुख मात्र एक्लै चढ्ने त्यो बसलाई करौडौं पर्छ र दर्जनौ कारलाई पुग्ने ईन्धन त्यो बस एक्लैलाई चाहिन्छ।

Mitra Pathak – Bhashan Ra Byabahar (Nepali Laghu Katha)

मित्र पाठक – भाषण र व्यवहार (लघुकथा)

समाजमा भलाद्मी र समाजसेवी गनिएको उसले आजपनि चोक बजारमा सबैका सामू चर्को चर्को भाषण दियो – “छोरा र छोरी दुइमा केहि फरक छैन । छोरीले पनि छोराले बराबर गरेर देखाउन सक्छन, यदि अवसर पाए भने ।”

यति भन्दा नभन्दै उसले झल्लक सम्झियो उसलाई आज अलि हतार थियो । २-४ दिन भित्रै उसको दोस्रो बिहे हुन लागेको थियो । त्यो पनि छोरो पाउने श्रीमतीको साथमा । उसले आफ्नो कुरा टुंग्यायो र मनमनै सोच्दै अगाडी बढ्यो – “छन त छोरा र छोरी दुइमा केहि फरक छैन तर……..।”

मित्र पाठक “राजु”
देवचुली-८ , सिताबास , नवलपरासी
हाल: किर्तिपुर, काठमाडौँ