मनु मन्जिल – ल्याम्पपोस्ट
(मधुपर्क बैशाख, २०६७)
निभेर दिनभर उभिन्छु अचेल सडक- किनारामा
बाँच्नै नहुने धेरैजसो दिनहरू बाँचेर
मात्र आयु नाघ्न नसकेर उभिए जसरी ।
यति खराब जिन्दगी पनि अभिनय होइन
यो Continue reading “Manu Manjil – Lamp Post”
नेपाली कविता को बिशाल संग्रह
मनु मन्जिल – ल्याम्पपोस्ट
(मधुपर्क बैशाख, २०६७)
निभेर दिनभर उभिन्छु अचेल सडक- किनारामा
बाँच्नै नहुने धेरैजसो दिनहरू बाँचेर
मात्र आयु नाघ्न नसकेर उभिए जसरी ।
यति खराब जिन्दगी पनि अभिनय होइन
यो Continue reading “Manu Manjil – Lamp Post”
भीरा खड्का – मेरो जीवन र हिटलरको ग्यास च्याम्बर
मनस्थितिका
हरेक
बिचाररुपी मेरा
येहुदी सिपाही हरु
ग्यास -च्याम्बरमा खादिएका छन,
हिटलर बनेको
मेरो नश्वर काया
मानसिक अन्तर्द्वन्द बीच बन्धित
मेरो अस्तित्व
स्व-आत्माको लाचारिमा
अट्टहास हासो सहित
ताण्डव नृत्य गर्दै छ /
आफैलाई कैद राख्न
म बाध्य छु
घुटघुटी लिएर जीवन मर्न
म विवस छु,
तेसैले
आफ्ना बध्यताहरुलाई
विवशता हरुलाई
निस्शासिएर
अन्त्य गराउन
मन्जुर छ मेरो मानसपटल
च्याम्बरमा
हिटलरको ग्यास च्याम्बरमा
हुस्सुका बाक्ला खातहरु हटाएर
राफिलो घाम ताप्नुछैन मलाई
न त बादलका बाक्ला च्यादर ओढेर
न्यानो बन्नुनै छ
म, पखेरोको एउटा अस्तित्व
घाममा वा ओझेलमा
खुशीहरु अनुभुत गर्नसक्छु जसैतसै
कोदालीले पखेरो सम्याएर
अन्न Continue reading “Pushpa Baruwal – Kohi Malai Kina Kehi Bhanos”
गुर्खा न्यूरोनः साइवर स्वस्थानी जात्राहरु
पञ्चवलिका वाजाहरु बजेका छन्
रिकुटेजात्रा – खोइ कहाँ हराए खलङ्गाका
श्वाभिमानहरु ?
मुखुण्डोहरुको जुलुस
अस्थि–पहाडमाथि उभिएर
चेसवोर्डका गोटीहरु चलेका छन्
ए, Continue reading “Sarubhakta – Asthi Pahad Ra Gilo Brihaspati”
प्रकृतिले जब व्यङ्ग्य रेखिन्
चेहरा तिनका बने
नेपालीको भान लेखिन्
बान् भो हाम्रो भने ।
सब गधाले खुशले ऐंके
भ्यागुताले गाए कें कें
भो भुजङ्गजाति प्रसन्न
मातृभूका पुष्प रोए
धन्य तिनको जन्म धन्य
(हुन त केवल शुक्र-कीरा!)
ज्योतिषीले नाम राख्यो
कोहेनूर! वाह! विश्वहीरा!
नामजस्तो व्यङ्ग्य के छ ?
मणिधर भन्छन् सर्प जो छ
नेपाली रे देश-धमिरा
अङ्ग नै मानिन्छ राम राम
सब खटिरा
व्याकरण मिल्दैन सड्छ
माफ गर्नोस् !
हँस्सी मात्रै लेखिरैछु
आँसु झार्नोस् !
पातालपुरीको गद्य भो
अङ्ग्रेजीको उल्था जस्तो !
हिन्दी वा नेपाली यो !
तैपनि के दालरोटी-
निम्ति कलम नरेटूँ यो ?
गधाका बच्चा हुन्छन् पाजी
भ्यागुताका के हुन् काजी ?
खूब पढाउँथे ती गुरु !
(गुणशील गुरुका पुच्छर थिए
लौरो सीङ?) भो है कथाको
होस् न छिटै पो शुरु !
“ए गधा हो! ‘फ्रग’को माने भ्यागुतो ।
“फ्रगको माने भ्यागुतो ।
फ्रगको माने भ्यागुतो ।”
“के रे? के रे? के रे? के रे?”
“भ्यागुतो
भ्या! भ्या-गु-तो।”
एकादशीको दिन थियो
पशुपति ल्याएछ कालले
एक दिन निज धर्म्ममा
मरन्च्याँसे अक्षता-आशे!
मालिक सम्शेर कोही सम्झे
वेकुण्ठ सुख-टर्ममा
चाकरीका निम्ति आए-
शिवको अनि शेरको औ खीरको
धर्म्मराही धर्मराई
भस्मेश्वरका पासमा
चिता सुँघेछन् आफ्नो है
ढल्को तनको भासमा ।
“हे ठिटा हो!” बोल्न थाले
“भातृभाषा मर्दछिन्
नेपाली बाँच्दैन कहिल्यै
हिन्दीले राज गर्दछिन्।”
मानिस मर्ला भन्ने डर पो
आत्मा भरी छारो चल्यो
वेद तत्पर डग्मगाए
गीता जल्यो गीता जल्यो ।
बोल्न एउटा लाज हो जब
मानिस भैकन साँप स्याँक! स्याँक!
भ्यागुतो क्याँक! क्याँक!
लगुड हाम्रो भै सजीव
बोल्छ हातमा-
‘टाउको टयाक! टयाक!’
(माफ गर्नोस् तीतो लागे!)
सग्लै छन् ती मन्त्र बोलूँ
‘फर्सी फ्याक! फ्याक!’
बाँसमाथि राख नरिवल
काक झुत्रो एक बनाऊ
तीतेपातीले सजाऊ
स्मारक एउटा महापुरुषको
मलको ढिस्कोमा बनाऊ!
मुर्दा बोल्थ्यो नेपालीमा
छक पर्यौं ।
क्या गह्नायो मुखको गन्ध ।
थुक गर्यौ।
सिलटिम्मुर बरफसाथ
ल्याऊ पहेंला चाँवल,
श्याम भाग्छन् रात भरभर
यस्ता मीठा पागल!
हीहीहह हीहीहह
बोल्यो गधा!
छेपाराले मुत्दछन् रे
यस्ता बुज्रुगका चिहानमा
सर्वदा!
खूब झरीमा एक कुकुर
स्याउँ स्याउँ कीरा
सड्थ्यो लाचार! नाम सोधेँ
रै हीरा।
झन्डै झन्डै मै मरेथें
त्यो गह्नाई
बान्ता आई!
तिम्रो बुद्धि! गिद्धलोचन!
यस्तै लाग्यो है मलाई!
उस्तै हो हिमाल, वन, जंगल, डाँडा, काँडा
उस्तै छन,
मान्छे पनि उनै हुन
घाम, जून उही छन
त र पनि किन लाग्छ
सबै फरक, फरक ?
माटो त्यही हो,
टेक्ने धर्ती उस्तै छ ,
हावाको स्पर्षले उसरी नै छुन्छ
त र पनि किन लाग्छ
सबै फिक्का,फिक्का ?
मन उही छ छातीभित्र
मुटुको आकार उही हो
हेर्ने आँखाहरू त्यही हुन,
त र पनि किन लाग्छ
सबै नौला,नौला ?
हो…. यो सत्य हो,
म देख्दिन आफन्तको छायाँ,
पाउँदिन ति मायारुपी शब्दहरू,
अनि साट्न सक्दिन भावनाका उद्गगारहरू,
किनकि फरक यत्ति हो
म आफ्नो आगनबाट ओझेल छु
म आफन्तको सामिप्यताबाट
बन्चित छु ,
आफ्नो माटोबाट बिरानो छु ,
बस ……………!
(अमेरिका )
यात्रा जीवन, जीवन यात्रा
पाइताला खियाउँदै सिंचेर गोरेटो आफ्नै रगत पसिनाले
असंख्य उकाली, ओराली र जंघार निल्दै
निस्कन्छन् पाइलाहरू यात्रामा,
भेटिन्छन् थुप्रै सहयात्रीहरू
बाटो–घाटो र गोरेटोहरूमा,
सिरसिर Continue reading “Min Dwandi – Yatra”
प्रेम ओली – मेरा गोरुको बाह्रै टक्का
गजडी होस् कि दरुवा
समानुपातिक कि हरुवा
आफैँ पहिले सकार्ने
रोप्ने बेलामा बोधिबृक्षटिप्ने बेलामा बिषबृक्ष
आफैँ पछि खकार्ने
चन्दा होस् कि घुस
ठन्डा होस् कि जुस
पाएसम्म Continue reading “Prem Oli – Mero Goruko Barhai Takka”
निरोज – अतृप्त मन पोखिन बांकी क्यानभासमा
आ-आफ्नो हातमा
एक एक थान कुची र ब्रश लिएर
उभिएका थियौ हामी पनि
रित्तो विलकुल नांगो क्यानभासमा ।
फगत् शब्दहरु निकाल्यौ
सायद ति बोलीहरु हुनसक्छन्
तर कुनै Continue reading “Niroj – Atripta Man Pokhina Banki Canvas Ma”
कसरी गर्नु युद्ध घामसँग
प्रकाण्ड ताप,
सहश्र शक्तिका,
अजश्र ओज,
र
अविरल आगोसँगै
अनन्त योजन अग्लाइको,
अग्नि पिण्ड जो छ
सधै तातो भएर बलिरहेछ
माफ पाऊँ
मैले अंश खोजिरहेकै थिइन घामसँग,
करोडौ अंशियारको
बराबर अंश भएर,
छरिएर,
बाडिएर,
मेरो टाउकोमा
अझै आगो लादिरहेछ ,
र
घाम स्वयं,
मसंग युर्द्धगर्न खाज्दैछ ।
म भागिरहेछु
रापको आतंक झेलेर
ओत खाज्न हिडिरहेछु
कुइनेटाहरु
गुफाहरु
अलिकति जोगाउनु छ,
छाँद हालेर ।
मात्र बस्ने बासको,
मात्र छेलिने छानाको
खोजिमा छु ।
र
सेप खोज्दै
ताप भन्दा पर कुदिरहेछु ।
यद्यपि पछयाइरहेछ ऊ
पोलिरहेछ ऊ,
युद्ध गर्ने सहास नै कहा छ र
घाम सँग ?
ए, कुनै उपाए भए बताइदेउ,
म कसरी जोगिन सक्छु ?
मैले आफै माया गरेको ,
मेरो पृय घामसँग ।
अनमोलमणि – जब मर्छन् मन्दिरकै ढोकाअघि (गजल)
जब मर्छन् मन्दिरकै ढोकाअघि भोकाहरू
सोच्नु तिम्रो लागि पनि बन्द छन् ती ढोकाहरू
पखालिन्न पीडाको खत नपुज निर्जीव ढुङ्गा
तिमीलाई नै गिज्याउँदछन् ती पीडाका Continue reading “Anmol Mani – Jaba Marchhan Mandirkai Dhoka Aghi (Nepali Gajal)”
एफ्रोदाईतको
नग्न फोटो मुन्तिर
लागेको छ आगो ।
त्यो तातेको आनन्दस्थानमा छ
ठूल्ठूलो सास ।
पहाडको रंगहरु बिग्रिएको छ
वर्खा लागेको छ पोखरीमा ।
निभ्दै गैरहेको दुईटा जून छ
अनुहारको रातो आकाशमा ।
निद्रा होईन त्यो पीडा त्यो
सृष्टि कम्पन छ ।
निःशब्द ओठभिर
चर्को उठेको तिर्खा सल्केको छ ।
दुर्गन्धहरुको सुवास फैलिएको कोठामा
दौडिरहेको छ तरंग
बिजुलीको नांगा तार भएर ।
बत्ति जलेको छैन ।
भित्र ऊ / बाहिर म
ढोका खोलेको छैन ।
वारि तिर्खा
पारि पोखरी
पुल लागेको छैन ।
भन्नेहरु भन्दै गर्छन्
सक्ने ले गर्ने हो
खाको लाको पाको
नेपाली को उखान सबै ले थाहा पाको
लुट्नेहरु निर्धक लुट
कानुन देखे पार्टी को झन्डा लुटक
हत्यारा लाई शाहीद घोषणा भएको
देश मा अपराध लाई कस्ले रोक्छ ?
माग माग आजै क्षति पुर्ती माग
जेको पनि माग्ने भए
आमाले ९ महिनासम्म पेटमा
कब्जा गरेकी थिइन त्यस्को पनि माग
खोतल खोतल मौका यही हो
जता ततै खोतल
जहाँ सम्म आफु आएको ठाउँ देखिन्न
तब सम्म खोतल
तिम्रो आँशु मात्र मोती
अरुको आँशु बर्षा को पानी
कतिसम्म लुट्छोउ लुट देश
नेता रुपी देश का बेइमानी
तोपी फालेउ दौरा फालेउ
पात्रो पनि फाल्ने भन्छोउ
फाल् फाल् पालै पालो
पशुपती बुद्ध र देशै फाल्
अबिर खालिङ्ग – पोखराका कविताहरू
१
देशको गौरव
र
आनन्दको विहार
मा
छा
पु
च्छ
रे
अनि
फेवाताल ।
२
सौन्दर्य प्रतियोगितामा प्रथम भएपछि
शिरमा माछापुच्छरेको ताज पहिरिएर
ग्रामीण वाला पोखरा
नौका विहार गरिरहिछ फेवातालमा ।
३
विदेशतिर छोराहरु रेटिएपछि
माछापुच्छरे रून्छ शुन्यतामा ।
आँसुको दह फेवातालमा
विदेशी पर्यटकहरूका
नौका विहार आनन्दिलो हुन्छ ।
छोरा हराएको सुचना बोकेर होशहीन माछापुच्छरे
पर्यटक उत्सव हेरिरहेको हुन्छ ।
४
बढेका छोराहरू कहाँ गए?
हुर्केकी चेलीबेटीहरु कहाँ छन?
सन्तानहीन घरमा
दशैंको भोज खानु मख्ख छ देश।
देशवासी विना पर्यटक वर्ष मनाउनुको उन्मादमा
अलमस्त छ देश ।
५
हिजोआज सोचमा मग्न छ माछापुच्छरे कि
आफ्नो अग्लाई देश होइन रहेछ
सुन्दरतामा आफ्नो देश छैन रहेछ ।
(Sent to Sanjaal Corps via Email)
देशमा विभिषणहरु ज्यूदैं छन्।
देशमा जालन्धरहरु पनि छन्।
जे जति अर्जुनहरु छन्–
ती अव कुनै हालतमा,
कृष्णको वहकाउमा,
युद्ध लड्न चाहादैनन्।
र पश्चतापको भाषामा–
उल्टै सम्झाइरहेछन् कृष्णलाई,
फेरि अर्को युद्धको तयारी–
अव कसैगरी गर्नु हुन्न भनेर।
अझै जिकिर छ कृपाचार्यको –
उनले चाहेका भए ,
विगतमा पनि –
युद्ध टल्न सकिन्थ्यो भनेर।
निरीह धृतराष्टहरुले –
पहिला पनि कहाँ सिमाना देखेका थिए र!
यसर्थ,
सञ्जयहरु पनि हड्तालमा जुटेका छन् –
उनीहरु अव,
कुनै अन्धाको पाउभक्तिमा,
आफ्नो समय उत्सर्ग गर्र्न चाहादैनन्।
र
चाहादैनन्–
पुत्र मोहको नाउँमा,
एउटा सिंगै सभ्यता नासियोस्।
दाउको राजनीति छोडेर,
सकुनी पनि सुधि्रएका छन्।
सभ्यता टिकिरहनु पर्छ भनेर–
दुर्योधन सत्संगमा भिजेका छन्।
इच्छा छैन कसैलाई–
अव कुनै युद्ध चम्कियोस–
र
खरानी बनोस कुरुक्षेत्र।
म चौतारीमा वसेर,
तल हेरिरहेछु –
मेरो देशमा,
हस्तिनापुरमा नभएका–
केही लेन्डुप हरु छन्–
केही लेन्डुप हुन खोज्दैछन्–
र
भरखर जन्मेका केही लेन्डुपरुलाई,
साना नानीहरु–
पुतला बनाएर जलाउदैछन्।
म चोर्दछु लुट्छु गर्छु काटमार
जुटाउन फगत् पेटको आहार ।
जानेर हो यो पाप नै तार-तार
हिंड्दछु म बाटो पापकै हजार ।। १
गरि पशुतुल्य कर्म ब्यवहार
थुनेर सब आत्मज्ञानका द्वार ।
म लाउँछु मान्छे नामको जुहार
पुकार्छु मैलाई मान्छे बार-बार ।। २
भन्छु पाएँ धन्य यो मान्छेको भेष
म बोल्छु अब्बल अर्ति उपदेश ।
हिसाब ‘मेरो’को राखि केश-केश
म उमार्छु आफैं रीस, राग, द्वेष ।। ३
जान्दछु म भाग लानेछु निशेष
गर्दाकन यो प्राण हरिमा पेश ।
जगको म हुँ मिथ्या बीजन क्लेश
सम्झन्छु म मान्छे आफुलाई बेश ।। ४
जोडिन म आफु रचि धेर झूट
गराउँदछु सदा अरुमा फूट ।
तृष्णा अमेट पिउने यो प्रेम-घुँट
बाँड्नु परे दिन्छु छली कालकूट ।। ५
सदगूण मानि जो छ आफ्नो खुट
देख्छु दुर्गुण जगैको पुट-पुट ।
गुणगान आफ्नै गाउँदै अटुट
मै दिन्छु मलाई मान्छे ठान्ने छुट ।। ६
तुजुक हुन्जेल किन अरु चिन्छु
म ईश्वरैसँग पनि टेक लिन्छु ।
गलेर जब म ह्याउले खिइन्छु
तब ईश्वरको पाउमा झुमिन्छु ।। ७
उ ईश्वर हो म शरण लिइन्छु
र स्वार्थी म ईशैलाई धोका दिन्छु ।
म झूटै ईशको पूजा गरिहिन्छु
र उस्को एकमात्र भक्त भनिन्छु ।। ८
बटुली घरमा द्रब्यादि अकूत
भुल्दछु म आफ्नै भविश्य र भूत ।
नशाले धनको म भएर धूत
गरिरन्छु अनेक भाँति कर्तुत ।। ९
भएर मानिस योनिको कपूत
भनाउँछु आफुलाई देवदूत ।
जगतमा जति छन् यी प्राणीसूत
हो निर्घिणी मै छु, के म मान्छे हुँ त ? १०
पुण्टे बाबु चढेको
काठको घोडा क्या राम्रो !
लगाम, काठी जडेको
काठको घोडा क्या राम्रो !
टाउको यसको सेतो छ
पिठ्यूँ यसको पहेंलो
कालो आँखा चम्किलो
पुच्छर यसको हरियो
भाग्ला भन्ने डर छैन
लड्ला भन्ने डर छैन
हुत्याई फाल्ने डर छैन
लात्तीले हान्ने डर छैन
खाना यसले खाँदैन
दाना यसले खाँदैन
पानी दिनु पर्दैन
फोहर यसले गर्दैन
यस्तो च्याण्टे घोडामा
हाम्रो पुण्टे चढेको
मावलीघर जानलाई
भनेर अघि बढेको ।
हट्हट् बाटो छोडिदेऊ
ओर्लने बेला भा’छैन
बिहानैदेखि चढेको
कैले पुग्छ था’छैन ।
तेजकुमार श्रेष्ठ – स्पर्शविहीन
(मधुपर्क २०६६ चैत)
सुसेली सुसेल्दै मादी
एक जीवनध्वनि
तनहुँ मलाई तन्काइरहेछ
समयको वक्षमा
म हिँड्दै छु
अज्ञात पदचापमा
तिमी छैनौ
छेउमा
कतै किनारमा
न तिम्रो घाम छ
न तिम्रो बतास छ
न तिम्रो जून छ
त तिम्रो छाया छ
म हताहत
म बेखबर
एउटा दुःखी पहाड बनेर
स्पर्शविहीन छु ।
मातृका पोखरेल – मान्छेहरूको भर्याङ्ग
(Source: असोज मधुपर्क, २०६८)
पर्यटकहरूले सगरमाथा चढेझैं
उनीहरूले चढिरहे हाम्रा करङहरूको भर्याङ ।
निरन्तर चढिरहे उनिहरू
हाम्रा करङहरूको भर्याङ
हजारौं वर्षदेखि
वा त्योभन्दा पहिले
लाखौं वर्षदेखि हामी उनिहरूका लागि
मात्र भर्याङ हुन वाँचेको जस्तो
हाम्रो आˆनो जीवन नभएजस्तो
हामी मान्छेहरू,
सधैंभरि मतदान केन्द्रको तातो घाममा
लाइन लागिरहने
मात्र भर्याङ जस्तो
उनीहरूको आँखामा
हामी सधैँ भर्याङ जस्तो ।
पहिले पहिले
निख्खर कालो रात थियो
हामी भर्याङ भयौँ हौ भन्न पनि नपाइने
अहिले केही हटेको छ कालो रात,
तर भन्छन् उनीहरू,
अहिले उज्यालो छ
हामी भर्याङ भन्नसम्म पाइने ।
उनीहरूको उज्यालोमा,
हामी भर्याङ हौ भन्न पाइने
तर भर्याङबाट मुक्ति नपाइने ।
हामीलाई भर्याङबाट मुक्त भएको
हेर्न चाहँदैनन् उनीहरू
बरु चाहन्छन डेकेन्द्र राजबंसीले ८ गरेझैं
हामी सबैको आत्महत्या
उनीहरू भित्रैबाट चाहन्छन्
अबोध बच्चाहरू सँगसँगै
भोकले छट्पटिएर
कणर्ालीका अविभावकहरूले गरेको जस्तो
हाम्रो पनि सामुहिक आत्महत्या
तर उनिहरू चाहँदैनन्
भर्याङ्बाट हाम्रो मुक्ति ।
मान्छेलाई भर्याङ बनाउने मान्छेहरू,
भर्याङ्नै भर्याङले उठाएको मुठ्ठी
भर्याङ्नै भर्याङले लगाएको जुलुश
भर्याङ्नै भर्याङले उरालेको भाषण
भर्याङ्नै भर्याङले चलाएको क्रान्ति
कति शक्तिशाली हुन्छ
मान्छेलाई भर्याङ बनाउने मान्छेहरू
अब हेर तिमीहरूले
आँखा खोलेर हेर
इतिहासका पन्नाहरूमा आँखा रगडेर हेर, काठका भर्याङलाईझैं
तिम्रा पाषाण खुट्टाहरूले
लामो समयसम्म
तिमी बाहुन, मचैं कामी
कोही दमाई, कोही च्यामी
के भो जात फरक परेर –
त्रि्रो हाम्रो एकै थलो
एकै हुँदा हुन्छ भलो
मिली बसौं एकै भएर ।
तल-माथि, छुवाछुत
हामीबीच किन फूट –
सबै बराबरी भनेर,
मान्छे भई सोच्नुपर्यो
मान्छे Continue reading “Durga Lal Shrestha – Manchhe Ko Geet [Bal Kabita]”