Prakash Thamsuhang – Chasok

प्रकाश थाम्सुहाङ – चासोक

नयाँ दिन
नयाँ मौसम
नयाँ परिवर्तनमा
पखालेर सप्पै क्षयग्रस्त पुराना बिम्बहरू
पुरानो जग
पुरानो घर
पुरानो राष्ट्रियता
आऊ सोल्टिनीहरू
नयाँ घाम लागेको बेला
नयाँ अन्न पाकेको बेला
नाचौं उल्लासले
नाचौं उमङ्गले

च्याङ्ब्रुङ ब्रुङ
च्याङ्ब्रुङ ब्रुङ

नयाँ संरचनाका लागि
नयाँ जीवनका लागि

हामी विजयको नजिक
हामी प्राप्तिको नजिक
अब, अग्लिएर चेतनाको कञ्चनजङ्घा
डाकौँ सहस्र उत्पीडित हंसहरू
डाकौँ सहस्र सिमान्तीकृत मुटुहरू
डाकौँ सहस्र मुर्झाएका सातोहरू
भाकौँ पवित्र मनले
मुजिङनाखेयङना
र बोलाऊँ ताजा हावा

लिऽखुरी लिऽऽखुरी
लिऽखुरी लिऽऽखुरी,

यो गुम्सिएको युगमा
जन्माऊँ नयाँ भ्रुण
साक्षी छन्
यो हावा
यो पानी
यो जङ्गल
आऊ निर्वासित मनहरू
जाग पराजित आत्माहरू
लेखौँ सुनौलो इतिहास
कोरौँ आफैले आफ्नो भाग्य

च्याङ्ब्रुङ ब्रुङ
च्याङ्ब्रुङ ब्रुङ

आऊ सोल्टिनीहरू
नाचौँ उल्लासले नाचौँ उमङ्गले
नयाँ संरचनाका लागि
नयाँ जीवनका लागि ।

1. चासोक : किराँत लिम्बूहरूका एक उधौली चाड, जसमा नयाँ अन्नहरू भित्र्याइने गरिन्छ ।

2. मुजिङनाखेयङना : मेन्छामगेन याप्मी कुबोक्मा (मानिसको उत्पत्ति) मुन्धुमअनुसार लिम्बूहरू मुजिङनाखेयङनाका छोरा सुऽसुवालिऽलिम याक्थुमहाङका सन्तान हुन् । मुजिङनाखेयङना हावाबाट गर्भवती भएको हुनाले आफनो छोरालाई हावा-बतासको छोरा भनेर सुऽसुवालिऽलिम भनेर न्वारान गरिदिइन् । यो नामको अर्थ सुस्तरी चल्ने बतास लाग्छ । मुजिङनाखेयङनाले आफनो दौतरीहरू नभेटेपछि थकित उनी रूखमा चढेर लिऽखुरी लिऽखुरी भन्दै मीठो हावा बोलाएर दौतरीहरूको तिर्सना मेटिन् । आज पनि रूखको फेद वा कतै थुम्कीमा बसेर लिऽखुरी लिऽखुरी भन्दा मीठो हावा चल्ने गर्छ ।

Rakesh Karki – Diunsai Fulharu Lukna Thale (Nepali Gajal)

राकेश कार्की – दिउँसै फूलहरु

दिउँसै फूलहरु लुक्न थाले
नदी -नाला तालहरु सुक्न थाले

अझ अझ तँ गधा भन्दै
मनपरी गाली गर्दै थुक्न थाले

आयो आयो मा-यो भन्दै
हातले छेक्दै शरिर झुक्न थाले

झुण्ड झुण्ड मान्छेको खल्बली
जोड जोडले कुकुर भुक्न थाले

भूत पिशाच हो कि भन्दै
धामीले मंत्र पढ्दै फुक्न थाले

आफ्नै देशमा हिँडेका बटुवा
अर्का देश हो कि भन्दै रुक्न थाले

– लस् एन्जेलस्

Shyamal – Dushta Gatha

ध्यानमुद्रामा
जसले देख्न सक्छ
बलात्कारको सपना
र मन्दिरको देवतासामु उभिएर
जसले वर माग्न सक्छ
आफ्नो दीर्घायुको
जसलाई थाहा छ—कतै छैन ईश्वर
तर जसले किरिया खान्छ
ईश्वरका नाममा सयौं पटक
जसको महलको जगमा छन्
करौडौ मानिसका
कङक्रिट भइसकेका खप्परहरु
र जसले उभ्यायो बङ्गला
अरुका ससाना घरका भित्ताहरुबाट
झिकेर ईटहरु
सुन्नोस् दुष्टगाथा ।
यो सुन्दर पृथ्वी
र यसका जङ्गलका हरिया फाँटहरु
अग्ला—अग्ला हिउँका पहाड,
जोडले बन्ने नदीहरु
र खेतका पहेंलपुर फाँटहरु,
सबैको सौन्दर्य निचोरेर
जसले पिउन सक्छ
गर्मी याममा चिसो सर्बत
जसले जाडो छल्न सक्छ
ओढेर ज्याना कम्बलहरु
जसले सुटुक्क चोर्न सक्छ
अरुका आँखाका नानीहरु
र जसले गाउन सक्छ सन्ध्याकालमा भजन
जसले आफ्ना तीखा नङले झिकेर फाल्छ
आफ्नो पुरानो काँचुली
तपाईहरु पनि सुन्नोस्
दुष्टगाथा !
जहाँतहीं
गाउँ—सहर, जताततै
फैलिन्छ दुष्टगाथा हरेक प्रहर
मानिसको शरीरमा पढ्न सकिन्छ—दुष्टगाथा
वायुतरङ्गबाट सुन्न सकिन्छ—दुष्टगाथा ।
रेडियोलाई थाहा छ
यो कुन दुष्टको मौसम हो
क्यासेटमा सुरक्षित हजारौं दुष्टहरु
अर्को नयाँ दुष्टको प्रतिक्षामा छन्—दराजमा
र अर्को दुष्ट नयाँ काँचुलीमा प्रकट हुन्छ
अखबारको सम्पादक
अफिसको हाकिम
र अरु—अरु
लिपिबद्ध गर्दै छन् दुष्टगाथा
कृपया सुन्नोस्—दुष्टगाथा ।
यो बन्द गर्न
अघि बढेको जुलुस
तितरबितर भइसक्यो
र चालू छ, सुन्नोस्—दुष्टगाथा ।

Biplav Pratik – Saamanjasya

बिप्लव प्रतिक – सामञ्जस्य

तोते बोल्थेँ, दौडिँदै केराघारीलाई अँगाल्थेँ
भोगटेका रूख चढ्थेँ, खस्थेँ
र सूर्योदय हुनेबित्तिकै बाबा र आमाको वात्सल्यबाट
फुस्किएर आँगनमा र्झर्थें
घर फर्किंदै गरेका चराचुरुङ्गीका बथान
धानखेतमा बसेर हेर्दाहेर्दै सुर्य अस्त हुन्थ्यो ।
दौँतरीहरू हुन्थे, तिलौरी हुन्थ्यो
दसैँमा टीका अनि फेरि द्यौसी र झरिझरिे हुन्थ्यो
त्यो शैशव थियो ।

कुनै मोह थिएन, उमङ्गबाहेक
कुनै त्रास थिएन, परम्पराको बाहेक
हो, मोह थियो र त्रास पनि थियो
शैशव थियो त्यो ।

आज म हुर्किएको छु
मोह र त्रास पनि हुर्किएको छ
नयाँ रूप छ र त्यसको रङ्ग फैलिएको छ ।
अब म आरुबारीमा आरु चोर्न जान सक्तिनँ
अब म स्कुल जान र त्यहाँबाट बीचमै कक्षा छाडेर भाग्न सक्तिनँ
तर, खुसीहरू चोर्न सक्छु
आफ्नो महत्वाकाङ्क्षाको धनुषले
कसैको बलि दिन सक्छु
औँलाहरूको डरले म आफैँबाट
भाग्न सक्छु
म कर्तव्यबाट भाग्न सक्छु, म बाटो बिराउन सक्छु
हो, पक्का हो !
मोह पनि हुर्किएको छ
त्रास पनि हुर्किएको छ
केही बदलिएको छैन
केवल दृष्टि बदलिएको छ
परिभाषाहरू बदलिएका छन्
केवल यत्ति हो कि
कट्टु लगाएर सिँगान पुछ्दै
नाङ्गा खुट्टा, धुस्रैफुस्रै
कसैले देख्छ कि भनेर पल्याकपुलुक हेर्दै
अब म आरुबारीमा आरु चोर्न जान सक्तिनँ ।

घट्टेकुलो, २ नोभेम्बर १९९२

Shailendra Sakar – Jiwit Nayak Ko Aatma Katha

शैलेन्द्र साकार – जीवित नायकको आत्मकथा
(मधुपर्क २०६६ जेठ)

ऊ ठीक सात बजे उठ्छ
सात बजेर पाँच मिनेटमा रेष्टरुममा हुन्छ
त्यसपछि दाँत माझ्छ
बीस पटक माथिल्लो दाँत र
वीस पटक तल्लो दाँत बु्रसले माझ्छ, मुख धुन्छ
र सात बजेर बीस मिनेटमा ऊ बसभित्र हुन्छ ।
आठ बजे उसको काम सुरु हुन्छ
पाँच बजे अफिस छुटेर घर र्फकन्छ
केहीबेर गीत सुन्छ, खाना पकाउँछ
र टि.भि. हेर्दै खाना खान्छ
यसरी नै धेरै वर्ष विताएको छ उसले
ऊ मात्र एउटा पात्र हो उपन्यासको
उपन्यास लेखक हरेक पात्रलाई अन्त्यमा मृत्यु दिन्छ
यो सबैलाई थाहा छ ।
कुनै खराव लत छैन
कुन कारणले लेखकले उसलाई असमयमै मार्ने ?
तर लेखक भने चिन्तित छ- कसरी आफ्नो पात्रलाई मार्ने ?
पात्रलाई त्यो कुरा एकदिन थाहा हुन्छ
ऊ आफ्नो लेखकलाई भेटेर प्रश्न गर्न चाहन्छ
मैले किन असमयमै मर्ने ?
तर लेखक आफ्नो प्रत्येक उपन्यासमा
पात्रलाई मार्न बाध्य छ
उसले मर्नैपर्छ ।
तर कसरी ? क्यान्सरले एक्कासि ऊ मर्न सक्दैन
त के हृदयघात गराएर उसलाई मार्ने ?
लेखक एकदमै चिन्तित छ ।
पात्रलाई लेखकको गोप्य योजना थाहा हुन्छ
ऊ समालोचककहाँ पुग्छ र अनुरोध गर्छ
‘मलाई बचाउन लेखकलाई भन्दिनु पर्‍यो
समालोचक भन्छ-असम्भव, उसले तिमीलाई बचाउनै सक्दैन
उसका प्रत्येक नायकहरू यसरी नै असमयमै मर्छन् ।
नायक बाँच्ने कोसिस गरिरहन्छ
कोसिस नम्बर १- कुनै काम ठीक समयमा नगर्ने
नम्वर-२ जागिर छाड्ने र दिनभर कतै नजाने
नम्वर ३-कसैको फोन रिसिभ नगर्ने । त्यो लेखकको कल हुन सक्छ ।
अनि कहिल्यै नसोचेको एउटी साधारण ठिटीको ‘बार’ मा पसेर
ऊ दिनभर बिताउँछ
कारण यस्तो ठाउँ उसको नियन्ता
उसको जन्मदाता लेखकलाई थाहनै नहोस्
ऊ लेखकलाई फोन गर्छ
घण्टी बजिरहन्छ फोन उठ्दैन
अन्त्यमा बल्ल फोन उठ्छ
लेखक भन्छ- तिमीले छिट्टै मर्नुपर्छ
मेरा प्रत्येक पात्र यसरी नै छिट्टै मर्छन्
लेखक उपन्यासको अन्तिम परिच्छेद लेख्दैछ
केही घटित हुनु नै छ
लेखक पाण्डुलिपिको अन्तिम परिच्छेद लेख्दैछ
‘नायकले उपन्यासको लेखकलाई फोन गर्छ
र आफू मर्नुपर्ने उचित कारण माग्छ
तर लेखक भने जवाफ दिन चाहँदैन ।
विस्तारै पात्रलाई लाग्न थाल्छ
लेखकले उसलाई बिर्सिसक्यो
अनि ऊ आफ्नै पुरानो घडीको हिसाबमा
अनायास बस विसौनी पुग्छ
बस सात बजेर बाइस मिनेटमा हिँड्छ
उसलाई पक्का छ
त्यही बेला एउटा बालक साइकलमा दौडेर
बसतिर आउँदैछ
ऊ ठीक सात बजेर बीस मिनेटमा बस चढ्न सक्दैन
बस हिँड्छ
बालक बचाउन ऊ बसको अगाडि हुत्तिन्छ
उसको हात भाँचिन्छ
र टाउको गम्भीर चोट लाग्छ
ऊ बेहोस हुन्छ
अस्पतालमा ऊ ब्यूँझन्छ
डाक्टर उसलाई भनिरहेको हुन्छ-अहिले तिमी खतरामुक्त छौ
एक मिनेटले तिमी बाच्यौ
लेखक आफ्नो उपन्यासको अन्तिम वाक्य
यसरी लेख्न बाध्य भयो-
यसरी ऊ बाँच्यो
एउटा बालकलाई बचाएकोले ऊ बाँच्यो
प्रत्येक उपन्यासको मेरो नायकझैँ ऊ मरेन ।

Tirtha Raj Adhikari – Makaika Phool Haru

तीर्थराज अधिकारी – मकैका फूलहरु
(मधुपर्क २०६६ चैत)

केवल भोकलाई अघाउन
अनेकौं उपकरणहरू
परस्पर अनुवन्धित छन्
तल आगो छ
माथि ओदान छ
ओदानमाथि हाँडी छ
आगाको राँकोसँगै
हाँडीको तात्नेव|mम छ
तात्नुको सीमालाई पर्गेल्दै
पारखी हातहरू
हाँडीमा मकैका घान हाल्छन्
मकैका दानाहरू
पोलिदा पीडाले रन्थनिन्छन्
हाँडीको गर्भमा परस्पर जुध्छन्
कप्टेराले छेकिन्छन् / बिट नाघ्न सक्दैनन्
जीवन पोलिन्छन्
हार्नुको क्षणलाई स्वीकार्दै
बल थाक्छन् / तुजुकको विश्राममा
मकैका दानाहरू निर्जीव फूल बन्छन्
जीवनबिनाका यी फूल
आगो फुक्नेका
ओदान बसाल्नेका
हाँडी बसाल्नेका
कप्टेरा चलाउनेका
घान हाल्ने र निकाल्नेका
भोकका मीठा परिकार हुन्
जीवनको समाप्तिमै पनि
यी दाँतको घट्टमा अझै पिसिन्छन्
जिब्राको इसारामा अझै घिसिन्छन्
घाँटीको पहराबाट लड्दै
पेटको गुफामा पस्छन्
कणकणको अवशेष
पानीको घुट्काघुट्कामा बग्दै
सजीव मकैका दानाहरू
निर्जीव फूलहरूमा फवि|mएर
आफ्नै अस्तित्वबाट टाढा हुन्छन् ।

चसरस्वतीनगर, काठमाडौं-६

Bidhya Prasad Ghimire – Bhari Bhari Prem Ghada

विद्याप्रसाद घिमिरे – भरि–भरि प्रेम–घडा

भरि–भरि प्रेम–घडा दिएकै त छु नि !
बदलामा विष–प्याला पिएकै त छु नि !

सुन्दर मेरा हिजोहरू उसकै नाममा थिए
अधुरो यो बाँकी जीवन उसैलाई नै दिएँ
निष्ठूरी त्यो बैगुनीलाई नपाए के भो र
निर्मोहीलाई सर्वस्व सुम्पिएकै त छु नि !
बदलामा विष–प्याला पिएकै त छु नि !

सके जति सहेँ पीडा धेरै बाँचिसकेँ
जति हाँस्नु जिन्दगीमा सबै हाँसिसकेँ
छाडिदेऊ भो साथ मेरा सारा खुसीहरू
सपना ठानी जिन्दगी यो जिएकै त छु नि !
बदलामा विष–प्याला पिएकै त छु नि !

भरि–भरि प्रेम–घडा दिएकै त छु नि !
बदलामा विष–प्याला पिएकै त छु नि !

Ahuti – Gahungoro Africa

आहुति – गहुँगोरो अफ्रिका

मेरो रातो रगत
मानिसको पवित्र रातो रगत
नीलो पसिनाको बुँद बनेर जब झर्दछ
तिमी आफ्ना नरम अञ्जुलीमा आली लगाएर थाप्दछौ
जब म त्यो श्रमको सुवासयुक्त पसिना सुँघ्न खोज्छु
तिमी मेरो अपमान गर्र्छौ र मलाई टाढा राख्छौ
आँखा जुधाउने आँट गर पूजारी
म बीसौं शताब्दीको ‘अछूत’ हुँ !
यो गोल भूगोलको एउटा गहुँगोरो अफ्रिका हुँ !
म न्याय चाहन्छु
म मुक्ति चाहन्छु !
त्रि्रो मन्दिरको मूर्तिमा मेरो आरनको गन्ध आउँछ
ओदानीमाथिको कराहीमा मेरो पसिनाको गन्ध आउँछ
आँखा जुधाउने आँट गर धर्माती मान्छे
कि मेरो अस्तित्वलाई भुङ्ग्रोमा पोल र धर्म धान्ने आँट गर
कि मेरो अपमान गर्ने शास्त्रका पानालाई च्यात्ने या
जलाउने साहस गर
म त्रि्रो मन्दिरको देवता बनाउने कामी हुँ
यो गोल भूगोलको एउटा गहुँगोरो अफ्रिका हुँ !
त्रि्रो बस्तीको सफा भुइँलाई सुँघ
बस्तीका हर चोक्टामा मेरो रगतको गन्ध आउँछ
आँखा जुधाउने आँट गर सफा मान्छे !
कि मेरा रक्त नलीमा पानी भर
कि आफ्नो दिमागको फोहोर सफा गर
म त्रि्रो बस्तीको फोहोर सोहोर्ने च्यामे हुँ !
यो गोल भूगोलको एउटा गहुँगोरो अफ्रिका हुँ !
त्रि्रो मनका मनोरञ्जित ग्रन्थीलाई च्यात
त्यहाँ मेरो सङ्गीतका मधुर सरसराहट सुनिन्छ
आँखा जुधाउने आँट गर चेतनायुक्त मान्छे !
कि मलाई जनावरसँग बाँध र घाँस खुवाउने आँट गर
कि तिमी आफूलाई जनावरभन्दा फरक पार्ने साहस गर
म सारङ्गी रेट्ने, मादल ठोक्ने, गाइने हुँ, वादी हुँ !
यो गोल भूगोलको एउटा गहुँगोरो अफ्रिका हुँ !
माटोमा धस्सिएको मेरो जीवनलाई छाम
त्यहाँ मेरो आँसुको आहाल भेटिन्छ
आँखा जुधाउने आँट गर अघाएको मान्छे !
कि त्रि्रो गाँसमा मेरो आँसुको गन्ध छैन भन्ने आँट गर
कि मेरो दलित जीवनको सम्मान गर्ने साहस गर
म त्रि्रो गोरूसँगै माटोमा पौडिने मुसहर हली हुँ !
यो गोल भूगोलको एउटा गहुँगोरो अफ्रिका हुँ !
त्रि्रो पैतालाको जुत्तादेखि शिरको टोपीसम्म
त्रि्रो दृष्टिको दूर क्षितिजदेखि मुटुको स्पन्दनसम्म
म कहाँ छैन – म र्सवत्र छु !
मलाई तिमी कसरी ‘अछूत’ बनाउन सक्छौ ‘छूत’ मान्छे ?
कि इतिहासको कठघरामा उभिने आँट गर
कि आफूलाई बदल्ने साहस गर
आँखा जुधाउने आँट गर पूजारी !
म बीसौं शताब्दीको ‘अछूत’’ हुँ !
यो गोल भूगोलको एउटा गहुँगोरो अफ्रिका हुँ !
म अपमानित इतिहासको हिसाब चाहन्छु
म कुनै पनि मूल्यमा मुक्ति चाहन्छु !

Bibash Bipra – Jindagi Ta Kavya Po Bhai Sakechha

बिबश बिप्र – जिन्दगी त काब्य पो भैसकेछ

कहाँ ! अब जिन्दगी त काब्य पो भैसकेछ
पत्रेफूलको जस्तो खस्दैछन
जिन्दगीका पातहरु पनि एक-एक गरि
माटोमा-
पानीमा-

फुर्र उड़दाछन् हावामा
यसरि फैलदोछ जिन्दगीको चाहत
जसरि किरणहरु ।

जिन्दगी त काब्य पो भैसकेछ
मान्छेका हात-हातमा
झोला, सिरानी,डेस्क र टेबुलमा
पढ्दा पढ्दै छोडेका,
या
मयुरको प्वाखको साँध हालेर
बन्द गरिएका – पुस्तकहरुजस्तै ।

मान्छेहरु, कि अब आधा जिन्दगी बाचिसके l
अथवा- ब्लान्केट ओढेर यो जाडोमा – पढीरहेछन
जिन्दगीको किताब-चिया-कफीको सुरुपसंगै
वा प्रेमिकाको टाउको सुमसुम्याईसंगै
वा कान्तिपुर डायरीसंगै
वा आमाहरुले गाउने हरि भजनसंगै
आदि-
इत्यादि !

हो अबको आधा जिन्दगी – काब्य नै रहिरहनुपर्छ
जसरि – उपन्याशका पानाबाट
भुरुरु….
अक्षरउडेर मगज भित्र पस्छन
ठिक त्यसरी नै – मान्छेहरु बाच्ने साम्राज्यमा बास बस्नुपर्छ – उपन्याश, गीत, कथा, कविता र निबन्धका अक्षरहरुले ।
ता कि ? फुलले फुलको सुगन्ध पढ्न सकोस
काँढाले फुलको सुगन्ध बुझ्न सकोस
हो ! त्यो बुझाइमा मान्छेहरुले लिन सकुन
बाँकी आधा जिन्दगीको काब्य मन्त्र
अथवा – जीवन ।

अब जिन्दगी त काब्य पो भैसकेछ
पत्रेफूलको जस्तो खस्दैछन
जिन्दगीका पातहरु पनि एक-एक गरि
माटोमा-
पानीमा-

फुर्र उड़दाछन् हावामा
यसरि फैलदोछ जिन्दगीको चाहत
जसरि किरणहरु ।

Momila – Manchhe Ko Bhagawan

मोमिला – मान्छेको भगवान

मान्छेले बनाएको मन्दिर
मन्दिरभित्रको देवता
मान्छे उसैसँग डराउँछ ।

युग पगालेर
मान्छेले स्थापन गरेको आस्था
उही ईश्वरका अगाडि
मान्छे अपराध गर्छ ।

कहिले बेमौसममा अपराधबोध गरेर
मान्छे नै मान्छे बन्छ
कहिले अपराध नदोहोर्‍याएर मान्छे
मान्छेकै भगवान् बन्छ ।

Bimal Giri – Samaya

बिमल गिरी – समय

मेरो अबोध मन
आज कता कता रुमल्लिरहेछ
गाउँघर, बनपाखा, कन्दरा र डाँडाकाँडा
समतल र नागीहरूमा ।
आँखाले सम्झिरहेछ बिगतलाई
डाँडापाखा उकालीओराली र
चौतारीहरूमा, भञ्ज्याङहरूमा
सुसेल्दै र रमाउदै
हिंडेका क्षणहरू,
जाने त गैहाल्छ समय जस्तै
जाने भन्दा बस्नेलाई असह्य हुदोरहेछ
मुटुमा एक तमासको दु:ख अनी पीडा हुँदोरहेछ
आज समय दुखिरहेछ
तिमी गयौ
सबै गयो
मृदुल ओठहरूले बिहानी अरुणोदयसंगै
शुष्क गलाबाट निस्केको करुण क्रन्दनले
कता कता द्रबित बनाइरहेछ।
आज
अङ्गप्रत्यङ्गहरुको समय नापतौल गरिरहेछ
आँसु रित्तिएर सुक्का भएका आँखा
अबरुद्ध गलासङै समय
भागिरहेछ।

Hom Bahadur Chhetri – Hijaaja Kunni Ke Bhayechha

होमबहादुर छेत्री – हिजाज कुन्नि के भएछ

मनको रथमा
कृष्णलाई सारथी बनाएर
महाभारतको युद्ध लड्नेहरु भन्दा धेरै छन्
मसानघाटका मृतात्माहरु

मुटुको झ्याल बन्द छ
आँखामा पट्टि छ गान्धारी जस्तै
धिर्तराष्ट्र Continue reading “Hom Bahadur Chhetri – Hijaaja Kunni Ke Bhayechha”

Biplav Pratik – Bado Amurta Katha Chha Yo

बिप्लव प्रतिक – बडो अमुर्त कथा छ यो

(बडो अमूर्त कथा छ यो)
जन्म जसरी एउटा सन्जोग
मृत्यु पनि एउटा सन्जोग
सन्जोगकै जिन्दगी जिउनुपर्ने बाध्यतामा
हरेक मानव पिल्सिएर रोगी भए तापनि
स्वस्थ भएको अभिनय गरिरहेछ
(बडो अमूर्त कथा छ यो)

जुन दिन मान्छेले सन्जोगसँग विजय प्राप्त गर्नेछ
त्यही दिन विनाश सुरु हुनेछ
र सृष्टिले विश्राम लिनेछ
(बडो अमूर्त कथा छ यो)

सन्जोग कसैलाई साह्रै सुखदायी हुन्छ
सन्जोग कसैलाई साह्रै दुःखदायी हुन्छ
त्यही सन्जोग तिमी भोगिरहेछौ
त्यही सन्जोग म भोगिरहेछु
त्यही सन्जोग हामी भोगिरहेछौँ
(बडो अमूर्त कथा छ यो)

नयाँसडक, २९ सेप्टेम्बर १९८७

Homnath Pathak – Matribhumi

होमनाथ पाठक – मातृभूमि

मातृभूमि तिम्रो लागि सहिद पनि बन्न सक्छु
तिमीलाई चिनाउन प्रयोग होऊन् मेरा ज्ञान चक्षु

मेरा कर्महरू खुसी पारुन मातृभूमि तिमीलाई
पहरेदार बन्न सकूँ, सुख दिन सकूँ नेपालीलाई

माटो Continue reading “Homnath Pathak – Matribhumi”

Bibek Dulal Chhetri ‘Damak’ – Timro Samunne Garibi (Gajal)

विवेक दुलाल क्षेत्री “दमक” – तिम्रो सामुन्ने गरिबी (गजल)

तिम्रो सामुन्ने गरिबी आइ झुक्नेछ एकदिन
तिम्रो अघाउन्जेल नै धोको पुग्नेछ एकदिन

यो बेला नदी पहाड चढ़ला ,पहाड नदीमै डुब्ला
तिम्रो भित्रभित्रै Continue reading “Bibek Dulal Chhetri ‘Damak’ – Timro Samunne Garibi (Gajal)”

Biplav Pratik – Swabhab

बिप्लव प्रतिक – स्वभाव

कुनै दिन म पनि कैदमा
एउटा आँखीझयालबाट
एक टुक्रा उज्यालो
घामसँग सुटुक्क चोरेर लिने गर्दथेँ ।

तर, आज त म निकै नजिक छु उज्यालोसँग
उज्यालोले मलाई नै छोएर हिँडिरहेछ
न्रि्रुक्क नुहाएको छु म प्रकाशले
स्वाभाविकै हो मलाई काउकुती लाग्छ
कहिले उफ्रिन मन लाग्छ
कहिले खुसीले कराउन मन लाग्छ
थाहा छ मलाई
र भन्छन् मान्छेहरू
‘मात्तिनु हुन्न सुखमा र आत्तिनु हुन्न दुःखमा’
तर, मान्छेकै प्रकृतिसँग लाचार छु म

आदर्शका तलाउमा नपौडीकन
साँच्चै भन्ने हो भने
आज, म निकै चन्चल छु ।

सिनामङ्गल, २६ मार्च १९८७

Khimananda Pokharel – Eklo Jeevan

खिमानन्द पोखरेल – एक्लो जीवन
(Source: मधुपर्क असार, २०६८)

एक्लो जीवनमा
बाँच्नेहरूको
निराशालाई हेरेँ
मलिन अनुहारका
परेलीहरूलाई हेरेँ
परेलीभित्र छरिएका
प्रतिविम्बित आकृतिहरूलाई हेरेँ
आकृतिभित्र छरिएका

छायाँहरूलाई हेरँें

मभित्रको छट्पटाहट र उकुसमुकुसतालाई हेरेँ

छट्पटाहटबाट छलाङ मार्ने

प्रकृतिलाई हेरेँ

पीडैपीडाले जेलिएको

एक्लो जीवनलाई हेरेँ

अनि

यिनै हेराइको हरेक कथाका

पानाहरू पल्टाउँदै हेरेँ

एक्लो जीवनलाई

दिन र रातसँगै

साट्ने कोसिस गरिरहेँ ।

Narayan Adhikari – Geet Gayera Matrai Kahan Pugchha

नारायण अधिकारी – अब गीत गाएर मात्र कहाँ पुग्छ !

सूर्यको प्रकाशलाई बेमौसममै बादलले
कैयौं दिन अबरोध गरेपछि
जून अथवा जुनकीरीको पुच्छ्रे बत्तीले
अब अन्धकारमा
बाटो देखाउने बेला गइसक्यो ।

अब गीत गाएर मात्र कहाँ पुग्छ !

सडक, कुना, सार्वजनिक स्थल वा घरहरुमै
बम र बन्दुकले मारामारका खेलहरु चल्न थालेपछि
कपर्दी र टोपी लुकाइका खेलहरुले
मान्छे-मान्छेका बीचमा
सद्भाव जगाउने दिन गइसक्यो ।

अब गीत गाएर मात्र कहाँ पुग्छ !

अन्तर्राराष्ट्रिय सीमानाहरु एकपछि अर्को गर्दै
मानेभन्ज्याँङ्ग, मेची, सुस्ता र कालापानी हुँदै देशभित्र पसेपछि
सडक आन्दोलन, गोष्ठी वा सेमिनार धाएर
आफ्नै देशभित्र ढुक्कले गर्व गर्ने
स्वाभिमानी शीरहरु! विश्राम गर्ने दिनहरु गइसक्यो ।

अब गीत गाएर मात्र कहाँ पुग्छ !

अकारण द्वन्द्व र अभिमानले
राष्ट्रिय अखण्डता, धार्मिक सामाजिक र जातीय विविधताको
देशीय एकता, अस्मिता र पहिचान
दूतावासका कोठीहरुमा बेचिन थालेपछि
नेपाली हुँ भन्ने स्वाभिमानै गइसक्यो ।

अब गीत गाएर मात्र कहाँ पुग्छ !

Bhojraj Baral – Mero Malaami Aauna Pardaina

भोजराज बराल – मेरो मलामी आउन पर्दैन!

एउटै मूलको पानी,
एकै टोलका हामी,
तिम्रो बिशाल रङगमन्चमा
म कहिले अटाइन!
तिमीले रोपेको कांडो
मेरो आगनमा लत्रिदा सम्म,
बरु तर्केरै हिंडे,
मैले कहिले हटाइन!
कहिले जात र भातले अटाइन
कहिले रङ, उमेर र उचाइले अटाइन
संसार अटाउंदा पनि म अझै अटाइन,
अनभिग्य छु, किन अटाइन!
तिम्रो परिसरमा
म कहिल्यै अटाइन!
खाचो पर्दा तिमीलाई
टार्न सकिन,
तिमीले गुहारेको बेला
हार्न सकिन,
केही गर्न सकिन तिम्रो लागि,
त्यसैले तिम्रो रङमन्चमा
म कहिले अटाइन!
सयौ जन्तीमा पनि अटाइन,
जन्मोत्सव र चाड पर्वमा अटाइन,
प्रगतिमा फूल को गुच्छा नभएर अटाइन,
अधोगतिमा सहानुभुती नभएर अटाइन,
आसुँ रित्तिए, रोदन मा पनि अटाइन,
दशा थियो वा नशा, म कहिले अटाइन!
दशै र क्रिस्मसमा पनि अटाइन,
बन्द सत्र र गोपनियता को के कुरा
टुंडिखेल र खुलामन्चमा पनि अटाइन,
गाउ शहर त के,
देशमा नै अटाइन!
कहीं नअटाएको म
सात समुद्रमा पारी अल्झिराछु,
ज्युदोमा नअटाएको म
मरेपछी त के कुरा!
मन फेरिएछ भने पनि,
बिराएछौ भने पनि,
साथी, तिमी मेरो मलामी आउन पर्दैन!
बिन्ती, तिमी मेरो मलामी आउन पर्दैन!

– London

Pushpa Adhikari – Euta Kabi

पुष्प अधिकारी ‘अन्जली’ – एउटा कवि


एउटा कवि
समय ओढेर
भोको यूगको
घाइते चिन्तन
बोकेर
लमतन्न सुतेको
आकाशमुिन
मानवता ओछ्याएर
थाकेको
विदिर्ण जीवन
लेखिरहेछु
समयले टेकेर छातीमा
इतिहास जन्माएको छ
अविष्कार गर्दै विज्ञानले
संसार चिनाएको छ
कम्प्यूटरमा वेभसाइट हेरेर
फेस वुक/हाइफाइवमा
आफ्नै अनुहारसँग
वेमेल लाग्ने
भिन्न भिन्न तस्विरहरुको भीडमा
कतै कहाली लाग्दा
कतै लोभ लाग्दा
समयका तस्विरहरु सँगै
एउटा कवि
भोको युगको
घाइते चिन्तन गर्दैछ
जाजरकोट भोकले
रोएको छ
दैलेख र रोल्पा
रोगले थलिएको छ
प्यूठानमा नुन छैन
सल्लेरीमा चामल छैन
मधेशको आगोले
पहाड चहराएको छ
तराइको वन्दले
काठमाण्डौ अनसन
बसेको छ
थाहाछैन
अलिना सपनाहरु
लोडसेडिड्ड भएर
कति दिन अँध्यारो बाच्नु पर्ने हो
मान्छेहरु
मानवता घोप्ट्याएर
संवेदनाहिन भएको छ
एउटा वादशाहको
विकल्पमा
सयौं वादशाहहरु
जन्मिएका छन्
समयले दिएको
वलियो विश्वास
भत्किएको छ
वारुदले पोतिएको
अग्लो पहाड
लाभा निस्केर
ज्वालामूखी भएर
फुट्न
तम्तयार छन्
कैयन भोका सपनाहरु
हिउँदका तुषारोले
निमिट्यान पारेका छन्

एउटाकवि
समय ओढेर
भोको यूगको
घाइते चिन्तन बोकेर
लमतन्न सुतेको
आकाशमुिन
मानवता ओछ्याएर
थाकेको विदिर्ण जीवन
लेखिरहेछु ।